Γιατί δεν μπορεί να προκύψει μια νέα Μεγάλη Ιδέα

Μια νέα μεγάλη ιδέα έχει ανάγκη η Ελλάδα, αναφέρει ο καθηγητής Κώστας Γρίβας σε άρθρο του στo SLpress.gr. Είναι μια καλή ιδέα, προσθέτω εγώ, με την προϋπόθεση ότι αυτή απαντά με πληρότητα στις ανάγκες όλων των μελών της κοινωνίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, σημαίνει πως έχεις και αντίστοιχους στόχους που βάζουν τον καθένα από μας μπροστά στα καθήκοντα που του αναλογούν με βάση την αρχή της ατομικής ευθύνης.

Το ερώτημα που τίθεται, όμως, είναι εάν, υπό τις σημερινές συνθήκες, μπορεί, αντικειμενικά, να προκύψει μια αποδεκτή από όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως κόμματος, μεγάλη ιδέα και όλοι μας να την υπηρετήσουμε με πάθος; Θεωρώ πως αυτό είναι αδύνατον. Δεν υφίσταται αποδοχή, στην πράξη, από όλους η έννοια του γενικού καλού. Το καθεστώς λειτουργεί με την αρχή: ο καθένας για πάρτη του.

Αυτό το σκορποχώρι εδώ και παντού στον πλανήτη είναι προϊόν και συγχρόνως επιτυχία του καπιταλιστικού συστήματος του οποίου η μεγάλη ιδέα είναι το κέρδος που προκύπτει ως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού ανάμεσα σε καπιταλιστές. Ο τόπος ανταγωνισμού είναι η ‘’ελεύθερη’’ αγορά. Η επιτυχία του αυτή διασφαλίστηκε με την επινόηση μιας αντίστοιχης ‘’ελεύθερης’’ αγοράς στο χώρο της πολιτικής, όπου διεξάγεται ο ανταγωνισμός μεταξύ πολιτικών καλών προθέσεων, τουλάχιστο για μερικούς από αυτούς, με κέρδος την κατάληψη της καρέκλας της εξουσίας.

Η μεγάλη ιδέα του καπιταλισμού, δηλαδή το κέρδος, αποτελεί την αξιωματική του αρχή, ενώ η επινόηση του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας της πολιτικής αποτελεί το μέσο (το εργαλείο), μέσω του οποίου νομιμοποιεί τις πράξεις για την παραγωγή του κέρδους. Αυτό το ντουέτο περιτυλιγμένο σε ένα πακέτο φέρει την παραπλανητική ονομασία: δημοκρατία. Στην πραγματικότητα πρόκειται για δημοκρατία μαϊμού. Γι’ αυτό και βιώνουμε την περίοδο αυτή της πανδημίας μεγάλο έλλειμμα σε ότι αφορά το θέμα της ατομικής ευθύνης. Το σύστημα παράγει ατομική ευθύνη αντάξια των προδιαγραφών της δημοκρατίας του.

Έλλειψη ενότητας 

Για τα κόμματα της μαρξιστικής συνταγής η ατομική ευθύνη είναι αχρείαστη, γι’ αυτό και στην Ελλάδα η κριτική τους προς τη ΝΔ, σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση της πανδημίας, περιορίζεται σε προτάσεις που υπαγορεύονται από την ιδεολογία τους, δηλαδή τον αυταρχισμό. Σε κάθε περίπτωση και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές, καπιταλισμός και μαρξισμός, υπηρετούν το ίδιο σύστημα παραγωγής, όπως αναλύω σε άλλο άρθρο μου, παρά τις καλές τους προθέσεις όπου αυτές υπάρχουν. Για να προκύψει μια κατάλληλη μεγάλη ιδέα απαιτείται η ύπαρξη ενότητας.

Σε ένα καθεστώς που τρέφεται από τον ανταγωνισμό των αντιμαχόμενων πλευρών θα αποτελούσε μεγάλη αντίφαση η ύπαρξη ενότητας. Η διαδικασία όξυνσης  της εχθρότητας ανάμεσα στα κόμματα δεν διαφέρει από αυτήν του πρωταθλητισμού στις ποδοσφαιρικές ή άλλου τύπου ομάδες. Εκ των πραγμάτων, επομένως, η ενότητα είναι αδύνατον να υπάρξει, παρά μόνον σε θέματα για τα οποία έχουν ταυτόσημες θέσεις, όπως, για παράδειγμα είναι η κρατική τους επιδότηση. Άλλως, είναι σα να λέμε ότι μπορούμε να παράξουμε ενέργεια εκ του μηδενός.

Ούτε καν στα ελληνοτουρκικά υπάρχει ενότητα, όπως αναφέρει σε άρθρο του ο διπλωμάτης Αλέξανδρος Μαλλιάς στην SLpress.gr με τίτλο: “Σύγκρουση δύο σχολών σκέψεις για τα ελληνοτουρκικά”. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν δημοκρατικά κόμματα. Όλα τους είναι αυταρχικά και αρχηγικά και η ανάδειξή τους προωθείται δια της μαύρης διαφήμισης. Και όταν αυτή δεν φτάνει διαθέτουμε και τον εκλογικό νόμο ως ρεζέρβα.

Δημοκρατία και δημοσιογραφία

Σε άλλο άρθρο μου στo SLpress.gr, έχω εξηγήσει γιατί τα πολιτικά κόμματα δεν εμφορούνται από δημοκρατικές πρακτικές και πώς αυτά μπορούν να μετατραπούν σε δημοκρατικά λειτουργούντα κόμματα (για πιο λεπτομερή ανάπτυξη βλ. Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας, εκδόσεις Άμμων). Στο άρθρο αυτό θα προσθέσω και έναν άλλον παράγοντα ο οποίος συμβάλει στην όξυνση της εχθρότητας, άρα και στην έλλειψη ενότητας, ανάμεσα στα κόμματα, πέραν του εκλογικού νόμου.

Ο παράγοντας αυτός αφορά στον τομέα της δημοσιογραφίας. Από όλα τα συντάγματα στις αποκαλούμενες αστικές, βασικά καπιταλιστικές, δημοκρατίες προβλέπεται μια βασική αρχή της δημοκρατίας: η ελευθερία του ατόμου να εκφράζει τις απόψεις του, υποθέτω με το νόημα ότι οι απόψεις αυτές δεν περιορίζουν την ελευθερία των άλλων μελών της κοινωνίας να εκφράσουν και αυτά τις δικές τους απόψεις.

Αυτή η αξιωματική αρχή της δημοκρατίας μπορεί να εξασφαλίζει την ελευθερία όλων των πολιτών σε καθημερινή βάση με την προϋπόθεση ότι όλοι οι πολίτες έχουν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα μέσα για να διαδώσουν τις απόψεις τους με τον ίδιο αποτελεσματικό τρόπο. Αυτό, όπως είναι γνωστό, δεν συμβαίνει στην πράξη. Θα μπορούσε αυτό να συμβεί, κατά κάποιον τρόπο, εάν όλοι οι πολίτες ήταν οργανωμένοι στα πολιτικά κόμματα της επιλογής τους. Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει με ευθύνη των πολιτικών κομμάτων, τα οποία άλλα υπόσχονται και άλλα κάνουν. Έτσι με βάση τη διαμορφωμένη κατάσταση κάποιοι είναι πιο ίσοι από άλλους. Και αυτοί οι κάποιοι ανήκουν στο χώρο των ιδιοκτητών όλων των τύπων ΜΜΕ, καθώς και αρκετοί δημοσιογράφοι που εργάζονται σε αυτά.

Σε αυτούς συγκαταλέγονται και οι δημοσιογράφοι που προωθούν κομματικές γραμμές χωρίς να υπάρχει επίσημη δηλωμένη σχέση με τα εν λόγω κόμματα, ώστε να αποφεύγεται σε κάθε περίπτωση η παραγωγή πολιτικού κόστους για αυτά από κάποιες πολιτικές θέσεις που εκφράζονται καθώς και με τον τρόπο και ύφος που εκφράζονται από τους αδήλωτους, που παριστάνουν τους ελεύθερους, αντικειμενικούς δήθεν, σκοπευτές.

Ελεύθερο βήμα

Αυτή η κατάσταση έχει προκαλέσει, ευτυχώς, και πράξεις αντίδρασης από κάποιους ήρωες που κατάφεραν με πολύ κόπο και δαπάνη να δημιουργήσουν ένα ελεύθερο βήμα έκφρασης απόψεων, όπως είναι για παράδειγμα το βήμα του SLpress.gr, ώστε καθημερινά να κυκλοφορούν και οι άλλες απόψεις, όσο αυτό είναι δυνατόν, γιατί στα ΜΜΕ κάποιοι ιδιοκτήτες διαθέτουν τεράστια κεφάλαια που δίνουν τη δυνατότητα να κυκλοφορούν τις απόψεις τους με ευκολία διεθνώς.

Γι’ αυτό και είναι επιβεβλημένο, όσο η δημοκρατία είναι αλυσοδεμένη, κάθε τέτοια προσπάθεια να ενισχύεται από τους αναγνώστες για να αντέξει στο χρόνο με το να γίνονται συνδρομητές και προφανώς να ενισχύεται από τους πολίτες που χρησιμοποιούν ένα τέτοιο βήμα έκφρασης των απόψεών τους. Αυτά συμβαίνουν στις δημοκρατίες του καπιταλισμού.

Σε μια πραγματική δημοκρατία τα ΜΜΕ, απλώς, καταγράφουν τα συμβάντα, ενώ την κριτική, τις απόψεις και τις προτάσεις τις καταθέτουν δημοσίως τα οργανωμένα σύνολα, ήτοι τα πολιτικά κόμματα, μέσω των οποίων εκπροσωπούνται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι πολίτες και υπηρετείται η αρχή της δημοκρατίας περί ελευθερίας και πολιτικής ισότητας, με τις οποίες μπορεί να ωφεληθούν ή να υποστούν τις συνέπειες του πολιτικού κόστους.