1821: Το Επαναστατικό Πνεύμα και η Συνέχεια του Ελληνισμού

Στις 3 Μαρτίου 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης φθάνει στα σύνορα Μολδαβίας και Βλαχίας, όπου συγκροτεί τον Ιερό Λόχο. Το σημαντικότερο σκέλος του όρκου τους –κατά την γνώμη μου– συνοψίζεται στα εξής: «…Να φονεύσω κι αυτόν τον ίδιον τον αδελφόν μου, εάν τον εύρω προδότη της πατρίδος μου…».

Στις 17 Μαρτίου 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης στην Αρεόπολη Μάνης κηρύσσει την έναρξη της Επανάστασης, υψώνοντας την πρώτη επαναστατική σημαία όπου στην μια επιφάνειά της είναι κεντημένο το σπαρτιατικό πρόσταγμα “‘Η ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ” και στην άλλη το “ΝΙΚΗ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ”. “Νίκη ή Θάνατος”, γιατί οι σκληροτράχηλοι Μανιάτες δεν καταδέχονται το “Ελευθερία ή Θάνατος” που είχε αρχικά προταθεί –και τελικά επικράτησε ως εθνικό πρόσταγμα– καθώς θεωρούν πως ουδέποτε σκλαβώθηκαν από τους Τούρκους για να απελευθερωθούν.

Γιατί θεωρούμε ότι οφείλουμε να αναφέρουμε τα παραπάνω γεγονότα; Γιατί η ανάγνωση ορισμένων επίδοξων ιστορικών που επιστράτευσαν επιστημονικοφανή επιχειρήματα για το 1821, ήταν ότι ξεκίνησε να δημιουργείται “έθνος” κι όχι “πολιτεία”, άρα ιστορικά δεν υπάρχει συνέχεια ελληνική. Σύμφωνα δηλαδή με την λογική τους, όταν σκλαβώνεται ένα έθνος που παύει να έχει κάποια κρατική έκφραση, αυτό εξαφανίζεται δια μαγείας.

Η αλήθεια για την Επανάσταση

Οι ίδιοι βέβαια ιστορικοί μελετητές μπορεί να θαυμάζουν άλλα σκλαβωμένα έθνη για τους αγώνες τους, αλλά στην περίπτωση των Ελλήνων υιοθετούν “συμπτωματικά” άλλα μέτρα και σταθμά. Κι όμως, τους διαφεύγουν οι δύο ελέφαντες στο δωμάτιο. Ο πρώτος είναι ότι από τον Κροκόδειλο Κλαδά (1461) μέχρι το 1821 έχουμε 124 καταγεγραμμένες επαναστατικές απόπειρες εναντίον των Οθωμανών –με αντίποινα πρωτοφανούς αγριότητας από την πλευρά των δεύτερων– που μαρτυρούν τον διαρκή πόθο κι επιμονή των Ελλήνων να απελευθερωθούν, σε αντίθεση με το φαιδρό επιχείρημα της “ειρηνικής συνύπαρξης” ή της “ταξικής εξέγερσης”.

Δίχως φυσικά να υπολογίσουμε καν σε αυτές τα κινήματα από τους Έλληνες της διασποράς, όπως στις Παραδουνάβιες περιοχές, στον Πόντο, στην Ιωνία ασχέτως κλίμακας, επιπέδου οργάνωσης και εύρους. Οι Έλληνες αποτυγχάνουν 123 φορές κι όμως συνεχίζουν μέχρι το 1821 όπου τα καταφέρνουν. Ο δεύτερος ελέφαντας στο δωμάτιο είναι η ενστάλαξη της σοφοκλεϊκής στάσης από την διαμάχη των Ετεοκλή και Πολυνείκη ότι «θα φονεύσω και τον ίδιο μου τον αδελφό εάν αυτός στραφεί εναντίον της πατρίδος μου».

Ακόμη κι αν ο Πολυνείκης είχε δίκιο να διεκδικήσει τον θρόνο της Θήβας για τον χρόνο που δικαιούτο, το ότι στράφηκε ενάντια στην πατρίδα του με ξένο στρατό για να το πετύχει ήταν σφάλμα ασυγχώρητο τόσο για τους ελληνότροπους ανθρώπινους, όσο και για τους θεϊκούς νόμους. Κι αυτό είναι ένα ελάχιστο δείγμα της ιστορικής συνέχειας ~2.300 ετών που “διέφυγε” των μετριοπαθών (ή καλύτερα μέτριων) “ιστορικών”.

Τα παραπάνω είναι μόνον ενδεικτικές παρατηρήσεις της γαλούχησης του πνεύματος των επαναστατών με πατριωτικές αξίες που ζυμώθηκαν στην διάρκεια 400 ετών σκλαβιάς και κατάφεραν να εξελίξουν και να εμπλουτίσουν την αρχαία ελληνική κοσμοθέαση. Μια κοσμοθέαση που ανέκαθεν τοποθετούσε την υλιστική ερμηνεία της ιστορικής εξέλιξης ως συμπληρωματική. Οι επαναστάτες ενίσχυσαν τόσο πολύ αυτήν την κοσμοθέαση, ώστε να υπερβαίνει ακόμη και τους πιο στενούς δεσμούς αίματος.

Ήταν ο διακαής πόθος ενός έθνους που μεν λύγισε υπό το βάρος των σκληρών συνθηκών της σκλαβιάς αλλά άντεξε και άνθισε δίχως να βλάψει τον πυρήνα της ύπαρξής του. Ο Ελληνισμός διαθέτει τον “πηγαίο κώδικα” προσαρμοστικότητας στον ιστορικό χωρό-χρόνο. Η ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού τεκμηριώνεται απλά από το ότι είναι δοκιμασμένος κι ανθεκτικός σε όλες τις καταστάσεις του.