Γκράμσι διαβάζει και η ιταλική Ακροδεξιά!

Στην Ιταλία, ο φιλόσοφος Ντιέγκο Φουζάρο δρέπει δάφνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς αποπειράται να συνδέσει τον Γκράμσι με τον “Εθνικό Σοσιαλισμό”. Γιατί η λαϊκίστικη και αντιευρωπαϊκή Ακροδεξιά καταβάλει τόση προσπάθεια να σφετεριστεί (αφού διαστρεβλώσει) τον μεγάλο στοχαστή; Δεν είναι απλώς υποψία: ο ακροδεξιός χώρος έχει ξεμείνει από θεωρητικά σημεία αναφοράς.

Ο Φουζάρο δηλώνει μαθητής του Κοστάντζο Πρέβε. Ο Πρέβε ήταν ίσως ο μόνος Ιταλός μαρξιστής που είχε συστηματικές επαφές με την ελληνική Αριστερά και μελέτησε σε βάθος την εμπειρία του ΕΑΜ. Το αποτέλεσμα ήταν να ξεφύγει από την αυστηρή ταξική θεώρηση της κοινωνικής σύγκρουσης και να αξιοποιήσει σε βάθος την ιδέα της εθνικής απελευθέρωσης και του λαϊκού πατριωτισμού στο πλαίσιο μιας υπερεθνικής ένωσης, όπως είναι η Ευρώπη.

Ο Φουζάρο, παραβλέποντας πόσο βαθιά γκραμσική ήταν η αντίληψη του Πρέβε, θέλησε να τη συνδυάσει με τον “Εθνικό Σοσιαλισμό” που ευαγγελίζονταν κάποιοι εκπρόσωποι της “αριστερής” πτέρυγας του Φασιστικού Κόμματος. Πρόκειται για ένα περιθωριακό ρεύμα του μουσολινικού καθεστώτος με επικεφαλής τον Νικόλα Μπομπάτσι. Ο Μπομπάτσι ήταν ιδρυτικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας που αργότερα ακολούθησε τον Μουσολίνι.

Στις 25 Ιουλίου 1943, ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄ ανέτρεψε τον ηγέτη του φασισμού. Οι Γερμανοί τον απελευθέρωσαν λίγους μήνες αργότερα και τον μετέφεραν στη βόρεια Ιταλία, όπου ανακήρυξε την Κοινωνική Ιταλική Δημοκρατία. Σε αυτό το πλαίσιο, αφού αποκόπηκαν οι δεσμοί με τη μοναρχία, η “φασιστική αριστερά” απέκτησε κάποια επιρροή. Αλλά ήταν η χειρότερη περίοδος για τις υποσχόμενες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, καθώς οι εναπομείναντες φασίστες ήταν πλέον υποχείρια των ναζιστών και η κύρια ενασχόλησή τους ήταν η καταστολή του ολοένα και πιο ισχυρού αντάρτικου κινήματος αντίστασης.

Κυνηγώντας την ηγεμονία 

Γι’ αυτό τον λόγο το ρεύμα αυτό δεν έπαιξε κανένα ρόλο στη διαμόρφωση της μεταπολεμικής Αριστεράς. Ο Μπομπάτσι εκτελέστηκε από τους αντάρτες και η σωρός του κρεμάστηκε ανάποδα μαζί με του Μουσολίνι και της ερωμένης του Κλάρα Πετάτσι. Οι οπαδοί του προσπάθησαν να ανασυγκροτηθούν, εκδίδοντας τη βραχύβια εφημερίδα Socialismo Nazionale. Σύντομα, όμως, το κίνημα διαλύθηκε και κάποιοι προσχώρησαν στο Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ενώ κάποιους άλλους τους απορρόφησαν στην πορεία διάφορες νεοφασιστικές ομάδες.

Σε αντίθεση με τον Πρέβε, που θεωρούσε την παγκοσμιοποίηση ως ένα νέο μέτωπο αγώνα για τους λαούς και τους εργαζόμενους, ο Ντιέγκο Φουζάρο προτείνει την επιστροφή στα εθνικά σύνορα και στους τελωνειακούς δασμούς. Υιοθετεί πλήρως τη λογική souverainisme, καμουφλαρισμένη πίσω από την ιδέα του Γκράμσι περί “εθνικολαϊκού”.

Στην πολεμική του ενάντια στη διαδεδομένη οικονομίστικη θεώρηση του μαρξισμού, ο Πρέβε είχε επικεντρώσει την προσοχή του κυρίως στον φιλόσοφο παρά στον οικονομολόγο Μαρξ. Στην ανάγνωσή του αυτή χρησιμοποίησε πλήρως τις διδαχές του Γκράμσι, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον ρωσικό Οκτώβρη μια «επανάσταση εναντίον του Κεφαλαίου», εννοώντας με τον όρο Κεφάλαιο το έργο του Μαρξ. Ο συνιδρυτής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας ήθελε να αμφισβητήσει κάθε ευθύγραμμη αντίληψη της ιστορίας και της πολιτικής και να υπογραμμίσει τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει η «αισιοδοξία της βούλησης».

Ιδεολογικές διασταυρώσεις

Ο Φουζάρο διέγραψε πλήρως τον ρόλο της οικονομίας στην κοινωνική διαστρωμάτωση, παραπέμποντας έτσι σε έναν «λαό θεματοφύλακα των εθνικών αξιών», σε αντιπαράθεση με την «πολυεθνική ελίτ». Σε βιβλίο του αφιερωμένο στον Γκράμσι, ο Φουζάρο αποτόλμησε να μετατρέψει τον μαρξιστή στοχαστή σε οπαδό του Τζοβάνι Τζεντίλε, ο οποίος είχε διατελέσει υπουργός Παιδείας του Μουσολίνι και ήταν επικεφαλής του φιλοσοφικού ρεύματος του “νεοϊδεαλισμού”. Η «αισιοδοξία της βούλησης» μετατράπηκε σε «δύναμη του πνεύματος» και η μη γραμμική πορεία της ιστορίας σε «ενσάρκωση της Ιδέας».

Αφού έτσι έχουν τα πράγματα, ο Φουζάρο καταλήγει πως οι διαφορές μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς «ανήκουν στον περασμένο αιώνα» και δεν διστάζει να μιλά ευθέως για ιερή συμμαχία της Αριστεράς με την Ακροδεξιά εναντίον του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Να βγαίνει, δηλαδή, και κάτι χρήσιμο και χρηστικό, όχι όπως η θεωρία των δύο άκρων…

Δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα οι φιλοσοφικές περιπλανήσεις του Φουζάρο μεταδίδονταν από τον ραδιοφωνικό σταθμό Radio Padania της Λέγκας του Βορρά. Πιο πρόσφατα, έλαβε μέρος σε διαλέξεις που διοργάνωσε προς τιμήν του η νεοφασιστική οργάνωση Κάζα Πάουντ. Το λαμπρότερο πεδίο δόξης του, όμως, είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: εμφανίζεται να μιλά ακατάπαυστα στο youtube, να κεραυνοβολεί με βαθυστόχαστα τσιτάτα στο twitter και να μετράει like στο Facebook.