Ασάνζ: “Καπιταλισμός της παρακολούθησης” ή ψηφιακός ολοκληρωτισμός

Οι άνθρωποι που γεννιούνται τώρα είναι η τελευταία γενιά ελεύθερων ανθρώπων στον πλανήτη. Μόνο τεχνικά πολύ ικανοί άνθρωποι θα μπορούν να επιλέγουν μόνοι τους τον δρόμο τους στο μέλλον. Αυτή την απαισιόδοξη εκτίμηση κάνει ο Αυστραλός Τζούλιαν Ασάνζ, ένας από τους ανθρώπους που σφράγισαν, ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, τα ψηφιακά πράγματα της εποχής μας, με το Wikileaks.

Περιέχεται σε μια μεγάλη, εκ βαθέων συνέντευξη, στην οποία θέτει πολλά ζητήματα που αφορούν το μέλλον της ανθρωπότητας. Κατά την άποψη του ιδρυτή των Wikileaks αυτό που απειλεί τον Άνθρωπο είναι η ταχύτητα της διαδικασίας της πληροφορίας, που έχει πολλαπλασιαστεί εκθετικά την τελευταία επταετία, οδηγώντας κατ’ ανάγκην στην όλο και μεγαλύτερη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Αλγορίθμων, δηλαδή, που εν τέλει θα αποφασίζουν στη θέση των ανθρώπων.

Από αυτό που ορισμένοι ακαδημαϊκοί ήδη ονομάζουν «καπιταλισμό της παρακολούθησης» (Surveillance Capitalism) και όπου οργανισμοί, όπως η αμερικανική NSA, επιδίδονται ήδη σε μαζική παρακολούθηση του παγκόσμιου πληθυσμού, πάμε ήδη στην επικράτηση της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι το τέλος του Ανθρώπου πιστεύει ο Ασάνζ, ένα είδος σχεδόν ολοκληρωτισμού, διαφορετικού όμως στη μορφή από αυτόν που περιγράφουν οι διάφορες δυστοπίες.

Η κρυπτογράφηση θεμέλιο της ελευθερίας

Ο Ασάνζ συζητά, επίσης, στην ίδια συνέντευξη, για την αρχή της αιτιότητας στο ψηφιακό σύμπαν, για τις δυνατότητες μικρών σχετικά εφαρμογών να προκαλέσουν μεγάλα πληροφοριακά αποτελέσματα. Επίσης, για την πολιτιστική δυναμική του Διαδικτύου, εξηγώντας ότι τώρα, οι «μεγάλοι παίκτες» έχουν επικρατήσει στο Διαδίκτυο. Η κρυπτογράφηση είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, υποστηρίζει ο ιδρυτής των Wikileaks, που έχει και ο ίδιος εκπαιδευτεί ως μηχανικός κρυπτογράφησης.

Ο Ασάνζ υπογραμμίζει ακόμα ότι οργανισμοί όπως το Facebook και το Amazon συγκεντρώνουν όλη τη γνώση της ανθρωπότητας και κάνει λόγο για μια ήδη συντελούμενη μείζονα πολιτιστική μεταβολή. Πιο φειδωλός παραμένει σε προτάσεις για το τι μπορούμε να κάνουμε, αν και κάπου κάπως κάνει μια έμμεση αναφορά στο θέμα της αυτοδιαχείρισης του Διαδικτύου, από τους ίδιους τους χρήστες του.

Όπως και σε όλους, άλλωστε, τους άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, περιλαμβανομένης της οικονομίας, η «αυτοδιαχείριση» μοιάζει η μόνη διέξοδος για τη συνέχιση του ανθρώπινου πολιτισμού. «Αυτοδιαχείριση» σημαίνει την ανάδυση ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων, υποκειμένων της εξέλιξής τους και κυριαρχούντων επί των μέσων που παράγουν, οικονομικών, γνωστικών, τεχνολογικών, όχι κυριαρχούμενων από αυτά.

Υπάρχει μια ψηφιοποίηση των συγκρούσεων, λέει ο Ασάνζ, υπενθυμίζοντας ότι η απόσταση Νέα Υόρκη-Ναϊρόμπι είναι μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου στον ψηφιακό χώρο και πρακτικά τα σύνορα έχουν καταργηθεί. Θυμίζει, όμως, ότι τα σύνορα μπορεί να τα δει κανείς και ως έναν τρόπο να σταματάνε κάπου οι συγκρούσεις και φοβάται τον πολλαπλασιασμό και τη ψηφιοποίηση των τελευταίων. Στον ψηφιακό κόσμο, τα δεδομένα παίρνουν τη θέση του κεφαλαίου.

Τα μέιλ της Κλίντον

Οι αποκαλύψεις του Ασάνζ, ιδίως σχετικά με τα μέιλ που αντήλλασσε η Κλίντον και το γραφείο της, είχαν ένα διακριτό αποτέλεσμα στις αμερικανικές εκλογές, αλλά και μας επέτρεψαν να μάθουμε πολλά μυστικά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Είχαν προηγηθεί εξάλλου εντυπωσιακές αποκαλύψεις, μεταξύ άλλων για τους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην αμερικανική βάση του Γκουαντάναμο.

Οι αποκαλύψεις των Wikileaks έκαναν τον Ασάνζ εξαιρετικά δημοφιλή στην παγκόσμια κοινή γνώμη, εξίσου όμως μισητό σε μεγάλο τμήμα του κατεστημένου, που είδε τα «άπλυτά» του να βγαίνουν στη φόρα. Ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ έφτασε στο σημείο να τον αποκαλέσει «τρομοκράτη», ενώ άλλοι Αμερικανοί πολιτικοί ζήτησαν από τη χώρα τους να τον αντιμετωπίσει όπως την Αλ Κάιντα και τον Μπιν Λάντεν, να τον κυνηγήσει δηλαδή και να τον σκοτώσει!

Κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει την συνεισφορά τέτοιου είδους αποκαλύψεων στη δημοκρατία και στο τι πραγματικά «μαγειρεύεται» από τους πολιτικούς, πίσω από την πλάτη των ψηφοφόρων τους. Υπάρχει, ωστόσο, πάντα ένα σοβαρό ερώτημα γύρω από τέτοιους είδους αποκαλύψεις. Αφορά τη σημασία του πιθανώς εκλεκτικού χαρακτήρα τους και της πολιτικής χρήσης τους. Υποθέτει κανείς αίφνης ότι στα μέιλς του Ντόναλντ Τραμπ και των συνεργατών του θα μπορούσε κανείς ενδεχομένως να βρει εξίσου ενδιαφέροντα, ή και επιβαρυντικά πράγματα.

Εν πάσει περιπτώσει, οι αποκαλύψεις του Ασάνζ προκάλεσαν την οργή εναντίον του από μεγάλη μερίδα του δυτικού κατεστημένου. Ο Ισημερινός του Κορέα του χορήγησε πολιτικό άσυλο το 2012 και την υπηκοότητα της χώρας. Ο φόβος της σύλληψης και έκδοσής του στις ΗΠΑ, όμως, οδήγησε στον αναγκαστικό εγκλεισμό του στην πρεσβεία της χώρας αυτής στο Λονδίνο επί πολλά έτη, παρόλο που δεν του έχει απαγγελθεί ποτέ κατηγορία και το αρχικό σουηδικό ένταλμα σύλληψης εναντίον του έχει αποσυρθεί.

Η παράδοση του Ασάνζ

Κατ’ ουσίαν είναι (ήταν μέχρι χθες) φυλακισμένος χωρίς όχι καταδίκη, αλλά ούτε καν κατηγορία εναντίον του. Πρόσφατα μάλιστα ετέθη ουσιαστικά σε απομόνωση, καθώς του απαγορεύθηκε οποιαδήποτε επικοινωνία με τον εξωτερικό κόσμο, περιλαμβανομένης της ιντερνετικής, πλην των δικηγόρων του. Η αλλαγή κυβέρνησης στον Ισημερινό και η φιλοαμερικανική στροφή της χώρας, προκάλεσε νέους πονοκεφάλους στον Ασάνζ, καθώς ο νέος Πρόεδρος της χώρας Λένιν Μορένο αποκάλυψε ότι σκέπτεται την άρση του πολιτικού ασύλου που του δόθηκε (έτσι και έγινε).

Ένα μεγάλο κίνημα αλληλεγγύης και συμπαράστασης, με τη συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων, έχει δραστηριοποιηθεί ζητώντας την απελευθέρωσή του και καθιστώντας τον παγκόσμιο σύμβολο του αγώνα για ελευθερία της πληροφόρησης. Μεταξύ άλλων την υποστήριξή τους προς τον Ασάνζ έχουν εκδηλώσει ο πρώην Πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα, ο Ρώσος Πρωθυπουργός και πρώην Πρόεδρος Ντιμίτρι Μεντβιέντεφ, ο ηγέτης των Βρετανών Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν και γνωστές προσωπικότητες όπως ο Tariq Ali, ο John Perry Barlow, ο Daniel Ellsberg, η Mary Kostakidis, ο John Pilger, ο Ai Weiwei, ο Michael Moore, ο Noam Chomsky, ο Oliver Stone κ.α.

Στον Ασάνζ έχει απονεμηθεί το Χρυσό Μετάλλιο για Ειρήνη με Δικαιοσύνη της Sydney Peace Foundation (το έχουν λάβει μόνο τρία άλλα πρόσωπα, ο Νέλσον Μαντέλα, ο Δαλάι Λάμα και ο βουδιστής πνευματικός ηγέτης Νταϊσάκου Ικέντα), και το βραβείο Sam Adams. Έχει επίσης πάρει το βραβείο των αναγνωστών της γαλλικής Monde και του αμερικανικού Time ως πρόσωπο της χρονιάς. Επίτιμο μέλος της Ένωσης Δημοσιογράφων της Αυστραλίας, ο Ασσάνζ τιμήθηκε με το Martha Gellhorn Prize για δημοσιογράφους, το βραβείο Walkley για την πιο εξαιρετική συμβολή στη δημοσιογραφία και το βραβείο για τα Media της βρετανικής Διεθνούς Αμνηστίας.

Αναμφισβήτητα, η μάχη για την ελευθερία, αν όχι για τη ζωή του Ασάνζ, δεδομένων των εναντίον του απειλών, είναι μία από τις πλέον εμβληματικές μάχες για την ελευθερία στην εποχή μας.