100 χρόνια Τουρκία με την ματιά της Άννας Καραμάνου

Μάθημα σύγχρονης πολιτικής ιστορίας, με εμβάθυνση στο επίκαιρο διπλωματικό στάτους και με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ήταν η χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου των εκδόσεων Αρμός της Άννας Καραμάνου “100 χρόνια Τουρκία – Από τον Οσμάν στους Κεμάλ και Ερντογάν”, που έγινε στην κατάμεστη αίθουσα του Ιδρύματος Θεοχαράκη Αθηνών.

Ίσως ήταν το πιο όμορφο δώρο στην γιορτή της συγγραφέως, δρ. Πολιτικής Επιστήμης και δημόσιας διοίκησης ΕΚΠΑ, πρώην ευρωβουλευτού και πρώην προέδρου της επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και της Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, βραβευμένης πέρυσι από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίο της “200 χρόνια Ελλάδα, Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών sapiens – 1821-2021”.

Μέσα από το βιβλίο της η κ. Καραμάνου “μας συστήνει το γείτονα μας, σε περιόδους δραματικής κορύφωσης, εντάσεων, Σεπτεμβριανά, Κυπριακό, Ίμια, αλλά και προσέγγισης με τη διπλωματία των σεισμών τον Αύγουστο του 1999 στην Τουρκία και το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους στην Ελλάδα”, θα πει η πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου Χριστίνα Κουλούρη.

Αναφορές και στην φεμινιστική προσέγγιση του βιβλίου για την θέση της γυναίκας στην γείτονα, την ισλαμική αναδίπλωση με την στροφή των τουρκικών ελίτ στην θρησκεία, των χειραφετημένων αλλά μη απελευθερωμένων γυναικών, που υποτάσσονται στο επικρατούν πατριαρχικό σύστημα… Εκεί η θρησκεία καθορίζει την όποια κοινωνική ενσωμάτωση και πολιτική.

Τουρκία και ΕΕ

Υπέρμαχος της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, ο πρώην ευρωβουλευτής και συνταγματολόγος Κωνσταντίνος Μποτόπουλος έκανε μια αναλυτική αναδρομή στα δύσκολα σημεία που λειτούργησαν αποτρεπτικά στην είσοδο της στην ΕΕ, στο Κουρδικό, την θέση των γυναικών, την εισβολή και κατοχή του 50 τοις εκατό της Κύπρου, για αναφερθεί στον Τουργκούτ Οζάλ, μια ενδιαφέρουσα αλλά παρεξηγημένη προσωπικότητα, όπως είπε – έναν οικονομολόγο που ζήτησε το 1987 την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και απορρίφθηκε γιατί δεν πληρούσε τα κριτήρια και του εκδημοκρατισμού ως χώρα. Ακολουθεί μια 20ετια καθυστέρησης για να γίνει η τελωνειακή ένωση της στην ΕΕ. Ακολουθεί στο συμβούλιο Κορυφής στο Ελσίνκι, με τον Σημίτη πρωθυπουργό και τον Γιώργο Παπανδρέου υπουργό Εξωτερικών, η άρση του βέτο και η πιθανή εκδοχή εισόδου της Τουρκίας στην ΕΕ.

Το 2006 η Ευρώπη αρχίζει να μιλά για προβλήματα, για τα δικαιώματα που καταπατούνται, για τις μειονότητες, το Κουρδικό, το Κυπριακό… Θα είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα της Ευρώπης και η φτωχότερη ακόμη και από την Βουλγαρία, ενώ υπάρχουν φωνές όπως του Μισέλ Ροκάρ, πρώην πρωθυπουργού της Γαλλίας (απεβίωσε το 2016) που έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο “ΝΑΙ στην Τουρκία”, επιχειρηματολογώντας ότι υπάρχουν και πλεονεκτήματα από την εισδοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση μιας μεγάλης χώρας, εκτός της χριστιανικής θρησκείας που της δίνεται η ευκαιρία για να επισπεύσει τον αργό εκδημοκρατισμό.

Οι αναφορές στον σημερινό πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν που περιέχονται στο βιβλίο εστιάζουν στην πρώτη ήρεμη περίοδο με τα ελληνοτουρκικά σε ύφεση, με την έκφραση δημοκρατικής νομιμότητας, νομοθετικά και πολιτικά, με το φεμινιστικό κίνημα να αναπνέει… Και ενώ αναμενόταν αυτό το κλίμα να ριζώσει και να εξελιχθεί, πηγαίνοντας η χώρα προς τα μπρος, ο πανίσχυρος πρόεδρος διαφοροποιείται και αλλάζουν άρδην, σαν κινούμενη άμμο, σε άλλη κατεύθυνση τα πράγματα. Ωστόσο πολλά από τα σημεία που επισημάνθηκαν για το σημερινό πρόσωπο της γείτονος, είναι πως η Τουρκία στο μεταναστευτικό παίζει την εγγυήτρια δύναμη στο εσωτερικό της ΕΕ, ενώ είναι μια πολυδιασπασμενη χώρα, με ανοίγματα που δεν κλείνουν ποτέ!

Τί είπε ο Ευάγγελος Βενιζέλος

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος πρώην υπουργός Εξωτερικών – συνταγματολόγος που ήταν στο πάνελ των ομιλητών συνεχάρη την κ. Καραμάνου για την δική της επιστημονική ματιά αντιμετώπισης της γείτονας και διαπίστωσε το έλλειμμα που έχουμε απέναντι της: “Δεν μελετάμε σε βάθος την Τουρκία, αντίθετα έχουμε μια συγκυριακή επιφανειακή προσέγγιση. Είναι μια ευρασιατική χώρα που μετέχει στον παγκόσμιο νότο, ενεργειακά μας ενδιαφέρει στην Μεσόγειο”, ενώ για τα θερμά επεισόδια τόνισε την λύση της επιτάχυνσης των διπλωματικών διαδικασιών, κόντρα στα σενάρια του πολέμου που αυτά είναι καταστροφικά και για τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Αναφερόμενος στην Συνθήκη της Λοζάνης είπε ότι κόστισε και στις δύο χώρες: Η Ελλάδα έχασε την Συνθήκη των Σεβρών και η Τουρκία την οθωμανική αυτοκρατορία.

Ερχόμενος στο σήμερα ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Βενιζέλος ανέφερε ότι ήταν πολύ καλή η στιγμή υπογραφής συνυποσχετικής φιλίας και καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών, στο πλαίσιο ενός γενικού ορίζοντα που είναι δυτικός και αμερικανικός, όχι ο ευρωπαϊκός, όπου μέτρα το γεγονός ότι διασταυρώνονται οι απόψεις. Ενδιαφέρουσες και οι τοποθετήσεις της Σίας Αναγνωστοπούλου, καθηγήτριας ιστορίας στο Πάντειο πρώην υπουργού και του Ευάνθη Χατζηβασιλείου Γενικού Γραμματέα του Ιδρύματος της Βουλής Ελλήνων, καθηγητή του ΕΚΠΑ.

Η ομιλία της συγγραφέως

Η συγγραφέας του βιβλίου Άννα Καραμάνου αναφέρθηκε στην μεθοδολογία που ακολούθησε, όπως και για το πρώτο βιβλίο της που κυκλοφόρησε πέρυσι “200 χρόνια Ελλάδα” αποκαλύπτοντας στοιχεία για τις βάσεις των Ελλήνων στην παγκόσμια ναυτιλία, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον ρόλο των τεσσάρων ελληνορθόδοξων πατριαρχείων που ήταν ελληνόφωνα, αναφερόμενη σε περιόδους εντάσεων και αλλαγών στο διάβα της ιστορίας για να τονίσει την πρόθεση της το βιβλίο της να προσφέρει την βάση για την καλύτερη κατανόηση της γειτονικής χώρας, εντάσσοντας και τα δικαιώματα και την θέση των γυναικών σ αυτό το χρονικό πλαίσιο, που συνήθως δεν αναφέρονται στις κατά καιρούς ιστορικές προσεγγίσεις. Τον συντονισμό του πάνελ, με εύστοχες παρατηρήσεις και ευελιξία χρόνου, είχε η δημοσιογράφος Βίκυ Φλέσσα.

Την δίωρη παρουσίαση παρακολούθησαν η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου, ο Στέφανος Τζουμάκας πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ και στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη, ο νομικός Νίκος Μπίστης, η Εύη Πάτρα, πρόεδρος των Ελληνίδων επιστημόνων, η Δέσποινα Λογιάδου της Ένωσης Γυναικών Ελλάδος, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Μανώλης Χριστοδουλάκης, δήμαρχοι, ιερωμένοι, στελέχη πολλών κομμάτων, καθηγητές, συγγραφείς, δημοσιογράφοι, εκδότριες της περιφέρειας, ενώ έκπληξη αποτέλεσε η παρουσία ιστορικής μορφής καθηγήτριας της συγγραφέως, συμμαθήτριες της από το δημοτικό και φίλες της από τον Πύργο και την Κομοτηνή, στις οποίες έκανε αναφορά, προσφέροντας σε όλους για την γιορτή της ένα νόστιμο μελομακάρονο.

Τα βιβλία έγιναν ανάρπαστα προς τέρψη των εκδόσεων “Αρμός” και του υπεύθυνου Μανώλη Χατζηϊακώβου που ήταν παρών. Μάλλον πάει για επανέκδοση, ενώ δέχθηκε πολλές ευχές για να είναι καλοτάξιδο, να μπει στα σπίτια και να πλουτίσει την οπτική μας για την γειτονική χώρα.