14 Μαρτίου: Τότε ήταν ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, σήμερα…

Ήταν ο νεανικός ενθουσιασμός, τα μεγάλα ιδανικά, ο πόθος για την ελευθερία. Για ένα νέο 18 χρόνων η ζωή περνά γρήγορα, δεν υπολογίζει τους κινδύνους, αναμετριέται μαζί τους και έχει την υπεροχή. Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, στις 14 Μαρτίου 1957 (ώρα 00.02)  ανέβηκε στην αγχόνη ήρεμος, με την ευχή να ήταν ο τελευταίος αγωνιστής που εκτελείτο.

Έφυγε από τη ζωή στα 18 του χρόνια, «στην πιο όμορφη μέρα της ζωής του», «κατανικώντας μιαν Αυτοκρατορία και έναν Στρατάρχη και αποστρέφοντας το πρόσωπό του στην ακαταμάχητη ποίηση της Άνοιξης, της νιότης και της ζωής. Επαναλαμβάνοντας, με το μαρτύριό του, τον συγκλονιστικό καζαντζακικό επίλογο στον ‘Τελευταίο Πειρασμό’: Έσυρε φωνή θριαμβευτικά: -Τετέλεσται! Κι ήταν σαν να ‘λεγε: Όλα αρχίζουν»… (Πέτρος Παπαπολυβίου, 11 Μαρτίου 2017, εφημερίδα Φιλελεύθερος).

Ήταν ο τελευταίος που ανέβηκε στο ικρίωμα της αγχόνης στις Κεντρικές Φυλακές, στη Λευκωσία. Ήταν ο νεαρότερος και ο τελευταίος αγωνιστής της ΕΟΚΑ που απαγχονίζεται από τους Άγγλους. Οι παρεμβάσεις προς τη Βασίλισσα για να δώσει χάρη, να μην απαγχονιστεί ο μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης δεν έπιασαν τόπο. Ούτε ακόμη και οι εκκλήσεις Άγγλων βουλευτών εισακούστηκαν. Η απόφαση ήταν τελεσίδικη.

Ο Βαγορής ήταν έτοιμος από καιρό. Το είπε και ενώπιον του δικαστή: «Ξέρω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Έλλην Κύπριος που αγωνίζεται για την Ελευθερία του». Το απόγευμα της 13ης Μαρτίου 1957 σε ένα κομμάτι χαρτί έγραψε στη μητέρα του: «Θα ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να είναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα».

Παλιοί συμμαθηταί

Είχε προηγηθεί εκείνο το μήνυμα-προσκλητήριο προς τους συμμαθητές του: «Παλιοί συμμαθηταί! Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα Λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό μονάχα. Θα πάρω μια ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια που παν στη Λευτεριά. Θα αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα μες τα λαγκάδια και στις βουνοπλαγιές…»

Ήταν μια άλλη εποχή. Ο Ευαγόρας, ο Αυξεντίου, ο Μάτσης, όσοι θυσιάσθηκαν τότε αλλά και αργότερα έφυγαν νωρίς και δοξασμένοι. Σήμερα, οι πραγματικότητες είναι άλλες, όπως και οι προτεραιότητες. Χρήμα, δόξα και επιδερμικότητα. Ωχαδελφισμός. Σήμερα σκοπίμως γίνονται επιδερμικές, σύντομες, διαστρεβλωτικές αναφορές σε ιστορικά γεγονότα, ενισχύουν την αποïδεολογικοποιημένη προσέγγιση του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η απολιθωμένη αντίληψη των πραγμάτων, δεν είναι η σωστή και πλήρης περιγραφή των γεγονότων του παρελθόντος, αλλά η τακτική της σιωπής.

Η κατοχή δεν έχει άλλη λέξη να περιγραφεί. Η ελευθερία δεν είναι συνώνυμο της επανένωσης. Οι εθνικοί αγώνες, έχουν και τις φωτεινές και τις σκοτεινές τους πτυχές, αλλά πρωτίστως είναι  η κορυφαία στιγμή ενός λαού. Τότε η λέξη ελευθερία δεν ήταν «εθνικιστική» αλλά στόχος ζωής. Τότε η αναμέτρηση με την βρετανική αποικιοκρατική δύναμη δεν γινόταν με όρους ήττας και παράδοσης. Τότε ήταν αλλιώτικα…