Ή ενηλικιώνονται οι Έλληνες ή βουλιάζει η Ελλάδα

Πρόσφατα ανέκυψε το ζήτημα της απόσυρσης της διδασκαλίας μαθημάτων που έχουν να κάνουν με την τέχνη, από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εξόχως σημαντικό ζήτημα και ένα σοβαρό σφάλμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, από τα πολλά που διαχρονικά γίνονται από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Παρατηρώ την ζέση με την οποία πολλοί συμπολίτες μας τοποθετούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή αρθρογραφούν σχετικά με το θέμα αυτό. Ορθώς πράττουν.

Ωστόσο, δεν επιδεικνύεται το ίδιο ή και μεγαλύτερο ενδιαφέρον —όπως θα έπρεπε— σε σχέση με κρίσιμα πολιτικά γεγονότα, όπως αυτά που εκτυλίσσονται στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Δεν έχουν καταλάβει πολλοί τι συμβαίνει; Δεν θέλουν να καταλάβουν; Δεν τους απασχολεί; Ταξινομούν σε υψηλότερη θέση το αν θα διδάσκονται τα καλλιτεχνικά και η μουσική στο λύκειο ή το γυμνάσιο από το αν η χώρα θα είναι ανεξάρτητη ή όχι, αν θα έχει την δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις για τον εαυτό της ή αν κάποιος άλλος θα τις λαμβάνει για εκείνη, αν θα υπάρχει;

Οι απαντήσεις πολλές. Ωστόσο, εφόσον το θελήσει ο ελληνικός λαός, μια τέτοιου είδους απόφαση μπορεί εύκολα να αλλάξει από μια άλλη κυβέρνηση ή κι από την ίδια ακόμα, με την κατάλληλη κοινωνική παρέμβαση. Όμως, αυτό που δεν μπορεί να αλλάξει εύκολα είναι η αντιστροφή μιας κατάστασης απώλειας εθνικής κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Εν προκειμένω, η απώλεια κυριαρχικών δικαιωμάτων με την μορφή της παραχώρησης ενεργειακών ή άλλων πλουτοπαραγωγικών πηγών σημαίνει την απώλεια δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία ο ελληνικός λαός —μετά από μια δεκαετία εξοντωτικής κρίσης— δεν θα έπρεπε να θέλει να παραχωρήσει. Άλλωστε, μια οικειοθελής παραίτηση από κυριαρχικά δικαιώματα, τι σήμα θα έδινε στις κυβερνήσεις και τους επενδυτές των υπόλοιπων χωρών; Σίγουρα όχι κάποιο θετικό.

Εδώ και δεκαετίες, το ελληνικό πολιτικό σύστημα επιδεικνύει μια παθητική επιθετικότητα. Παραχωρεί δικαιώματα, επιδιώκει να κερδίσει την εύνοια μεγάλων δυνάμεων και γειτόνων υποχωρώντας και ικανοποιώντας τις επιθυμίες τους, αποζητά να λάβει την επιβεβαίωση από τους άλλους ότι είναι το καλό παιδί. Κι έπειτα ξεστομίζει βερμπαλισμούς, επικαλείται το Διεθνές Δίκαιο που δεν εφαρμόζει και υποδύεται τον ενεργητικό δρώντα, ενώ ταυτόχρονα βαφτίζει στο εσωτερικό τις ήττες του νίκες. Μοιραία, κανείς δεν παίρνει την Ελλάδα στα σοβαρά.

Ατομικός και κοινός χώρος

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Ποικίλοι ιστορικοί παράγοντες διαμόρφωσαν την νεοελληνική ταυτότητα και την πολιτική ταυτότητα του ελληνικού κράτους. Ο ελληνικός λαός ήταν και είναι υποκείμενο και αντικείμενο της διεργασίας αυτής. Η σχέση του με το ελληνικό κράτος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ελληνικής ετερότητας, καθώς και βασική πηγή της κακοδαιμονίας της.

Με βάση και τις πολιτικές εξελίξεις στον 20ό αι. έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση κατά την οποία οι Έλληνες θέλουν άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, άλλοι καθόλου κράτος. Επίσης, μια μικρότερη μερίδα αντιδρά αρνητικά σε οποιαδήποτε έννοια ελληνικότητας και ταυτότητας, καθώς την θεωρεί —λανθασμένα— ως απαγορευτική του αισθήματος ελευθερίας που την διακατέχει.

Επουσιώδη ζητήματα ή ζητήματα ευκόλως επιλύσιμα, που θεωρεί ότι επηρεάζουν άμεσα τη ζωή του, ο Έλληνας πολίτης, τα θέτει ως προτεραιότητες υψηλότερα από άλλα, ζωτικής σημασίας θέματα, γιατί έτσι θεωρεί πως υπερασπίζεται τον ατομικό του χώρο. Ο κοινός χώρος, ο χώρος της κοινότητας, στο σύγχρονο κράτος μας δεν υπάρχει∙ ο πολίτης δεν αισθάνεται ότι ένας τέτοιος χώρος τον αγγίζει και τον ενδιαφέρει άμεσα.

Παράλληλα όμως, με την ψευδαίσθηση της συμμετοχής άπαξ μέσω της ψήφου, νιώθει ότι είναι κυρίαρχος, ότι αφού εκείνος “φτιάχνει τον πολιτικό”, τότε αυτός του χρωστά τα πάντα. Και τούτο, όχι στο πλαίσιο των υποχρεώσεων μιας ευνομούμενης πολιτείας, αλλά ως μια διαπροσωπική συναλλαγή. Κάπως έτσι θεμελιώνεται το πελατειακό κράτος.

Αυτή η λειτουργική καταλήγει στην, τρόπον τινά, θέσμιση μιας αντίληψης, η οποία υπαγορεύει την άποψη ότι, ακόμα κι αν κάποιο νησί αλλάξει χέρια, αν κάποια τετραγωνικά μέτρα γης χαθούν, αυτό δεν θα επηρεάσει τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Εφόσον η δική του δουλειά συνεχίσει να γίνεται απρόσκοπτα, δεν θα υπάρξουν περαιτέρω συνέπειες. Η μεγάλη εικόνα χάνεται μέσα στην ομίχλη του κακώς εννοούμενου συμφέροντος.

Η ευθύνη των πολιτών

Τι συμβαίνει στην πράξη; Οι πολίτες απαιτούν από το κράτος, το οποίο λίγο-πολύ δεν αναγνωρίζουν, να κάνει εκείνο όσα οι ίδιοι αρνούνται να κάνουν μόνοι τους. Ζητούν από το κράτος να πραγματώσει τις επιθυμίες τους, δίχως εκείνοι να αγωνιστούν και να ματώσουν για να ανοίξουν νέους δρόμους. Ζητούν ένα χώρο ασφαλή, όπου τίποτα δεν θα διαταράσσει την ικανοποίηση των όποιων αναγκών τους. Αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεών τους.

Έτσι θεμελιώνεται μια προβληματική και αναποτελεσματική σχέση μεταξύ πολιτών και κράτους. Τις επιπτώσεις τις βιώνουμε όλοι καθημερινά, ενώ αντανακλώνται και στην εξωτερική μας πολιτική. Για να αλλάξει αυτό πρέπει κάποιο από τα δύο μέρη να αποφασίσει να κάνει μια τομή. Εφόσον το κράτος δεν αναλαμβάνει αυτή την ευθύνη, οφείλουν να το κάνουν οι πολίτες. Σήμερα, που οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά είναι καταιγιστικές, η αναγκαιότητα αυτή αποκτά υπαρξιακό χαρακτήρα.

Όσο κράτος κι αν έχουμε, η ουσία είναι ότι το κράτος υπάρχει και όλοι θα υποστούμε τις συνέπειες από την παρακμή και την επαπειλούμενη φινλανδοποίησή του. Ο ελληνικός λαός οφείλει να αναλάβει την ευθύνη και να αξιώσει έναν καλύτερο βίο. Για να ζεις καλύτερα πρέπει πρωτίστως να ζεις. Ένας ψυχικά υποταγμένος λαός, ωστόσο, μπορεί να ζει μόνο ως δούλος.

Αν, αντί να βολεύεται στο ασφαλή χώρο που του εξασφαλίζει το πατερναλιστικό κράτος, απαιτήσει το όραμα και την οδό της δημιουργίας, τότε το κράτος θα αναγκαστεί να μεταβάλει τις δομές του, να εξελιχθεί και να γίνει αποτελεσματικό, όπως έχει ξεκινήσει να πράττει σήμερα, εξαιτίας των πιέσεων που ασκεί η Τουρκία.

Ο λαός πρέπει να “ενηλικιωθεί’

Ο ελληνικός λαός πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του μέλλοντός του, να ενηλικιωθεί και να ωθήσει το κράτος να κάνει το ίδιο. Πρέπει να αγωνιστεί για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του, να υπερασπιστεί το δίκαιο, την ασφάλεια και την ειρήνη. Οφείλει να αναλάβει την ιστορική ευθύνη να διαδραματίσει τον ρόλο που του αρμόζει. Η γεωγραφία, η παράδοση, η κληρονομιά του, αλλά και οι εγνωσμένες σύγχρονες δυνατότητες και προοπτικές του, τον οδηγούν εκεί. Το οφείλει στον εαυτό του να προχωρήσει.

Η Τουρκία και ο αναθεωρητικός της ρόλος φέρνουν τον ελληνικό λαό μπροστά στην πρόκληση να αποφασίσει. Το επόμενο διάστημα θα είναι κομβικής σημασίας για τον Ελληνισμό. Ο λαός οφείλει να το αντιληφθεί και να προετοιμαστεί για αυτό. Το μείζον στοίχημα είναι η ενηλικίωση. Κι αυτή έρχεται όταν κανείς αποκτά κατεύθυνση και σκοπό. Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες πρέπει να καθορίσουν τον σκοπό τους και την θέση τους στον κόσμο, αν θέλουν να συνεχίσουν να υπάρχουν. Και πρέπει να το κάνουν γρήγορα!