Η κλιματική αλλαγή, οι πράσινες μπίζνες και η εποχή των “σωτήρων”

Το έχει νιώσει ολόκληρος ο πλανήτης. Έχουμε εισέλθει σε μια πρωτοφανή κλιματική αλλαγή, σε μια επικίνδυνη πραγματικότητα που απειλεί να ανατρέψει τα πάντα. Τώρα, αν η κλιματική αλλαγή οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα ή είναι ένα φυσικό φαινόμενο που συμβαίνει κάθε ενενήντα χιλιάδες χρόνια και ήρθε η ώρα του (που δεν ήρθε), who gives a dime? Το μόνο που έχει σημασία είναι ότι κινδυνεύουν εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές και ολόκληρο το πλανητικό οικοσύστημα, ενδεχομένως κι ο ίδιος ο υπαρκτός πολιτισμός μας.

Αυτό είναι το ζήτημα και όχι αν πρόκειται για φυσικό φαινόμενο που δεν έχει σχέση με τη μόλυνση της ατμόσφαιρας και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οπότε συνεχίζουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα και έχει ο θεός, ή αν πρέπει να μειώσουμε δραστικά και άμεσα τους ρύπους, υιοθετώντας καθαρές τεχνολογίες, ακόμη και την πυρηνική, για να μην φτάσουμε στο “σημείο χωρίς επιστροφή” που έρχεται καταπάνω μας.

Χωρίς αμφιβολία, οι δύο εκδοχές της κλιματικής κρίσης που βιώνουμε και κυρίως η επικοινωνιακή διάσταση που έχουν προσλάβει, υποκρύπτουν ένα λυσσαλέο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό με σημαντικές γεωπολιτικές διαστάσεις. Οι business που παίζονται γύρω από την κλιματική κρίση είναι τεράστιες. Ενεργειακά project, φαραωνικές υποδομές, οικιστική ανάπτυξη, πράσινα σπίτια και πράσινα …άλογα.

Οι μελέτες, sur mesure, υποστηρίζουν κάθε λογής συμφέροντα και ο κόσμος παρακολουθεί αδρανής κάνοντας like στους απειλητικούς, ή στους καθησυχαστικούς τίτλους των κοινωνικών δικτύων. Φυσικά, είναι και οι νέοι που ακολουθούν τη νεαρή Σουηδέζα Γκρέτα Τούνμπεργκ, στην οποία έχουν πέσει πάνω της οι πάντες. Εννοείται πως η καμπάνια της από κάποιους χρηματοδοτείται που προφανώς δεν είναι άγιοι, αλλά σημασία έχει ότι πίσω της δημιουργήθηκε ένα παγκόσμιο μαθητικό-νεανικό κίνημα. Αν μη τι άλλο, αυτό καταδεικνύει πως δεν κοιμούνται όλοι τον ύπνο του δικαίου.

Κάπως έτσι, τα “πράσινα” κόμματα είναι στα πάνω τους και όλοι, συντηρητικοί, σοσιαλδημοκράτες και αριστεροί προσπαθούν να “πρασινίσουν”, τουλάχιστον στα λόγια. Η “πράσινη” Αριστερά, που ψάχνει να βρει χώρο ουσιαστικής παρέμβασης, κατά βάθος αντιλαμβάνεται πως πίσω από όλα αυτά κρύβεται μια καπιταλιστική στρατηγική αποεπένδυσης. Το δικό της περιβόητο degrowth φορτώνει τώρα το κόστος στους καταναλωτές και στους φορολογούμενους για τη μετάβαση σε ένα άλλο μοντέλο παραγωγής, προκειμένου να σωθούμε. Ο καπιταλισμός, για μία ακόμη φορά, της πήρε τα σώβρακα.

Κλιματική αλλαγή

Η συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν, στο νέο βιβλίο της “On Fire: The Burning Case for a Green New Deal” (“Καιγόμαστε: Η Καυτή Υπόθεση για μια Νέα Πράσινη Συμφωνία”) κάνει λόγο για κλιματική βαρβαρότητα. Μέσα από μια κριτική ανάλυση επισημαίνει ότι ο φιλελευθερισμός και οι υπέρμαχοί του είναι παγιδευμένοι σε μια ιδεολογία αδιαφορίας για την κλιματική κρίση, αφού δεν μπορούν να φανταστούν τίποτα εκτός από την επικερδή ανάπτυξη και την κατανάλωση.

Υποστηρίζει, επίσης, ότι η κλιματική κρίση είναι άρρηκτα δεμένη με την μετανάστευση και τον ρατσισμό. «Η λευκή υπεροχή προέκυψε όχι επειδή κάποιοι είχαν ιδέες που θα οδηγούσαν πολλούς ανθρώπους στον θάνατο, αλλά επειδή ήταν χρήσιμο να προστατευτούν οι βάρβαρες αλλά ιδιαίτερα επικερδείς δραστηριότητες. Η εποχή του επιστημονικού ρατσισμού ξεκινά μαζί με το εμπόριο των σκλάβων – υπάρχει ερμηνεία γι’ αυτήν την κτηνωδία. Αν η απάντησή μας στην κλιματική αλλαγή είναι η θωράκιση των συνόρων μας, τότε φυσικά, οι θεωρίες που θα δικαιολογούσαν αυτή την απόφαση, που δημιουργούν αυτή την ιεράρχηση της ανθρωπότητας, θα επανέλθουν» (Democracynow, 9/2019).

Από την άλλη, είναι πολύ πιθανό, μια παγκοσμίως συντονισμένη επιθετική πολιτική μείωσης των ρύπων να μην επηρεάσει δραστικά την κλιματική αλλαγή και τα φαινόμενα να συνεχιστούν. Δεν υπάρχει εγγύηση για τίποτε, ούτε έτσι, ούτε αλλιώς. Σημειωτέον ότι το επιχείρημα πως το διοξείδιο του άνθρακα είναι ελάχιστο στη γήινη ατμόσφαιρα (μόλις το 0,04%) δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν περιοχές του πλανήτη, βιομηχανικές ή μεγαλουπόλεις που η ατμόσφαιρα είναι εξαιρετικά βεβαρυμένη. Πεθαίνουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο εξ αιτίας του μολυσμένου αέρα. Παράλληλα, τα επιχειρήματα των οικολόγων που δεν θέλουν τα φωτοβολταϊκά γιατί χαλάνε το μικροκλίμα ή τις ανεμογεννήτριες γιατί σκοτώνουν τα πουλιά και την αισθητική είναι για …κλωτσιές.

Οι κυβερνήσεις ανάμεσα σε δύο πυρά

Είναι σαφές λοιπόν πως οι κυβερνήσεις βρίσκονται ανάμεσα σε δύο πυρά και υποκρίνονται πως νοιάζονται για τον κόσμο, όπως άλλωστε προκύπτει από τις εκθέσεις και τις σχετικές συνεδριάσεις στον OHE. Οι διασκέψεις διαδέχονται η μία την άλλη, αλλά τα αποτελέσματα είναι πενιχρά, ως προς την απρόσμενη ένταση των καιρικών φαινομένων. Η μη δεσμευτική Συμφωνία των Παρισίων (2015) κατέρρευσε και οι εκπρόσωποι των 197 χωρών του Οργανισμού χειροκροτούν την Γκρέτα δήθεν προβληματισμένοι!

Στο μεταξύ οι πλούσιοι, εκτός από τις offshore, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, την πρώτης ποιότητας κόκα, τα κέντρα ανανέωσης, την άψογη διατροφή κλπ, αγοράζουν σαν τρελοί τεράστιες εκτάσεις ως “ρεζέρβες επιβίωσης” στη Νέα Ζηλανδία, στην Αυστραλία, στη Μαδαγασκάρη, στη Μεσόγειο, στη Νότια Αμερική. Εκεί δηλαδή, όπου οι κρυφές μελέτες που γίνονται γι’ αυτούς τους λένε ότι θα υπάρχει ασφάλεια.

Εκεί στα τεράστια κτήματά τους καλλιεργούν βιολογικά, φτιάχνουν καταφύγια και φράκτες, γι’ αυτούς και τους υπηρέτες και τους μπράβους τους. Αλλά είναι βέβαια και οι collapsistes, οι οπαδοί της θεωρίας της επικείμενης κατάρρευσης του γήινου οικοσυστήματος που φτιάχνουν κι αυτοί “κοινότητες επιβίωσης”. Κάπως έτσι, ο καθείς κοιτάει την πάρτη του, αυξάνεται ο κοινωνικός μηδενισμός και η εντροπία του κοινωνικού-πολιτικού συστήματος, η απορρύθμιση των πάντων, η έκπτωση του διεθνούς δικαίου, η εκκόλαψη της αυταρχικής μετα-δημοκρατίας και του dark web. Όλα δείχνουν πως θα εισέλθουμε σύντομα στην εποχή των “σωτήρων”.