Έλον Μασκ: Ο θεός του ψηφιακού μηδενισμού

Αν η κοινωνία είναι το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων, τότε το “πολιτικό” είναι το συγκολλητικό υλικό των σχέσεων, ή, σε τελευταία ανάλυση, της επικοινωνίας. Μιας επικοινωνίας που δεν εξαντλείται στην ανταλλαγή μηνυμάτων ανάμεσα σε αποστολέα και αποδέκτη, αλλά αναφέρεται σε ανταλλαγή νοήμονων πληροφοριών που γίνονται κατανοητές από τα επικοινωνούντα υποκείμενα. Πράγμα που σημαίνει πως το πολιτικό έχει ως επιδίωξη τη σμίλευση ενός κοινού νοήματος, δηλαδή, μιας κοινής κουλτούρας ικανής να διερμηνεύει την πραγματικότητα.

Απώτερος σκοπός είναι να πραγματώνονται εντός του κοινωνικού ιστού οι ίδιες πνευματικές αναπαραστάσεις για τον κόσμο, τη ζωή και τον θάνατο, τις ηθικές αξίες (υποχρεώσεις και δικαιώματα) τον χρόνο και τον χώρο, δηλαδή, για ό,τι μας βοηθά να σχηματίζουμε προσωπική και κοινωνική ταυτότητα, ώστε να αντιμετωπίζομε τις αντιξοότητες της ζωής και του κοινωνικού βίου. Σήμερα, όμως, η επικοινωνία έχει ταυτιστεί με τον κόσμο του διαδικτύου, όχι με τον πραγματικό κόσμο και την αναζήτηση της κατανόησης, αλλά με την κατασκευή ενός εικονικού εαυτού, τόσο πιο ισχυρού, όσο πιο πολλές ενδείξεις επιδοκιμασίας των μηνυμάτων του από άλλους χρήστες του διαδικτύου συγκεντρώνει.

Η επικοινωνία στη διαδικτυακή σφαίρα έχει εγκαταλείψει την κατανόηση του νοήματος, αφού το νόημα που κυκλοφορεί, εκτός σπανίων εξαιρέσεων, δεν συντίθεται από στοχασμό πάνω στην εμπειρία, αλλά από πρόχειρες, αποκτηθείσες χωρίς κόπο εντυπώσεις, επί τη βάσει του θορύβου που προκαλούν ή θα προκαλέσουν. Οπότε, το πολιτικό έπαψε να είναι αντικείμενο της κοινωνίας και έγινε αντικείμενο των μεγάλων εταιρειών που ελέγχουν το διαδίκτυο και ιδίως τις πλατφόρμες των διαδικτυακών κοινωνικών μέσων.

Ο ψηφιακός μηδενισμός του Έλον Μασκ

Βεβαίως, η υποχώρηση του νοήματος και του πολιτικού μπορεί να διατρανώθηκε με την ψηφιακή τεχνολογία, άρχισε όμως με την διολίσθηση του νοήματος προς τον μηδενισμό, όχι του Νίτσε ή των υπαρξιστών, αλλά του Μαξ Στίρνερ. Η σύζευξη ψηφιακότητας και μηδενισμού γεννά φαινόμενα όπως αυτό του Έλον Μασκ. Ο καταγόμενος από τον Στίρνερ μηδενισμός βλέπει τον άνθρωπο ως ένα κενό ταυτισμένο με το μηδέν, ικανό όμως ως μοναδική ύπαρξη να δημιουργεί τα πάντα.

Αυτή η μοναδική ύπαρξη νοιώθει ελεύθερη όταν απαλλάσσεται από κάθε βούληση (θεϊκή, ηθική, ιδεολογική) που μπορεί να ασκήσει πίεση επί του εαυτού της. Βάλλει εναντίον κάθε αξίας, κάθε ιδέας, ακόμη και εναντίον των ιδεών του κλασικού μηδενισμού. Ο σύγχρονος μηδενισμός δεν αναφέρεται ούτε στη θετικότητα, ούτε στην αρνητικότητα των κοινωνικών φαινομένων και της ζωής, ούτε προβληματίζεται για το μηδέν ή το μη είναι, παρά ενεργεί σπασμωδικά μέσα σ’ έναν χρόνο που συνεχώς κυλά πάνω στην πλατφόρμα του εικονικού (virtual) παρόντος.

Ο Ελον Μασκ αποτελεί την αποθέωση του σύγχρονου μηδενιστή. Είναι “Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του” όπως τον περιγράφει ο Στίρνερ, και πάει ακόμη πιο μακριά, διότι είναι όχι απλώς μεγαλοϊδιοκτήτης, αλλά και γκουρού του εικονικού κόσμου. Ιδιοκτήτης του πρώην Twiter, και σήμερα της XCorp και των διαστημικών ταξιδιών, ικανός να ελέγχει και να επηρεάζει μ’ ένα μόνο retweet, που συχνά συνοδεύεται από λίγες μόνο λέξεις («αυτό είναι ενδιαφέρον») ή ένα emoji, τους 210.000.000 ακολούθους του, νοιώθει παντοδύναμος, ένας μικρός Θεός.

Όπως ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, προσπαθεί να δημιουργήσει έναν υπεράνθρωπο που θα βρίσκεται υπό τις εντολές του, εξ ου και το Newralink που ελέγχει ιδιοκτησιακά προχώρησε ήδη στην εμφύτευση ενός ασύρματου τσιπ εγκεφάλου σε άνθρωπο, καλώντας άτομα με τετραπληγία να συμμετάσχουν σε μια πρωτοποριακή κλινική δοκιμή ιατρικών συσκευών έρευνας για τη διεπαφή εγκεφάλου-υπολογιστή. Ακριβώς επειδή αισθάνεται ως μικρός Θεός, δεν ενδιαφέρεται για τις αντιδράσεις που θα προκαλέσουν τα λόγια του, γι’ αυτό άλλωστε μπορεί να αποκαλεί τον Τρυντώ «κοπελιά».

Κυρίαρχος και στον πραγματικό κόσμο… 

Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση έχουμε ένα φαινόμενο που υπερβαίνει τα όρια του ατομικού και συνδέεται με την αναθεώρηση του πολιτικού, υπό την επίδραση της ηγεσίας του εικονικού, ψηφιακού κόσμου. Εν προκειμένω, δεν έχουμε μόνο τα προβλήματα που δημιουργεί η ψηφιακότητα στην ανθρώπινη συνείδηση, ούτε την απομάκρυνση του σύγχρονου ανθρώπου από τις αξίες που θεμελίωσαν τον δημοκρατικό δημόσιο βίο. Θα έλεγα, ούτε και την καταφυγή του μαζικού, μηδενιστικού υποκειμένου σε μια ζώνη ακηδίας, όπου η αδιαφορία για τον κοινωνικό βίο φθάνει σε βαθμό ανορεξίας για οτιδήποτε συνοδεύει τη θετική δράση ή αλληλόδρασή του με τους άλλους.

Ούτε έχουμε μόνο μια νέα μορφή καπιταλιστικής εκμετάλλευσης των ιδιοκτητών της επικοινωνίας επί του συνόλου των χρηστών, καθώς μετατρέπουν τους τελευταίους σε αντικείμενα από τα οποία αντλούν την κερδοφορία τους. Εδώ συμβαίνει κάτι άξιο να προσεχθεί: Οι ίδιοι οι κάτοχοι και δημιουργοί του εικονικού κόσμου φιλοδοξούν να κυριαρχήσουν και επί του πραγματικού. Έχοντας χάσει τα όρια ανάμεσα σε πραγματικό και ψηφιακό, δεν προβληματίζονται όπως οι επιστήμονες για την απορρόφηση σε μεγάλο βαθμό του πραγματικού κόσμου από τον εικονικό, αλλά, εμφορούμενοι από την επικοινωνιακή παντοδυναμία τους, θεωρούν τον πραγματικό ως προέκταση του ψηφιακού, γι’ αυτό και επιθυμούν να τον ρυθμίσουν, βάσει των τεχνολογικών τους αξιωματικών αρχών.

Έχοντας υποκύψει στη σαγήνη του εικονικού σύμπαντος και στην εξουσία που αντλούν από αυτόν, γίνονται θήτες αλλά και θύματα μιας αμετροεπούς συνείδησης που έχει ξεχάσει το μυθικό της παρελθόν. Έχει ξεχάσει την καταδίκη της ύβρεως από την ειμαρμένη, δηλαδή, από μια κοσμική νομοτέλεια που προβάλλει όχι ως τυφλή αναγκαιότητα αλλά ως ηθική ευθύνη, γι’ αυτό και συνιστά καταγωγικό στοιχείο του πολιτικού.

Το “εγώ” του Έλον Μασκ

Ο Έλον Μασκ είναι θύμα της μεγαλοφυΐας και μεγαλομανίας του. Ενώ ο ίδιος προσπαθεί να εγκαταστήσει τις δημιουργίες του σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχούν οι κβαντικές πιθανότητες και όχι οι κλασικές δυαδικές διαφορές (άντρας-γυναίκα, φύση-πνεύμα, καλό-κακό, κλπ) της δυτικής σκέψης, του διαφεύγει πως οι αντιδράσεις του είναι αυτές ενός ένσαρκου υποκειμένου, γεμάτου οίηση και θρασύτητα, εμπρός στον τεχνοκρατικό κόσμο που προσπαθεί να οικοδομήσει.

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις της κβαντικής μηχανικής και της τεχνητής νοημοσύνης, εισήγαγε την έννοια του quantum AI, για εξεύρεση λύσεων σε προβλήματα μέχρι τώρα απροσέγγιστα από την ανθρώπινη σκέψη, γεγονός που τον κάνει να έχει εκθρέψει ένα “εγώ” έξω από τα όρια που διιστορικά η ανθρωπότητα έχει οικοδομήσει. Ένα εγώ ταιριαστό με τον μηδενισμό που τον εμπνέει, αταίριαστο όμως με τις ελπίδες ορισμένων επιστημόνων (και δη των κυβερνοφεμινιστριών) που θέλουν να βλέπουν στο νέο κόσμο, τον ψηφιακό, τη δυνατότητα για απελευθέρωση του εαυτού από τα δίκρανα των δυισμών που επέβαλε ο δυτικός πολιτισμός.

Ο Μασκ και οι συν αυτώ άρχοντες του διαδικτύου δεσμεύουν τη φαντασία τους στη μέγγενη μιας τεχνολογίας χωρίς έλεος και φόβο, άμοιροι εμπρός στον κίνδυνο να μετατραπούν οι ίδιοι σε θύματα της σκληρότητας που καλλιεργούν. Κι αυτό, διότι η ζωή ως έμβιος οργανισμός και ο βίος ως πολιτικό άθλημα εμφορούνται από μιαν ακατανίκητη πρωτογενή επιθυμία να συνεχίσουν να υπάρχουν.