Η συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού

Στο πλαίσιο του ευρύτερου “ευρωπαϊκού παρασυνταγματισμού” το “Καινοτόμο Σύνταγμα” των “έξι” επιχειρεί τη συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού, μετατρέποντας τα κοινωνικά δικαιώματα σε εποχικά.

Γράφει ο Μάκης Ανδρονόπουλος  – 

Τον Ιούνιο του 2016, η “Καθημερινή” δημοσίευσε σε ένα μικρό τόμο 66 σελίδων υπό τον τίτλο “Ένα καινοτόμο Σύνταγμα για την Ελλάδα”, τον οποίο υπέγραφαν ένας πολιτικός, ένας οικονομολόγος και τέσσερις καθηγητές Δημοσίου Δικαίου (Νίκος Αλιβιζάτος, Παναγής Βουρλούμης, Γιώργος Γεραπετρίτης, Γιάννης Κτιστάκις, Στέφανος Μάνος και Φίλιππος Σπυρόπουλος). οι έξι εργάστηκαν γι’ αυτό με τη χορηγία του Global Citizen Foundation.

Η πρότασή τους προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και θεωρήθηκε συντηρητική, καθώς αντιμετώπιζε την αναθεώρηση ως διαδικασία συνταγματοποίησης των μνημονίων και διάφορων νεοφιλελεύθερων επιλογών. Πριν μερικές μέρες, ο βραβευμένος καθηγητής Φιλοσοφίας της Δικαίου του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης Αιμίλιος Χριστοδουλίδης έκανε μια ομιλία σε εκδήλωση του MEGARON PLUS, με θέμα τον «ευρωπαϊκό παρασυνταγματισμό», όπου περιέγραψε και ανέλυσε το συστηματικό πλέον φαινόμενο απορρύθμισης των θεμελιωδών αρχών, ρυθμίσεων και διαδικασιών που αποτελούσαν τη συνταγματική βάση της ΕΕ.

Στην ομιλία του αυτή επανέλαβε σχόλιό του που είχε καταθέσει και σε μακροσκελή συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» για το προανεφερθέν «καινοτόμο Σύνταγμα» εστιάζοντας στο άρθρο 18 της πρότασης, το οποίο στην ουσία αφαιρεί τα κοινωνικά δικαιώματα. Κάτω από το άρθρο οι συντάκτες της πρότασης κάνουν το εξής σχόλιο:

«Μετά την τραυματική εμπειρία της εποχής των μνημονίων, κρίθηκε, για λόγους όχι μόνο ηθικο-πολιτικής, αλλά και επιστημονικής ειλικρίνειας, ότι είναι σκοπιμότερο η κατοχύρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων να γίνεται μέσω της γενικής ρήτρας του κοινωνικού κράτους, παρά με την εξαγγελία δικαιωμάτων, που την πραγμάτωσή τους το κράτος δεν μπορούσε κατ’ ουσίαν ποτέ και ειδικά σήμερα δεν μπορεί να εγγυηθεί».

Ειρωνεία με τακτ

Ο Χριστοδουλίδης λέει ειρωνικά στην συνέντευξή του: «Η “επιστημονική ειλικρίνεια” φαντάζομαι αναφέρεται στο γνωσιολογικό επιχείρημα του Hayek ότι τα κοινωνικά δικαιώματα διαστρεβλώνουν τη λογική του ανταγωνισμού. Αλλά η “ηθικο-πολιτική ειλικρίνεια” της αποσιώπησής τους σε τι συνίσταται ακριβώς;». Ο Χριστοδουλίδης απλώς κάνει μια επισήμανση με το τακτ που χαρακτηρίζει τους σημαντικούς ακαδημαϊκούς. Στην ουσία η “πρόταση των έξι”, μέσα στον κυνικό πραγματισμό των συντακτών της, περιορίζει τα κοινωνικά δικαιώματα στην επίσημη κρατική πολιτική, δηλαδή, στις όποιες δυνατότητες επιτρέπουν οι εκάστοτε τρόικες.

Ο καθηγητής Χριστοδουλίδης αφού αμφισβήτησε τον «μύθο των αριθμών», τόνισε ότι τα κοινωνικά δικαιώματα δεν πρέπει να είναι παροχικά, αλλά να είναι ουσιαστικού δικαίου, ανεξάρτητα από συγκυρίες και σκοπιμότητες. Θεωρεί, επίσης, πρωταρχικής σημασίας την αλληλεγγύη, ως εγγυήτρια του δικαίου. Το προτεινόμενο άρθρο 18 από τους “έξι” είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση συνταγματοποίησης των μνημονιακών πολιτικών που έχουν συνήθως έντονο ταξικό πρόσημο με την έμμεση κατάργηση πάσης φύσεως κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων.

Είναι προφανές ότι το παρόν σύνταγμα δεν μπόρεσε να αποτρέψει ούτε την χρεοκοπία της χώρας, ούτε να αναχαιτίσει την εκθεμελίωση του κοινωνικού και του παραγωγικού ιστού της χώρας. Γι’ αυτό χρειάζεται να υπάρξει ένα παντελώς νέο σύνταγμα έξω από τους περιορισμούς του επιβάλει το παρόν σύνταγμα για την αναθεώρησή του.

Ακολουθεί το άρθρο 18 της πρότασης των 6 και το σχόλιό τους:

Άρθρο 18
1. Η Πολιτεία μεριμνά για την πραγμάτωση του κοινωνικού κράτους και ιδίως για την κοινωνική ασφάλεια και την προστασία των ενδεών και των ευάλωτων ομάδων.

2. Οι γενικοί όροι εργασίας καθορίζονται με νόμο. Συμπληρώνονται από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας μεταξύ οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, οι οποίες συνάπτονται με ελεύθερες διαπραγματεύσεις και, αν αυτές αποτύχουν, με τους κανόνες που θέτει η διαιτησία, ύστερα από αίτημα και των δύο πλευρών.

3. Απαγορεύεται η αναγκαστική εργασία οποιασδήποτε μορφής. Επιτρέπεται η επίταξη προσωπικών υπηρεσιών σε περίπτωση πολέμου ή για την αντιμετώπιση επείγουσας κοινωνικής ανάγκης.

4. Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να ζητούν από τους δημότες την προσφορά προσωπικής εργασίας για την ικανοποίηση απρόβλεπτων τοπικών αναγκών, όπως νόμος ορίζει.

5. Το Κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης.