Αναζητάτε την ελληνική διανόηση; Ψάξτε στα ευρωπαϊκά προγράμματα!

Τελικά οι συνταγματολόγοι οδήγησαν τον αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου σε παραίτηση και προς στιγμήν διέσωσαν το κύρος του υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη. Τους οφείλουμε κάτι γι΄ αυτό εμείς οι πολίτες; Για το συγκεκριμένο θα δούμε, αλλά σίγουρα χρωστάμε κάτι σε 16 από αυτούς που χαρακτήρισαν προ καιρού “ατόπημα” τη “γνωμοδότηση Ντογιάκου” για την ΑΔΑΕ.

Φαίνεται λοιπόν ότι οι συνταγματολόγοι, καθηγητές ή δημοσιολογούντες, έχουν κατακτήσει μια ιδιαίτερη θέση στην “ελληνική κατάσταση” ως διανοούμενοι ή ως τεχνικοί της δημοκρατίας. Είναι προνομιακοί συνομιλητές-σύμβουλοι των κομμάτων και της εξουσίας και απολαμβάνουν τον σεβασμό και την προβολή των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Ανήκουν στην αφρόκρεμα της διανόησης (intelligentsia).

Βέβαια, η διανόηση στην Ελλάδα έχει αποποιηθεί την ουτοπία και τη μοναξιά, έπαψε να είναι επικίνδυνη και έχει ενταχθεί “οργανικά” στην ευρύτερη και καλοπληρωμένη γραφειοκρατία του συστήματος, έχει γίνει επαγγελματική, ενίοτε και μισθωτή ή απολαμβάνει γενναιόδωρων ερευνητικών προγραμμάτων. Νομοτεχνικοί, οικονομολόγοι, καθηγητές πανεπιστημίου, μάνατζερ, μηχανολόγοι κ.ά. τεχνοκράτες συγκροτούν την διανόηση στην οποία προσφεύγουν τα άτυπα ή θεσμικά υποσυστήματα του συστήματος για να νουθετήσουν την κοινή γνώμη.

Αυτό άλλωστε συμβαίνει γενικότερα στη Δύση, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. «Τοποθετημένοι μεταξύ των τάξεων» είναι σχετικά αδέσμευτοι ή «ελεύθερα αιωρούμενοι» (Καρλ Μανχάιμ). Στην ουσία, οι διανοούμενοι έχουν συγκροτήσει διακριτή “κοινωνική τάξη” με εύλογα οικονομικά συμφέροντα. Το ζήσαμε με την κομματική νομενκλατούρα, πράσινη και γαλάζια.

Ο οπορτουνισμός των παρεμβάσεων

Στην Ελλάδα οι διανοούμενοι είναι πολύ επιλεκτικοί. Επιδιώκουν τα “μεγάλα θέματα”, εκείνα που δεν αφορούν συνήθως την ζοφερή καθημερινότητα του πολίτη. Αυτό φάνηκε εξόφθαλαμα την περίοδο της κρίσης που όποτε η διανόηση εκφράστηκε ήταν για να πει με άλλα λόγια το «μαζί τα φάγαμε». Προτιμούν λοιπόν να παρεμβαίνουν στα μεγάλα θέματα όπως η «συνεκμετάλλευση» του Αιγαίου με τους Τούρκους, έτσι ώστε να μην σχολιάζουν για παράδειγμα μία ακόμη «συστημική κατάρρευση», όπως η αδυναμία παρεμπόδισης του μαχαιρώματος της 12χρονης του Κολωνού μετά από τρεις επιθέσεις!… από το κράτος.

Επίσης, η ελληνική διανόηση έβαλε το κεφάλι μέσα στην άμμο όταν συνέβη το επίσης αδιανόητο. Σε ένα από τα πρώτα δρομολόγια των τρένων κατά την επανεκκίνησή τους μετά την τραγωδία των Τεμπών το intersity έμεινε από ηλεκτρικό ρεύμα. Σιγή, απόλυτη σιγή της αφρόκρεμας του πνεύματος.

Όταν δε οι καταστάσεις είναι πολωμένες και προφανείς διαμορφώνουν ένα προφίλ επαγγελματία της αμφιβολίας”. Γενικά η μεταπολιτευτική διανόηση και οι νεότεροι διάδοχοί τους πίσω από τις πόρτες των πολιτικών γραφείων ή των συστημικών ΜΜΕ οργανώνουν τους αποκλεισμούς, φιλοτεχνούν την γραφικότητα κάποιου ανεξάρτητου στοχαστή που δεν έχει τα credentials, τα “διαπιστευτήρια υποταγής” για να εκφέρει γνώμη. Για τους ζωηρούς υπάρχει και ο χαρακτηρισμός του “περιθωριακού”…

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αριστερά έπαιξε γενικά καταλυτικό ρόλο στην απαξίωση των διανοούμενων, ιδίως των δικών της όπως άλλωστε και η δεξιά που τους αντιμετώπιζε αρχικά σαν απειλή. Νέα διανόηση δεν μοιάζει να υπάρχει. Πέρα από τον αφελή ανθρωπισμό της αριστεράς και τον πραγματισμό τύπου ΤΙΝΑ (there is no alternative) η ελληνική διανόηση φαίνεται να περιορίζει τις κινήσεις της μεταξύ του πολιτικά ορθού και ενίοτε του κυνισμού. Κι όπως λέει ο Γερμανός φιλόσοφος του Πολιτισμού Peter Sloterdijk, ο νέος κυνισμός αυτοπαρουσιάζεται ως εκείνη η κατάσταση της συνείδησης που έπεται της διάλυσης των “αφελών ιδεολογιών”.