Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: Ο οικουμενικός Έλληνας

Για όσους γνωρίζουν ή μελετήσουν την πραγματικότητα της εποχής εκείνης, η αποδοχή της συγκεκριμένης θέσης από πλευράς Αναστάσιου – που όλες οι παράμετροι την καθιστούσαν αδύνατη – συνέβαλε τα μέγιστα στην αναβίωση της Ορθοδοξίας, υπό άκρως δυσμενείς συνθήκες. Επιπλέον, συνέβαλε στην διατήρηση του γηγενούς Ελληνισμού, εν μέσω δοκιμασιών που στοχεύουν τον ξεριζωμό του…

Ως εκ τούτου είναι υποχρεωτική, έστω και επιγραμματικά, η αναφορά στο τιμώμενο πρόσωπο των ημερών, τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Όχι για να προστεθεί οτιδήποτε στα ήδη γνωστά επιτεύγματα της τριακονταετούς και πλέον διακονίας του στην Αλβανία. Ούτε για την προσωπικότητα και την πληθωρική προσφορά του στον τομέα της επιστημονικής έρευνας και γραμματείας. Όλα αυτά, χάρη στην ευκολία του διαδικτύου, δύναται ο καθένας να τα εντοπίσει κι εκτιμήσει αναλόγως.

Όμως, είναι σκόπιμο σε τέτοιες επετείους να γίνει μία ειδικότερη αναφορά, προκειμένου να εστιάσουμε σε πλευρές που διαφεύγουν της προσοχής. Πρόκειται για τις δυσκολίες – τον πόλεμο είναι ο καλύτερος χαρακτηρισμός – που συνοδεύουν όλα αυτά τα χρόνια την αποστολή του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου και που δεν αφορούν μόνο τον ίδιο, αλλά έχουν πολύ πιο βαθύ υπόβαθρο και σκοπιμότητες…

Κατά την ημέρα της Ενθρόνισης του, υπήρξαν εντάσεις που είχαν προκαλέσει εθνικιστές και μουσουλμάνοι. Με πρόσχημα την ελληνική καταγωγή του Αρχιεπισκόπου, τα ακραία αυτά στοιχεία είχαν φέρει στην επιφάνεια όλη την προϊστορία της εχθρικής αντιμετώπισης της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού στην Αλβανία. Δεν ήταν ο Αναστάσιος που ενοχλούσε, αλλά η προοπτική αναγέννησης της Ορθοδοξίας, που εκ των πραγμάτων αποτελεί κοιτίδα και κέλυφος προστασίας για τον γηγενή Ελληνισμό. Επομένως, ένα τυπικό εκκλησιαστικό γεγονός έλαβε μία ουσιαστική γεωπολιτική διάσταση.

Τριάντα δύο χρόνια μετά – μεγάλο διάστημα, ώστε με βάση την ανάλυση των πεπραγμένων να αναχθούν ασφαλή συμπεράσματα – η Ορθοδοξία στην Αλβανία έχει πλέον εδραιωθεί και έχει συμβάλει, εκτός των άλλων, σε μια διαδικασία όσμωσης που διανοίγει περαιτέρω προοπτικές για τον Ελληνισμό, ο οποίος δείχνει πάντα διάθεση για προσφορά και κατανόηση, ακόμη κι όταν του συμπεριφέρονται αβάσιμα με αγνωμοσύνη…

Αναστάσιος και Ορθοδοξία

Η ανασκόπηση και η έρευνα της ζωής και της διδασκαλίας του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, φέρνει στην επιφάνεια ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε μία εξωστρεφή κατεύθυνση. Κατεύθυνση την οποία χρειάζεται ο σύγχρονος Ελληνισμός, στην αναζήτηση ενός ρόλου που τεκμηριωμένα του αξίζει. Πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε μία περιοχή σημαίνουσας ιστορικής εξέλιξης και πνευματικού υποστρώματος.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αποτελεί ένα αφήγημα επιτυχίας, προς όφελος πρωτίστως της Εκκλησίας την οποία παρέλαβε σε κατάσταση ερειπίων, της Ορθοδόξου κοινότητας που απολαμβάνει τους καρπούς της προσπάθειας του, αλλά και της αλβανικής κοινωνίας, στην οποία απευθύνεται και ανοίγεται με πληθώρα πρωτοβουλιών, πέραν των αμιγώς εκκλησιαστικών του υποχρεώσεων…

Όμως, ειδικά σε ό,τι αφορά τον Ελληνισμό – που σε μια κρίσιμη εποχή αναζητά οδοδείκτες στην ιστορική του διαδρομή – έχει να εντοπίσει στο πρόσωπο του Αναστασίου και το έργο του, ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση. Αλλά αυτό προϋποθέτει διάθεση για μία προσπάθεια που δεν αποβλέπει σε ιδιοτελή οφέλη και συμφέροντα. Πράγμα που τον καθιστά μοναδικό…

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος κινήθηκε ενάντια στη λογική: Όταν κατά χιλιάδες οι πολίτες της χώρας την εγκατέλειπαν, εκείνος άφηνε την Αθήνα για να έρθει στα Τίρανα των χαλύβδινων μπούνκερ της απομόνωσης. Δεν μίλησε για τις δυνατότητες της εξωστρέφειας του Ελληνισμού από τις πανεπιστημιακές καθέδρες (ενώ τις κατείχε) αλλά προσπάθησε να την πραγματώσει σε κατσάβραχα και δύσβατα περιβάλλοντα της υπαίθρου που όμως αποτελούσαν φορείς Ελληνισμού. Και που έπρεπε να προστατευθούν ως τέτοιοι…

Όλες αυτές τις δεκαετίες, με τις δυσκολίες τις οποίες γνωρίζουμε για τον Ελληνισμό, δεν αρκέστηκε μόνο στον να τον αγκαλιάσει και να τον προστατεύσει. Ανέβασε πολύ πιο ψηλά τον πήχη, αποδεικνύοντας ότι εάν υπάρχει ειλικρινή θέληση και επιμονή στο στόχο, αυτός επιτυγχάνεται. Όσα επιτελούνται 32 χρόνια τώρα υπό την ποιμαντορία του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στην Εκκλησία της Αλβανίας, πέραν των άλλων, είναι και μια μετάγγιση του πολιτισμού της Ελληνικής Ορθοδοξίας – όχι με την στενή της έννοια.

Η διαθήκη του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου είναι ανοικτή κι έχει αποδέκτες στην Αλβανία. Εκεί που αλλότρια συμφέροντα θα ήθελαν να μην ακτινοβολεί η Ορθοδοξία και να μην διαιωνίζεται ο Ελληνισμός…