Η άδικη μοίρα της Βορείου Ηπείρου

Η αλήθεια είναι πως δεν είχα τη χαρά να επισκεφτώ μια από τις πιο ζωντανές κοιτίδες του Ελληνισμού, που είχα πάντα στην καρδιά μου. Γιατί η Βόρεια Ήπειρος ήταν ανέκαθεν στην καρδιά μου. Μόνο που δεν την γνώρισα ποτέ ”εκ του σύνεγγυς” (όπως λένε οι καθαρευουσιάνοι), αλλά… εξ αντανακλάσεως.

Κι αυτό το τελευταίο σημαίνει πως την ”γνώρισα” μορφολογικά ακολουθώντας ”παράλληλους δρόμους” που είχαν να κάνουν είτε με πεζογραφικές ή ταξιδιωτικές αφηγήσεις και ιστοριογραφήματα είτε με διηγήματα και εργογραφίες της ηθογραφικής και βουκολικής λογοτεχνίας της Ηπείρου με πλαίσιο περιοχές οι οποίες προσιδίαζαν σε αυτήν, όπως η Κόνιτσα Ιωαννίνων. Η Κόνιτσα όπως την περιγράφει ένα ”Μικρό Σουλόπουλο”, ο Χρήστος Χρηστοβασίλης (19ος-20ος αι.), στο διήγημά του ”Το αμάρτημα του παπα-Γεώργη”: Ως την ”πλιο βορεινή επαρχία” της Ηπείρου και ”πρωτεύουσα των ‘μαστοχωριών’, δηλαδή της επαρχίας που βγάζει τους πλιότερους χτίστες της Ελλάδος…”.

Με βάση τις εικονοπλαστικές περιγραφές ηθογραφικών– βουκολικών αφηγημάτων, ποιημάτων και ιστοριογραφημάτων, έπλαθαν γενεές επί γενεών Ελλήνων την εικόνα της Βορείου Ηπείρου απ’ την εποχή απελευθέρωσης της Νότιας το ’13. Απελευθέρωσης που έγινε αφορμή για τον ξεσηκωμό των Βορειοηπειρωτών αδελφών μας (αυτονομιστικός Αγώνας για ανεξαρτησία, Δεκέμβριος 1913–Φεβρουάριος του 1914, σύμφωνα με το οποίο οι μεγάλες δυνάμεις παραχώρησαν τη Βόρεια Ήπειρο στην Αλβανία και χάραξαν τα αλβανικά σύνορα επιβάλλοντας σκληρούς όρους στην Ελλάδα που την απελευθέρωσε…).

«Και να είχε ηττηθεί η Ελλάς δεν θα (της) επιβάλλονταν σκληρότεροι όροι για την Ήπειρο», είχε πει τότε ο Βρετανός συνταγματάρχης Murray σε διάλεξή του στο Λονδίνο (7/01/’14). Και είχε δίκιο!!! Πέραν αυτού όμως, οι Αλβανοί έπαιρναν μια περιοχή για την οποία δεν είχαν πολεμήσει ποτέ, αφού η Βόρεια Ήπειρος βρισκόταν κάτω απ’ τον πλήρη έλεγχο του Ελληνικού Στρατού, του στρατού μας. Κι αυτή η αδικία, που δεν αποκαταστάθηκε ούτε με την απελευθέρωσή της για τρίτη φορά κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν η αιτία που τα σχολιαρόπαιδα στην Ελλάδα είχαν στα χείλη τους — μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης — το τραγούδι της απελευθέρωσης του ’13 (”Έχω μια αδερφή, κουκλίτσα αληθινή, την λένε Βόρειο Ήπειρο, την αγαπώ πολύ…”).

Το τραγούδι που σαρώθηκε από τον άνεμο του ”προοδευτισμού” μεταπολιτευτικά (οι ιδεοληψίες του οποίου επηρέασαν την ενοχική λόγω χούντας Δεξιά-Κεντροδεξιά), με αποτέλεσμα να στιγματιστεί το εν λόγω σχολικό άσμα ως ”χουντικό, αν και ήταν προπολεμικό,… ”μεγαλοϊδεατικό” εμβατήριο του στρατού μας. Και το ”μεγαλοϊδεατικό” σε εισαγωγικά, γιατί στις ψυχές των Ελλήνων μαθητών είχε καταγραφεί διαχρονικά ως δικαιωματική και όχι διεκδικητική πράξη η Ένωση με την Ελλάδα της… ”Νότιας Αλβανίας”, όπως αποκάλεσε ανερυθρίαστα την Βόρεια Ήπειρο το 2018 ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης (ο οποίος είχε διατελέσει υπουργός Παιδείας το 2015-’16) αρνούμενος την ελληνικότητά της…

Τριπλή υποχώρηση της Ελλάδας

Είχε καταγραφεί ως ασήκωτη αδικία η παράδοση της απελευθερωθείσας τρις απ’ τους Έλληνες Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία (1. Χειμάρρα, με τον Σπ. Σπυριομήλιο: 5-10-’12 & Κορυτσά με τον Παν. Δαγκλή: 7-12-’12 /// 2. 14-10-’14 απ’ τον Ελληνικό Στρατό με την έγκριση των Μεγάλων Δυνάμεων/// 3. 1940-’41, μετά την απόκρουση της ιταλικής επίθεσης από τον Ελληνικό Στρατό). Ως εκ τούτου, η λαχτάρα τους γι’ αυτήν δεν ήταν προϊόν διεκδίκησης ξένου εδάφους, αλλά απόδοσης δικαιοσύνης σε αδίκως παραχωρηθέν στους Αλβανούς ελληνικό έδαφος (για το οποίο εκείνοι δεν έτρεφαν εθνικό αίσθημα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα), προς χάριν της ιστορικής αλήθειας!

Και η ιστορική αλήθεια έλεγε ότι η δημιουργία του αλβανικού κράτους (1912) δεν ήταν αποτέλεσμα αγώνων των Αλβανών πολιτών που ζητούσαν (όπως οι Έλληνες το 1821) την απελευθέρωση και ανεξαρτησία τους απ’ τον οθωμανικό ζυγό — αλλά εξυπηρετούσε σχέδιο της Αυστροουγγαρίας και της Ιταλίας οι οποίες διεκδίκησαν και πέτυχαν τελικά την ίδρυση αλβανικού κράτους για δικά τους συμφέροντα!

Όλα αυτά, προφανώς, ήταν ”ψιλά γράμματα” για τους ”μεγάλους” οι οποίοι — στερούμενοι συναισθηματικής νοημοσύνης και ιστορικής ενσυναίσθησης — πήραν δυσμενείς αποφάσεις για την Βόρεια Ήπειρο, που είχαν αντίκτυπο και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα που δέχθηκε κατάκαρδα την μαχαιριά απ’ την απαράδεκτη μεθόδευση των ξένων σε βάρος μιας κοιτίδας του Ελληνισμού στα δυτικά της. Αποτέλεσμα αυτού, μάλιστα, ήταν να εκδηλωθούν σφοδρές αντιδράσεις και επικρίσεις κατά του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και των ”μεγάλων” της Δύσης που πήραν τις άδικες αποφάσεις.

Η οθωμανική απογραφή του 1908

Τον Βενιζέλο τον κατηγόρησαν για τη ”φοβική στάση” του απέναντι στους Ιταλούς (που πήραν αυτό που ήθελαν διχοτομώντας την Ήπειρο) και τους ξένους γιατί δεν έλαβαν υπόψη τους τα δημογραφικά στοιχεία της περιοχής τα οποία είχε κάνει γνωστά το ’14 η Διεθνής Επιτροπή Εθνολογικού Ελέγχου. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαίωναν θριαμβευτικά εκείνα της οθωμανικής απογραφής του 1908 (το 76% δήλωναν Έλληνες χριστιανοί), που είχε αποτυπώσει τον ίδιο χρόνο και το Ινστιτούτο Γεωγραφίας της Ρώμης. Έδειχναν, ουσιαστικά, τη συντριπτική κυριαρχία των Ελλήνων στη Βόρεια Ήπειρο. Κυριαρχία την οποία δεν υπερασπίστηκε σθεναρά υπέρ των δικαίων των Βορειοηπειρωτών η ελληνική πλευρά κατά την Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου (9/11/’21).

Κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην αντιμετωπιστεί επιτυχώς η ιταλοαυστριακή πρόταση και να ανοίξει ο δρόμος για την οριστική ενσωμάτωση της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία με τις υπογραφές των αντιπροσώπων των συμμετεχόντων χωρών (Ιαπωνίας, Μ. Βρετανίας, Γαλλίας και Ιταλίας), επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας (17/12/’13). Με τις υπογραφές και τις… ευχές, θα έλεγα, γιατί — στην εν λόγω Διάσκεψη εκδηλώθηκε φιλοαλβανικά ο εκπρόσωπος της Γαλλίας αποκαλώντας την Αλβανία «συντεταγμένον, κυρίαρχον και ανεξάρτητων κράτος»!

Την ψευδή εικόνα γι’ αυτήν έσπευσε γρήγορα να διαψεύσει αποκαλύπτοντας την αλήθεια ο επικεφαλής της διασυμμαχικής τετραμελούς επιτροπής στην Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου Ιταλός στρατηγός Τελίνι («Πρόκειται για συρφετό ληστών, δολοφόνων και παντοειδών κακούργων»), ο οποίος βρέθηκε δολοφονημένος δύο χρόνια μετά τη Διάσκεψη κοντά στην Κακαβιά (27/08/’23)…

Οι προκλήσεις της νέας εποχής

Έφτασα πολύ μακριά, σας ακούω να λέτε, ”κάνοντας αναδρομές που πληγώνουν και είναι ανώφελες. Ανώφελες γιατί έφυγαν απ’ την εθνική μας ζωή οι ελπίδες και δεν μπορούμε να ζούμε με το παρελθόν ψάχνοντας για αλήθειες παραδομένες στη λήθη του χρόνου…”. Έτσι λέτε εσείς, αλλά κάνετε λάθος. Δεν ζούμε στο παρελθόν, όταν διώχνουμε την ομίχλη για να ξανοίξουμε τον ορίζοντα του μέλλοντος μας λέγοντας με παρρησία την ιστορική αλήθεια. Τα μυστικά και τα ψέματα, οι μισές αλήθειες και τα ”στρογγυλέματα” δεν πηγαίνουν μπροστά έναν λαό ούτε διαμορφώνουν προϋποθέσεις αντιμετώπισης της πραγματικότητας με βάση τα διδάγματα του παρελθόντος.

Και η τρέχουσα πραγματικότητα για την Ελλάδα δεν έχει να κάνει μόνο με τη στάση μας στα ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία είναι ο κύριος αντίπαλός μας, αλλά όχι ο μόνος. Όχι ο μόνος όσο διατηρεί στενές σχέσεις (εκπαιδευτικές, εμπορικές και στρατηγικές) με την Αλβανία. Ας μην ξεχνάμε ότι η τουρκική γλώσσα θα μπει, οσονούπω, στα δημόσια σχολεία της και τα μη επανδρωμένα τουρκικά αεροσκάφη τύπου Bayraktar θα γίνουν η βιτρίνα των εξοπλισμών της. Έτσι η Τουρκία — εκμεταλλευόμενη και το αναθεωρητικό πνεύμα των Τσάμηδων — θα μπορέσει να προωθήσει το δικό της αναθεωρητικό πνεύμα στα δυτικά Βαλκάνια σιγοντάροντας το μεγαλοϊδεατικό της Αλβανίας.

Κι αυτό από μόνο του εγκυμονεί κινδύνους για μας, γιατί ο γείτονας εξ Ανατολών — έχοντας υπό τον έλεγχό του την Αλβανία (η οποία είναι αδύναμη να διαχειριστεί τα του οίκου της με πάνω από 150.000 χιλιάδες Τούρκους στο έδαφός της, έτοιμους να πάρουν την αλβανική υπηκοότητα) δεν απέχει πολύ από το να μετατραπεί σε οικονομικό και στρατιωτικό εισβολέα της. Εισβολέα καμουφλαρισμένο σε φίλο, που θα απειλεί εκ των ένδον την ελληνική μειονότητα της Βορείου Ηπείρου και εκ δυσμάς τα συμφέροντα και την άμυνα της Ελλάδας.