Γιατί δεν το βούλωνα! – Διάλεξε το δρόμο που έχουν πάρει οι λιγότεροι ταξιδευτές

Πριν καιρό είχα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με “κινηματοχρονογραφήματα” (“Ζωή σαν Ταινία”, Εκδόσεις Libro), το οποίο εξαντλήθηκε πριν προλάβω να το παρουσιάσω, γιατί το τιράζ δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο και όχι γιατί αποτέλεσε τομή στα λογοτεχνικά πράγματα. Ξεθάρρεψα, λοιπόν, και παρά την κυριολεκτικά νοσηρή περιρρέουσα ατμόσφαιρα, άρχισα να τοποθετούμαι εκ νέου στα δημόσια πράγματα.

Απείχα όλο το 2019 και το μισό 2018, για να μην δώσω λαβή παρεξήγησης στους “φίλους” μου ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2019 που διεξήχθησαν μέσα σε κλίμα πόλωσης και έντασης. Δεν με εκφράζει να τσακώνομαι (η έννοια του debate είναι σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα) ειδικά για να υπερασπιστώ ή να κριτικάρω κομματικούς σχηματισμούς που οι επιλογές τους δεν με εκφράζουν.

Εντελώς ανυποψίαστος για τους θύλακες έντασης που ενυπάρχουν σε αναπάντεχα σημεία, έκανα ένα λάθος: Πριν δημοσιεύσω ένα κείμενο που θα δημοσίευα στο Slpress.gr, το έστειλα σε ένα group παλιών συμμαθητών και συμφοιτητών που είχε δημιουργηθεί την πρώτη εβδομάδα της καθολικής απαγόρευσης της κυκλοφορίας ένεκα κορονοϊού, ως ad hoc time killer και αναλωνόταν σε ανταλλαγή memes και συνταγών μαγειρικής.

Τί ήθελα και το έκανα; Διακριτικά κάποιοι, πιο επίμονα άλλοι, με απέτρεψαν από τη δημοσίευση με το επιχείρημα (φοβικό και υπερβολικό κατ’ εμέ) ότι «μπορεί να εκληφθεί ως υπονόμευση της εθνικής προσπάθειας». Δεν τους καταλάβαινα. Εγώ απλά πρότεινα να δημιουργηθεί ανάμεσα στις άλλες νέες δομές διαχείρισης της κρίσης (που ορθά έστηνε η κυβέρνηση) και ένα Κέντρο Συλλογής Πληροφοριών για τον ιό (Center for Collective Intelligence), ένα ideas think-tank. Αθώο; Ίσως για εμένα ή και για τους τελικά χιλιάδες αναγνώστες που το διάβασαν και δεν το ερμήνευσαν ως “αιρετικό”, “υπονομευτικό” ή άλλως πως.

«Για το κοινό καλό…»

Γιατί όμως οι “άνθρωποί μου” αντέδρασαν αρνητικά, ενώ οι άγνωστοι θετικά; Γιατί “άκουσαν” αυτά που ήθελαν και δεν “διάβασαν” αυτά που έγραφα; Το σκέφθηκα και το ξανασκέφθηκα κι όχι γιατί δεν έχω μάθει να αντιμετωπίζω και να αντέχω την κριτική. Υπήρχε εποχή που ως εκπρόσωπο της κυβέρνησης η μισή Ελλάδα (αν όχι το 50% τουλάχιστον το 30%) με καταριότανε. Οι φίλοι μου σίγουρα ήταν καλοπροαίρετοι. Δεν ήθελαν ούτε να με λογοκρίνουν ούτε να μου “την πουν”. Φοβήθηκαν –ίσως υπερβολικά– και αυτοί τις παρερμηνείες που μπορούσαν να γίνουν. Φοβήθηκαν να μην θεωρηθώ –για άλλη μια φορά– το “μαύρο πρόβατο” της κεντροδεξιάς. Φοβήθηκαν να μην στοχοποιηθώ από τα “εξαπτέρυγα” του συστήματος. Φοβήθηκαν γιατί έτσι τους έχουν μάθει…

Κοίταξα με προσοχή τα μηνύματά τους στην πράσινη οθόνη μου για άλλη μια φορά. Η οθόνη είχε γεμίσει από πολλαπλές εκδοχές της λέξης “φόβος”. Εγώ, όμως, γιατί δεν φοβόμουν; Γιατί δεν αυτοπεριοριζόμουν; Γιατί δεν το βούλωνα για μερικές εβδομάδες βρε αδελφέ; Τόσοι και τόσοι το κάνουν… «Εσύ πρέπει πάλι να κάνεις τον ήρωα;», «Κοίτα μην πέσεις στην παγίδα τους», «Για το κοινό καλό»…

Πώς δεν μου έγραψαν πως ένα απλό άρθρο μπορεί να αποτελέσει ακόμη και απειλή για τη δημόσια υγεία! Δεν μπορούσα να φανταστώ πως ένα group συμφοιτητών με μέσο όρο τρία πτυχία, τρεις γλώσσες και καμιά δεκαριά διδακτορικά θα ήταν τόσο φοβικοί απέναντι ούτε καν σε κάτι σαν την “άλλη άποψη”, αλλά απλά στην “άλλη πρόταση”. Σε καιρούς δίσεκτους που ένας αόρατος εχθρός φαίνεται ανίκητος και τα προβλήματα μοιάζουν άλυτα, οι λύσεις προέρχονται συνήθως από όσους σκέπτονται εναλλακτικά, εκτός πεπατημένης και πλαισίου δηλαδή, out of the box.

Πιστεύω ότι όσο περισσότερο αυτοπεριοριζόμαστε στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μας, τόσο περισσότερο οφείλουμε να ανοίγουμε τη σκέψη μας. Πιστεύω ότι όσο περισσότερα πατιναρισμένα δελτία ειδήσεων βλέπουμε, τόσο περισσότερο θα συγκλίνουμε στην αναπαραγωγή κοινοτοπιών του φόβου, που είναι καθρέπτης του θριλερικού παρόντος και του ακατανόητου παρελθόντος.

Η αντισυμβατική σκέψη θα δώσει τις λύσεις

Οι τόσο απλές έννοιες-λέξεις “σύνθεση ιδεών”, “συναίνεση”, “συντονισμός δράσεων”, απαιτούν συνεργασία και ανοιχτά μυαλό. Οι τέσσερις τοίχοι ρουφάνε τους περισσότερους στη διαχείριση της μικρορουτίνας της νέας καθημερινότητας του “Μένουμε Σπίτι”. Είναι γλυκερή η επανασύνδεση με την οικογένεια και τον καναπέ. Σίγουρα αποτελεί εκτόνωση και συμπαράσταση μια φορά την εβδομάδα η έξοδος για χειροκρότημα στα μπαλκόνια (τιμή στους ήρωες της καθημερινότητας που τόσο σνομπάραμε ως “επιτυχημένοι”-“βολεμένοι” νεοαστοί πίσω από τις γραφειάρες μας, ενώ αυτοί μας εξυπηρετούσαν αγόγγυστα πίσω από τα γκισέ, τα ψυγεία και τα τιμόνια τους.

Ας ανοίξουμε όμως το μυαλό μας και σε μια εναλλακτική πρόταση, μια νέα ιδέα και ας μην καταπίνουμε αμάσητη την όποια κυβερνητική επικοινωνία. Ως σπουδασμένα παιδιά έχουμε τα αντίγραφα των Phd’s μας κρεμασμένα ως τρόπαια αριστείας στον τοίχο του σαλονιού. Ευκαιρία να τα περάσουμε με λίγο αντισηπτικό και να θυμηθούμε τι μας είπε ο Καρτέσιος Cogito Ergo Sum («σκέπτομαι, άρα υπάρχω») και τι μας μαθαίνουν οι δάσκαλοί μας στα πανεπιστήμια: take the road less travelled («διάλεξε το δρόμο που έχουν πάρει οι λιγότεροι ταξιδευτές»).

Η διαφορετική, εναλλακτική, αντισυμβατική σκέψη είναι αυτή που θα δώσει τις λύσεις σε εποχές που όλα μοιάζουν αδιέξοδα. Ας μην τα περιμένουμε όλα από τους λοιμωξιολόγους, τους γενετιστές, τους βιοχηικούς, τους αναλυτές των big data. Ο κόσμος μας μετά την καραντίνα θα έχει αλλάξει ολοκληρωτικά. Και σε οικονομικό και σε κοινωνικό και σε ψυχολογικό επίπεδο θα είναι ένας άλλος πολύ διαφορετικός κόσμος. Όποιοι συνεχίσουν να σκέπτονται “the old pro covid-19 way”, θα μείνουν πίσω.

Καλές, λοιπόν, οι ανταλλαγές συνταγών για φιλετάκια α λα κρεμ με φρέσκα λαχανάκια Βρυξελλών, καλύτερες ακόμη οι φρέσκες ιδέες νέων ενεργών Ελλήνων πολιτών. Το ανθρώπινο δυναμικό μας είναι τεράστιο. Ας μην μείνει εγκλωβισμένο ούτε από τον φόβο της “κορονοϊκής τρομοκρατίας”. Ας μην μείνει στη χαύνωση της άρτι ανακαλυφθείσας οικογενειακής θαλπωρής. Όπως έλεγαν και στο σχολείο μας την παλιά αρχή «διαφωνώ με όσα λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες». Δεν είμαι contrarian. Είμαι thinker και out of the box. Και όποιος κατάλαβε, κατάλαβε…