Η Κύπρος μετά το Brexit

Ενώ η ΕΕ εορτάζει την 60^η επέτειο της Συνθήκης της Ρώμης, η Βρετανία ήδη έχει ενεργοποιήσει το Άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας για έξοδο από την Ένωση. Προφανώς, δημιουργείται ένα νέο περιβάλλον, το οποίο εξ ορισμού θα επηρεάσει καθοριστικά το ευρωπαϊκό αλλά και το διεθνές γίγνεσθαι.

Στην παρούσα συγκυρία και με αφορμή τα 60 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης η ΕΕ επιθυμεί να διαμορφώσει νέα δεδομένα. Σημειώνεται ο στόχος της ασφαλούς διακίνησης μέσα στην ίδια την Ένωση, ενώ ταυτόχρονα καταγράφεται η ανάγκη για ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων.  Επιπρόσθετα οι 27 χώρες αναζητούν νέες προσεγγίσεις για τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων απασχόλησης και την ενθάρρυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Επιδιώκεται, επίσης, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η κινητικότητα σε όλα τα επίπεδα. Στη συνάντηση της Ρώμης υπογραμμίσθηκε ακόμα η σημασία μιας ισχυρής ΕΕ με πρωταγωνιστική παρουσία στο διεθνές γίγνεσθαι.

Ασφαλώς η υλοποίηση των υψηλών αυτών στόχων θα είναι εξαιρετικά θετική εξέλιξη. Όμως, υπάρχει τεράστιο χάσμα μεταξύ των διακηρύξεων και της υλοποίησης. Η πραγματικότητα είναι ότι απαιτείται μια νέα αρχιτεκτονική για μια τέτοια πορεία. Η ΕΕ αντιμετωπίζει υπαρξιακές προκλήσεις. Και παρά τις διακηρύξεις δεν μπορεί να προβλεφθεί με βεβαιότητα πώς θα είναι η Ένωση στα επόμενα πέντε χρόνια.

Η πορεία της Ένωσης από την ίδρυσή της μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επανένωση της Γερμανίας ήταν αδιαμφισβήτητα πετυχημένη. Εκείνη την περίοδο υπήρξε ειρήνη, ασφάλεια και ευημερία στη Δυτική Ευρώπη. Όμως, δεν παραβλέπονται τα προβλήματα που έχουν συσσωρευθεί τα τελευταία 10 χρόνια. Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση και οι στρεβλοί πυλώνες της Ευρωζώνης. Διαφαίνεται ότι η Γερμανία ακολουθεί μια ηγεμονική πολιτική, η οποία υποσκάπτει τα εθνικά συμφέροντα άλλων κρατών και συρρικνώνει ταυτόχρονα την προοπτική της Ένωσης.

Υπογραμμίζεται επίσης ότι η ΕΕ δεν έχει γεωπολιτική ατζέντα.  Οι πολιτικές που εφαρμόσθηκαν σε σχέση με την αντιμετώπιση οικονομικών προβλημάτων σε διάφορες χώρες και ιδίως στην Ελλάδα και στην Κύπρο δημιούργησαν έντονα συναισθήματα ευρωσκεπτικισμού.  Παράλληλα, πολύ λίγοι Ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν ότι η αλληλεγγύη ακολουθείται ως μια ύψιστη ευρωπαϊκή αρχή. Εκ των πραγμάτων η προοπτική της ΕΕ και η ίδια η συνοχή της θα δοκιμασθούν.  Θα πρέπει να διαφοροποιηθεί η στάση της Γερμανίας και να επέλθουν βαθύτερες τομές για να υπάρξει επίλυση προβλημάτων και η επαναφορά της ελπίδας.

Με αυτά τα δεδομένα είναι σημαντικό να αξιολογηθεί η περαιτέρω πορεία της Βρετανίας. Το Brexit δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο του παραδοσιακού βρετανικού ευρωσκεπτικισμού, ή ακόμα και της πρόθεσης για αποτελεσματική συγκράτηση των μεταναστευτικών ρευμάτων προς το Ηνωμένο Βασίλειο.  Ήταν επίσης αποτέλεσμα της κόπωσης από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, της αρνητικής προδιάθεσης έναντι της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης και της φιλοσοφίας της Τρόικα και των δυσμενών δεδομένων των τελευταίων ετών.

Η Βρετανία θεωρεί ότι μπορεί να υλοποιήσει τους εθνικούς της στόχους, δίνοντας έμφαση σε μια πιο εθνοκεντρική προσέγγιση σε ένα περιβάλλον όπου απαιτείται κάποια μορφή νεοπροστατευτισμού. Με τα νέα δεδομένα θα προσπαθήσει να καταλήξει σε στρατηγικές ειδικές συμφωνίες με διάφορα κράτη ή/και ομάδες κρατών.  Εννοείται ότι θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και στις χώρες της Κοινοπολιτείας.

Και η Κύπρος; Πέραν των οποιωνδήποτε θετικών στοιχείων, υπάρχουν πικρίες και απογοητεύσεις από τη Βρετανία και την ΕΕ. Παρά ταύτα, επειδή οι αποφάσεις κρατών δεν λαμβάνονται με γνώμονα τον συναισθηματισμό, η Κυπριακή Δημοκρατία καλείται με πραγματισμό να ακολουθήσει μια εξωτερική πολιτική που να εξυπηρετεί τα εθνικά της συμφέροντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Στα πλαίσια αυτά, ως μέλος της ΕΕ, η Κύπρος θα πρέπει να λειτουργήσει με τρόπο που να αποτελεί κεφάλαιο για την Ένωση και τους εταίρους της. Με το ίδιο σκεπτικό -όχι μόνο παρά το Brexit, αλλά ιδίως μετά το Brexit- η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της με τη Βρετανία.  Η πολιτική αυτή θα πρέπει να ακολουθηθεί στο πλαίσιο της φιλοσοφίας για μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, δια της οποίας θα ενισχυθούν συνεργασίες και με χώρες εκτός της ΕΕ (ιδίως με ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία και βεβαίως με το Ισραήλ και τα Αραβικά κράτη). Για μια τέτοια παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να υφίσταται ένα αποτελεσματικό και αξιόπιστο κράτος. Η πορεία αυτή θα πρέπει να είναι μια από τις στρατηγικές προτεραιότητες της επόμενης διακυβέρνησης.