Είχαν πάει οι αρχαίοι Έλληνες στην Αμερική; – Τάφος με ελληνικά στην Ουρουγουάη

Όλο και πληθαίνουν επιστημονικές μελέτες που εμφανίζουν τους πανάρχαιους θαλασσοπόρους του Αιγαίου να έχουν διασχίσει τον Ατλαντικό, πολλούς πολλούς αιώνες πριν τον Χριστόφορο Κολόμβο. Από τον Αμαζόνιο ποταμό μέχρι τις Άνδεις του Περού, όπου εξερευνητές επικαλούνται διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα που υποτίθεται επιβεβαιώνουν το ότι βρέθηκαν αρχαίοι Έλληνες στην Αμερική και άλλα σημεία του χάρτη.

Επιστημονικά οι θεωρίες αυτές δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Γεγονός παραμένει, όμως, ότι ανοίγει ένα παραθυράκι για μελλοντικές μελέτες που ίσως ανατρέψουν την εδραιωμένη άποψη για το ποιος πάτησε πρώτος στο Νέο Κόσμο… Το καλοκαίρι του 1492, ο Χριστόφορος Κολόμβος αναχώρησε από την Ισπανία με τρία πλοία: τη Σάντα Μαρία, την Πίντα και τη Νίνια γι’ αυτό που ο Ιούλιος Βερν χαρακτήρισε «ορόσημο στα γεωγραφικά χρονικά». Μετά από δύο μήνες περιπλάνησης στην ανοικτή θάλασσα, αυτός και το πλήρωμά του αντίκρυσαν ξηρά.

Ο πρώτος που την είδε ήταν ένας ναύτης ονόματι Ροντρίγκο Ντε Τριάνα, ειδοποιώντας τους υπόλοιπους με κανονιές. Μία ημέρα αργότερα, έπλευσαν στις Μπαχάμες, πιθανότατα στο Σαν Σαλβαδόρ. Η ανακάλυψη της Αμερικής είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην παγκόσμια ιστορία. Ο Παλαιός Κόσμος, προσδοκώντας να φτάσει στις Ινδίες από το δυτικό δρόμο, συνειδητοποίησε την ύπαρξη μιας νέας Ηπείρου. Μέχρι το τέλος της ζωής του, όμως, ο Κολόμβος ήταν πεπεισμένος ότι είχε φτάσει στις ακτές της Ασίας.

Αντιθέτως, ο Αμέρικο Βεσπούτσι ήταν ο πρώτος που έκανε λόγο για μία νέα Ήπειρο, η οποία και τελικά πήρε το όνομά του. Όπως και να έχει, η ανακάλυψη του Νέου Κόσμου ταυτίστηκε με τον Κολόμβο, ο οποίος πέθανε πριν από 515 χρόνια. Υπήρξε θαλασσοπόρος, χαρτογράφος, ναύαρχος και αντιβασιλιάς. Το όνομά του γράφτηκε με χρυσά γράμματα στα τεφτέρια της Ιστορίας, παρά την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα και τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον του γηγενούς πληθυσμού, των Ινδιάνων.

Τα γραπτά του Πλούταρχου

Ο Κολόμβος εξυψώθηκε ως μια ηρωική φιγούρα της ιστορίας: ο πρώτος εξερευνητής που εγκαθίδρυσε την ευρωπαϊκή παρουσία στον Νέο Κόσμο. Οι Αμερικανοί γιορτάζουν την άφιξή του από το 1792, την 300ή επέτειο της απόβασής του. 200 χρόνια αργότερα και εν μέρει λόγω της παθιασμένης εκστρατείας από πλευράς των Ιταλοαμερικανών που τον διεκδικούν σαν πρόγονό τους, καθιερώθηκε και ομοσπονδιακή αργία στο όνομά του. Πλέον, η ημέρα του Κολόμβου αποτελεί εθνική εορτή και σε άλλες χώρες.

Παρόλα αυτά, τις τελευταίες δεκαετίες πληθαίνουν οι θεωρίες ότι η αμερικανική ήπειρος είχε ανακαλυφθεί πολύ νωρίτερα και συγκεκριμένα από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι μπορεί να είχαν φτάσει στον Καναδά το 56 μ.Χ. σχεδόν μία χιλιετία πριν από τους Βίκινγκς. Μία μελέτη με τίτλο “Does astronomical and geographical information of Plutarch’s de Facie describe a trip beyond the north Atlantic Ocean”, εξερευνά ακριβώς αυτή την υπόθεση.

Οι επιστήμονες Ιωάννης Λυριτζής, Παναγιώτα Πρέκα-Παπαδήμα, Κωνσταντίνος Καλαχάνης, Χρήστος Τζάνης και Παναγιώτης Αντωνόπουλος, που την υπογράφουν, ισχυρίζονται ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τόσο βαθιά γνώση της αστρονομίας που ήταν σε θέση να εντοπίσουν τα ρεύματα του Ατλαντικού που θα τους ευνοούσαν να διασχίσουν τον Ατλαντικό. Πηγή έμπνευσης και μελέτης αποτελούν τα γραπτά του Πλούταρχου, ο οποίος έζησε μεταξύ 46 και 119 μ.Χ.

Ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός αφηγήθηκε εξήντα βιογραφίες διάσημων Ρωμαίων και Ελλήνων, στο έργο του “Βίοι Παράλληλοι”. Σε ένα από τα κείμενα του περιγράφει τη συνάντηση ενός Έλληνα με κάποιον που μόλις επέστρεψε από μια «μεγάλη ήπειρο», πέρα ​​από τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό. Ο Πλούταρχος γράφει: «Όταν λοιπόν ο αστέρας του Κρόνου, τον οποίο εμείς αποκαλούμε Φαίνοντα, ενώ εκείνοι Νυκτούρο, φτάσει στον Ταύρο μετά από περίοδο τριάντα ετών, αφού προετοιμάσουν επί χρόνο πολύ τη θυσία… ξεκινούν το ταξίδι της επιστροφής».

Η ανατολή του Κρόνου

Ο δρ. Μηνάς Τσικριτσής έχει επίσης υποστηρίξει ότι ο Κολόμβος έφτασε δεύτερος. Ο Έλληνας ερευνητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ελληνικοί πληθυσμοί είχαν φτάσει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού από τη Μινωική Εποχή έως τους Ελληνιστικούς Χρόνους. Μελέτησε τον Πλούταρχο και με ειδικό πρόγραμμα αστρονομίας έλεγξε τις γεωγραφικές συντεταγμένες του Καναδά.

Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε 30 σεληνιακά χρόνια εμφανίζεται όντως το φαινόμενο να ανατέλλει ο Κρόνος στον Ταύρο. Ο Πλούταρχος λέει: «Τα νησιά που βρίσκονται πέρα κατοικούνται από Έλληνες και βλέπουν τον Ήλιο να κρύβεται για λιγότερο από μία ώρα επί τριάντα μέρες. Και η νύχτα εκεί έχει ελαφρύ σκοτάδι και λυκαυγές που φέγγει από τη δύση».

Ο Ιταλός καθηγητής Ενρίκο Ματίεβιτς στο έργο του “Ταξίδι στη Μυθολογική Κόλαση” επικαλείται τους μύθους των αρχαίων Ελλήνων, υποστηρίζοντας ότι αυτοί ήταν εμπνευσμένοι από τα αληθινά ταξίδια κάποιων στη Νότιο Αμερική. Συνεχίζει αναλύοντας το πώς Αρχαίοι Έλληνες διέσχιζαν τον Ατλαντικό Ωκεανό και μέσω του ποταμού Αμαζονίου, έφταναν στις Άνδεις του Περού. Εκεί υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, όπως τα υπολείμματα ενός μαντείου άνω των 3.000 ετών.

Ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου Ηλίας Μαριολάκος είχε επίσης υποστηρίξει την ιδέα ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν εξερευνήσει τις παράκτιες περιοχές της Ισπανίας, Γαλλίας, Βρετανίας και Ιρλανδίας, ψάχνοντας για μέταλλα και ίσως είχαν φθάσει στην Ισλανδία, τη Γροιλανδία και την Αμερική.

Η άποψη για τους Μινωίτες

Το έργο “The Lost Empire of Atlantis” του Γκάβιν Μένζις επίσης κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Ασχολείται με τους Μινωίτες, τα μυστικά ναυσιπλοΐας τους και τα καράβια τους που ήταν τριπλάσια από εκείνα του Κολόμβου. Εστιάζει στις τεράστιες ποσότητες μετάλλων που εμπορεύονταν. Πού τις έβρισκαν άραγε, αναρωτιέται. Ο Μένζις θεωρεί ότι είχαν φτάσει στο Νέο Κόσμο, βρίσκοντας εκεί τα τεράστια αποθέματα που διέθεταν.

Ο Καρλ Γιοχάνεσεν, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον και συν-συγγραφέας του “Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και Βιολογικών Ανταλλαγών πριν από το 1492” συμφωνεί μαζί του, συμπληρώνοντας ότι «είμαι πεπεισμένος ότι οι Μινωίτες δεν ήταν οι μοναδικοί ναύτες που διασχίζουν τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό».

Ο Γιόχαν Κέπλερ, ο Γερμανός μαθηματικός και αστρονόμος που ήταν βασικός παράγοντας στην επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα, πίστευε επίσης ότι η αναφορά του Πλούταρχου σε Έλληνες ταξιδευτές αφορούσε στη Βόρεια Αμερική. Εξηγεί πως οι ταξιδιώτες έκαναν το ταξίδι κάθε 30 χρόνια όταν ο Κρόνος εμφανίζονταν στον αστερισμό του Ταύρου, μιας και οι αρχαίοι Έλληνες παρακολούθησαν στενά τα αστρονομικά φαινόμενα που σχετίζονταν με τον Κρόνο.

Πλήθος ευρημάτων από το Περού επιβεβαιώνουν την άποψη πολλών Ελλήνων και ξένων ερευνητών-επιστημόνων ότι η ευρύτερη περιοχή του Περού είχε επικοινωνία με τον ελλαδικό χώρο από τα πανάρχαια χρόνια. Αρχαιολογικά ευρήματα παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ομοιότητα με αντίστοιχα ευρήματα από τον ελλαδικό χώρο, ενώ και γλωσσολογικές μελέτες αναδεικνύουν την ελληνική ως τη βάση πολλών τοπικών διαλέκτων.

Τα “Γεωγραφικά” και ο Οδυσσέας

Ο έγκριτος ακαδημαϊκός φυσικομαθηματικός ερευνητής Ενρίκο Μάτιεβιτς στο βιβλίο του “Ταξίδι στη Μυθολογική Κόλαση” καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ναυτικοί του Αιγαίου έφτασαν στην Κεντρική και Νότιο Αμερική, χιλιετίες πριν τον Κολόμβο. Μεταξύ άλλων βασίζεται και στην επιτόπια έρευνα ενός συμπατριώτη του, του ερευνητή Αντόνιο Ραϊμόντι. Αυτός έφτασε στο Περού τη δεκαετία του 1850 και έμεινε εκεί 40 ολόκληρα χρόνια.

Εξερεύνησε κάθε σπιθαμή της χώρας, ανακαλύπτοντας τα σημάδια που υποτίθεται ότι είχαν αφήσει στο πέρασμά τους οι αρχαίοι Έλληνες. Εμπνευσμένος από αυτό, μελέτησε τους κλασικούς και βάσει αυτών περιδιάβηκε στις Άνδεις, επιβεβαιώνοντας ότι οι Έλληνες είχαν φτάσει κατά τους πρώτους ιστορικούς χρόνους στη Νότιο Αμερική. Ο Στράβων που είχε γεννηθεί το 63 π.Χ. στην Αμάσεια του Πόντου και ήταν γεωγράφος και ιστορικός έγραψε σαράντα επτά βιβλία, από τα οποία σώθηκαν τα “Γεωγραφικά”, το σπουδαιότερο γεωγραφικό εγχειρίδιο της αρχαιότητας.

Εκεί, υποστηρίζει την άποψη ότι ο Οδυσσέας είχε περιπλανηθεί όχι στη Μεσόγειο θάλασσα αλλά στον ωκεανό. Σύγχρονοι επιστήμονες καταπιάστηκαν με την τεκμηρίωση της θεωρίας ότι πράγματι η Οδύσσεια εκτυλίχθηκε στον Ατλαντικό και συγκεκριμένα στις ανατολικές ακτές της αμερικανικής ηπείρου. Μία νέα μελέτη ισχυρίζεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τόσο λεπτομερή γνώση της αστρονομίας, που μπόρεσαν να εντοπίσουν ρεύματα του Ατλαντικού που θα τους ωθούσαν δυτικά.

Μία ακόμα ανακάλυψη που συνηγορεί σε αυτό είναι η ανακάλυψη ενός τάφου στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, στη Νότια Αμερική, όπου μέσα είχε βρεθεί ένα σπαθί, μια περικεφαλαία και μια ασπίδα των χρόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή των διαδόχων του, με ελληνικές επιγραφές χαραγμένες επάνω τους. Μπορεί η ιστορία που θέλει τον Κολόμβο να είναι ο πρώτος, να είναι αυτή που έχει εδραιωθεί, αλλά ακόμα και αν επιστημονικά δεν έχει επιβεβαιωθεί ότι οι Αρχαίοι Έλληνες τον πρόλαβαν, ο Κολόμβος παραμένει δεύτερος.

Τα ευρήματα

Αρχαιολογικά ευρήματα έχουν αποδείξει ότι οι Βίκινγκς είχαν φτάσει στην Αμερική πολύ πριν τον Κολόμβο. Το 2016, μια ομάδα αρχαιολόγων εντόπισε τα πρώτα πιθανά ίχνη των Βίκινγκς. Επικεφαλής της αποστολής ήταν η αρχαιολόγος Σάρα Πάρακ του National Geographic. Η ομάδα της βασίστηκε σε ευρήματα δορυφόρου που σκανάρει τη γη από ύψος 600 χιλιομέτρων.

Οι δορυφορικές εικόνες αποτυπώνουν τις μεταβολές στο τοπίο, όπως είναι οι αποχρωματισμοί του εδάφους, αλλά και η διαφορετική βλάστηση. Αυτά αποτελούν ένδειξη ότι υπάρχει κάτι, κάτω από το έδαφος. Στη συνέχεια, ένας υπέρυθρος σαρωτής εντοπίζει ακόμη και ίχνη υπογείων θαλάμων και θαμμένων κτιρίων. Τέλος χρησιμοποίησαν και κείμενα των ίδιων των Βίκινγκς. Αυτά είναι που τους οδήγησαν στο βορειότερο άκρο του νησιού Newfoundland στην καναδική επαρχία Newfoundland και Labrador. Ανασκαφές έφεραν στο φως το L’ Anse aux Meadows, έναν σκανδιναβικό οικισμό που χρονολογείται πέντε αιώνες πριν τον Κολόμβο.

Σε περίπτωση που οι θεωρίες αυτές επιβεβαιωθούν, θα προσθέσουν ένα ακόμα λαμπρό κεφάλαιο στην συμβολή της αρχαίας Ελλάδας στην παγκόσμια Ιστορία. Οφείλουμε, όμως, να λάβουμε υπόψη μας κάποιους εκ των εγκυρότερων Έλληνες γεωγράφων, μαθηματικών και αστρονόμων των Αλεξανδρινών Χρόνων, όπως ο μέγας Ερατοσθένης και ο Ίππαρχος, οι οποίοι στα σωσμένα έργα τους δεν έχουν αναφέρει τίποτε σχετικό.