Από το δόρυ στο e-Power

του Ιωάννη Παρίση  – 

Η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από δύο κύρια στοιχεία που συναρτώνται άμεσα με τον τομέα της άμυνας και, κατά συνέπεια, υπεισέρχονται ως παράμετροι στη διαδικασία προετοιμασίας των νέων αξιωματικών: Πρώτον, τις  γεωπολιτικές ανακατατάξεις και δεύτερον την υψηλή τεχνολογία.

Η τελευταία χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα από τις ένοπλες δυνάμεις τόσο ως μέσο λειτουργίας και χειρισμού οπλικών συστημάτων, όσο και ως μέσο διοίκησης, ελέγχου και επικοινωνιών. Η παρουσία της, σε κάθε τομέα της άμυνας, αναμένεται να είναι καταλυτική στη διάρκεια του αιώνα που διανύουμε.

Η τεχνολογία αποτελεί μία από τις κύριες και καθοριστικές συνιστώσες της ισχύος των κρατών. Υπό την έννοια αυτή οι τεχνολογικές εξελίξεις επηρεάζουν τη διαμόρφωση της στρατηγικής, αφού η τελευταία συνιστά την τέχνη διαχείρισης της ισχύος. Η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας και οι στρατηγικές καινοτομίες που αυτές δημιούργησαν, έπαιξαν ρόλο στην μετεξέλιξη της μορφής του πολέμου αλλά και στην ανάπτυξη της υψηλής στρατηγικής των κρατών, κατά κύριο λόγο των τεχνολογικά προοδευμένων.

Το νέο επιχειρησιακό περιβάλλον

Η σύγχρονη μορφή του επιχειρησιακού περιβάλλοντος και η εκτιμώμενη διαμόρφωσή του στο μέλλον, προσδιορίζουν και τα μέσα που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Το περιβάλλον αυτό χαρακτηρίζεται από την αυξανόμενη ενσωμάτωση σύγχρονων τεχνολογιών στα οπλικά συστήματα, στις υποδομές και στο σύστημα διοίκησης και ελέγχου των ενόπλων δυνάμεων καθώς και την ψηφιοποίηση του πεδίου της μάχης. Επίσης, απαιτεί την ύπαρξη δυνατότητας σχεδίασης και διεξαγωγής διακλαδικών επιχειρήσεων, τις οποίες έχει ανάγκη πλέον ο διακλαδικός χαρακτήρας του σύγχρονου θεάτρου επιχειρήσεων και η ανάγκη περιορισμού των ενδιάμεσων κλιμακίων της οργανωτικής δομής.

Οι τάσεις, σε ότι αφορά στη φύση των μελλοντικών πολεμικών συγκρούσεων,  μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

• Αυξημένη χρήση οπλικών συστημάτων μεγάλης εμβέλειας και συναφής ικανότητα καταστροφής στόχων από μεγάλη απόσταση.
• Ολοένα επεκτεινόμενη δυνατότητα εξομοίωσης ενός ολόκληρου πεδίου μάχης, κάτω από όλες τις συνθήκες.
• «Έντονη μάχη» για συλλογή πληροφοριών και υπεροχή διοίκησης και ελέγχου.
• Διεύρυνση του θεάτρου των επιχειρήσεων,
• Αύξηση της ευκινησίας και του ρυθμού μάχης.
• Αύξηση των διακλαδικών επιχειρήσεων (χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων).
• Αυξημένη σημασία των ηλεκτρονικών πολεμικών μέσων.
• Αυξημένη χρήση μη επανδρωμένων συστημάτων.
• Εισαγωγή και χρήση δορυφορικών συστημάτων (επιτήρησης, αναγνώρισης, εντοπισμού θέσης και τηλεπικοινωνιών).

Πληροφοριακή υπεροχή

Η εισαγωγή υψηλής τεχνολογίας στις ένοπλες δυνάμεις και η χρησιμοποίησή της στη διεξαγωγή επιχειρήσεων στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον, δίνει τη δυνατότητα συλλογής, επεξεργασίας και εκμετάλλευσης πληροφοριών με ταχύτητα και ακρίβεια και απόκτησης πληροφοριακής υπεροχής (information superiority) έναντι του αντιπάλου.

Παράλληλα, δίνει τη δυνατότητα πλήρους γνώσης και αντίληψης του χώρου διεξαγωγής των επιχειρήσεων, τόσο στους εκτελεστές όσο και στην ανωτάτη ηγεσία. Σήμερα, οι προσπάθειες για την ενσωμάτωση των τομέων που αναφέρονται στις πληροφορίες (Information Technology, Communications, Intelligence) σε ένα συνδυασμένο στοιχείο, με τη χρήση τεχνολογίας web, έχουν καταστεί το κλειδί της εξέλιξης.

Τρεις κυρίως  στρατηγικές καινοτομίες έχουν επηρεάσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες τη διαμόρφωση του σύγχρονου στρατηγικού περιβάλλοντος: τα πυρηνικά όπλα, οι διεθνείς επικοινωνίες και η τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Καθεμία έχει επιφέρει δραματική αλλαγή στις στρατιωτικές, πολιτιστικές και οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη.

Οι αναδυόμενες τεχνολογίες

Σήμερα, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι πλέον γεγονός. Οι νέες τεχνολογίες έχουν εξαντλήσει πλέον τις συμβατικές δυνατότητες της πληροφορικής και του Διαδικτύου (κύρια συστατικά της προηγούμενης εποχής) και ήδη πραγματοποιείται μετάβαση προς νέα συστήματα. Θα μπορούσαμε εδώ να αναφέρουμε επιγραμματικά τις διάφορες τεχνολογίες που αναδύονται, όπως:

• το υπολογιστικό νέφος (cloudcomputing)
• την αρχιτεκτονική ΙoT (Internet of Things)
• την αρχιτεκτονική του δικτυο-κεντρικού πολέμου (Νetwork-Centric Warfare – NCW)
• τις τεχνολογίες και τις επιχειρησιακές δυνατότητες των μη επανδρωμένων οχημάτων (Unmannedvehicles) σε ξηρά αέρα και θάλασσα,
• τα συστήματα ρομποτικής
• τα όπλα μεγάλης ακρίβειας (precisionweapons)
• τις τεχνολογίες χαμηλής υπογραφής (stealth) και
• την ανάπτυξη εφαρμογών διαστήματος.

Επόμενο είναι, όλες αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις να επηρεάζουν σημαντικά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και να δημιουργούν νέα εποχή για την στρατηγική και τα βασικά χαρακτηριστικά της. Βεβαίως, και η φύση των επιχειρήσεων έχει αλλάξει από τις κλασικές μάχες σε ασύμμετρες απειλές, ανορθόδοξο πόλεμο και τέλος στην έννοια του υβριδικού πολέμου. Σε όλα αυτά προστίθενται και μια σειρά προβλημάτων που εμφανίζονται για πρώτη φορά, όπως ο κυβερνοπόλεμος, η χρήση των κοινωνικών δικτύων και άλλα.