Άγνωστα αγωνίσματα σε γιορτές της αρχαίας Ελλάδας

Ο αθλητισμός είναι αναμφισβήτητα συνυφασμένος με την ιστορία των αρχαίων Ελλήνων. Στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές τους, διεξάγονταν αγωνίσματα ίδια περίπου με αυτά που βλέπουμε σήμερα, στα σύγχρονα στάδια. Έτσι, είναι ευρέως γνωστό πως οι αρχαίοι Έλληνες επιδίδονταν σε αθλήματα όπως δρόμο, άλμα, ακόντιο, δίσκο, πάλη κ.τ.λ. Σίγουρα όμως, αυτά δεν ήταν τα μόνα που περιλαμβάνονταν στις θρησκευτικές εορταστικές εκδηλώσεις τους.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αναβίωσαν πανηγυρικά στη σύγχρονη εποχή, το 1896. Κατά την αρχαιότητα όμως, υπήρξε ένα άθλημα το οποίο θα ξένιζε αρκετά τους σημερινούς θεατές. Το 396 π.Χ, εισήχθησαν στα Ολύμπια αγώνες κηρύκων και σαλπιγκτών, οι οποίοι τελούνταν την πρώτη ημέρα της διοργάνωσης. Ο πηγαίος ενθουσιασμός και η σωστή χρήση της αναπνοής, ήταν συνήθως τα στοιχεία που οδηγούσαν στην επιτυχία.

Οι νικητές, προσέφεραν στην συνέχεια τις υπηρεσίες τους, κατά την διάρκεια των διάφορων εκδηλώσεων της διοργάνωσης. Ο πιο φημισμένος ίσως σαλπιγκτής της αρχαιότητας, υπήρξε ο Ηρόδωρος από τα Μέγαρα, ο οποίος είχε κερδίσει σε δέκα συνεχείς Ολυμπιακούς Αγώνες. Λέγεται ότι έτρωγε πάρα πολύ, διέθετε απίστευτα δυνατά πνευμόνια και μπορούσε να παίξει δύο σάλπιγγες ταυτόχρονα.

Αθλήματα του νερού

Η κολύμβηση δεν θα μπορούσε να λείπει από τα επίσημα αγωνίσματα της αρχαιότητας. Η Ελλάδα ήταν πάντα μια χώρα με τεράστια ακτογραμμή, δεκάδες νησιά και πολλά ποτάμια. Οι κάτοικοί της υπήρξαν ανέκαθεν εξοικειωμένοι με την θάλασσα και το υγρό στοιχείο γενικότερα. Αξίζει δε να σημειωθεί, ότι οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν αμαθή και “βάρβαρο” όποιον δεν γνώριζε ανάγνωση και κολύμβηση.

Παρόλα αυτά, στις θρησκευτικές γιορτές τους σπάνια διεξάγονταν αθλήματα υγρού στίβου. Οι μόνοι γνωστοί αγώνες κολύμβησης στην αρχαιότητα, ήταν αυτοί που διοργανώνονταν κάθε χρόνο, προς τιμήν του θεού Διονύσου Μελαναίγιδος, στην Ερμιόνη της Αργολίδας. Εντούτοις, είναι πιθανό να υπήρξαν κι άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, καταγεγραμμένες όμως σε κείμενα που δεν έχουν σωθεί.

Σχετικοί με το υγρό στοιχείο ήταν και οι αγώνες πλοίων, γνωστοί ως “νεών άμιλλα”. Σε αυτούς έπαιρναν μέρος τριήρεις ή ελαφρά σκάφη με λίγους κωπηλάτες, ενώ οι νικητές κέρδιζαν χρηματικά έπαθλα. Οι αγώνες πλοίων διεξαγόταν στα Ίσθμια, της Κορίνθου καθώς και σε διάφορες γιορτές τις Αθήνας, όπως τα Παναθήναια, τα Μουνίχια, τα Αιάντεια κ.α. Οι δύο αυτές πόλεις εξάλλου, υπήρξαν σε όλη την ιστορία τους ισχυρές ναυτικές δυνάμεις, διαθέτοντας στόλους πολλών δεκάδων σκαφών.

Οπλομαχία δίχως θανάτους

Ένα άλλο αγώνισμα, ασυνήθιστο για τα δεδομένα της αρχαίας Ελλάδας, ήταν και η οπλομαχία, δηλαδή η αναμέτρηση ανάμεσα σε δύο άνδρες με τον ίδιο ακριβώς οπλισμό. Οι ρίζες αυτού του αθλήματος εντοπίζονται στην Ιλιάδα και συγκεκριμένα στους αθλητικούς διαγωνισμούς προς τιμήν του νεκρού Πατρόκλου. Οπλομαχίες διοργανώνονταν κυρίως στην Αθήνα, κατά την διάρκεια των Θησείων, της γιορτής των νέων. Οι συγκεκριμένοι αγώνες ήταν εφηβικοί και σε αυτούς μπορούσαν να λάβουν μέρος όχι μόνο νεαροί άνδρες αλλά και παιδιά.

Υπήρχαν δύο είδη οπλομαχίας: η “εν ασπιδίω και δόρατι” και η “εν θυρεώ και μαχαίρα”. Στην πρώτη, οι συμμετέχοντες κρατούσαν ένα τυπικό δόρυ αλλά οι ασπίδες τους είχαν πολύ μικρότερες διαστάσεις από ό,τι συνήθως. Στο δεύτερο είδος οπλομαχίας, οι δύο αντίπαλοι ήταν εξοπλισμένοι με κυρτό ξίφος και με μια μεγάλη και επιμήκη ασπίδα, σε σχήμα θύρας – εξ ου και η ονομασία “θυρεός”.

Το συγκεκριμένο άθλημα δεν πρέπει να συγχέεται με τους αγώνες μονομάχων στην αρχαία Ρώμη, όπου οι συμμετέχοντες ήταν σκλάβοι και η αναμέτρηση τελείωνε συνήθως με τον φόνο ενός από τους δύο αντιπάλους. Η οπλομαχία διεξαγόταν μόνο από ελεύθερους πολίτες, ενώ δεν κατέληγε ποτέ στον θάνατο – αν και κάποιοι μικροτραυματισμοί ίσως αποδεικνύονταν αναπόφευκτοι.

Τα ταυροθήρια ήταν ένα βίαιο αγώνισμα, το οποίο, κατά τον 2ο π.Χ αιώνα, περιλαμβανόταν στα Ελευθέρια. Η γιορτή αυτή, διοργανωνόταν κάθε τέσσερα χρόνια στην Λάρισα, πρωτεύουσα του Κοινού των Θεσσαλών, προς τιμήν του Δία. Στα ταυροθήρια, μια ομάδα ιππέων κατεδίωκε έναν μεγαλόσωμο ταύρο, μέχρις ότου εκείνος να εξαντληθεί. Η διαδικασία αυτή ήταν αρκετά κουραστική και μπορούσε να διαρκέσει πολλή ώρα. Στην συνέχεια, ο πιο γενναίος ιππέας πηδούσε από το άλογό του και έπιανε τον ταύρο από τα κέρατα.

Ακολουθούσε σκληρή πάλη, κατά την οποία ο άνθρωπος προσπαθούσε να λυγίσει το κεφάλι του ζώου. Αν τα κέρατα του ταύρου ακουμπούσαν τελικά στο έδαφος, ο ιππέας αναδεικνυόταν νικητής και λάμβανε το προβλεπόμενο έπαθλο. Αν όμως το ζώο κατάφερνε να απωθήσει τον άνθρωπο και να τρέξει μακριά, εκείνος έμενε πίσω ταπεινωμένος. Παρ’ όλη την βιαιότητά του, το άθλημα αυτό δεν αποσκοπούσε στην θανάτωση του ταύρου, ούτε καν στον τραυματισμό του.