Η τεχνητή νοημοσύνη έφερε τον Μεγάλο Αδελφό στο κινητό μας

Σε μία μάλλον ψηφιακά υπανάπτυκτη χώρα, όπου ακόμα και σήμερα ανθούν συνωμοσιολογίες για τους ραβδοκώδικες (Barcodes) και το “σατανικό 666” ή θεωρίες για ειδικές εμφυτευόμενες διατάξεις ημιαγωγών (Chips) με στόχο την παρακολούθηση και τον έλεγχο, κρίνεται ίσως φυσιολογικό να προωθείται ο μύθος της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.  Στην πραγματικότητα η επέλαση της νέας τεχνολογίας, με βασικό πυλώνα της την τεχνητή νοημοσύνη, έχει προσφέρει εκτός των άλλων και τις δυνατότητες για την δημιουργία ενός ασύλληπτου μεγέθους δικτύου παρακολουθήσεων των πάντων. Μία καθημερινή δραστηριότητα με αυτοκίνητο λόγου χάρη, επιτρέπει στους ψηφιακούς αναγνώστες πινακίδων να καταγράφουν με κάθε λεπτομέρεια την μετακίνηση του οχήματος.

Μάλιστα, στα μεγάλα αστικά κέντρα χιλιάδες ψηφιακά εικονοσκόπια (πολλά από τα οποία συνδυάζονται με εφαρμογές αναγνώρισης και ταυτοποίησης προσώπων) καταγράφουν κάθε κίνηση των ανύποπτων συνήθως ανθρώπων που μετακινούνται στον αστικό ιστό. Εάν οι αρχές αντιληφθούν πως συντρέχουν λόγοι ασφαλείας, έχουν την δυνατότητα να ανασύρουν αυτόματα τον ψηφιακό φάκελο κάποιου υπόπτου με στοιχεία που δεν αφορούν μόνον το ποινικό του μητρώο, αλλά και τι οικονομικό και ιατρικό του ιστορικό, όπως και το ψυχογράφημά του.

Επιπλέον έχουν την ευχέρεια από τα αποκαλούμενα έξυπνα τηλέφωνα (smart phones), τα έξυπνα ηχεία και τον υπολογιστή του να συγκεντρώσουν έναν θησαυρό δεδομένων, παρακολουθώντας κάθε κίνηση και κάθε επαφή, με συνέπεια να καταρρίπτεται ο μύθος της προσωπικής ιδιωτικής ζωής. Πριν από μόλις μία δεκαετία η σύνθεση όλων αυτών των στοιχείων απαιτεί κόπο και χρόνο, αλλά γίγαντες της ψηφιακής τεχνολογίας, όπως η Microsoft, η Motorola, η Cisco και ειδικά η μυστικοπαθής Palantir (γνωστή και από την υπόθεση του Predator) διαθέτουν εφαρμογές συστημάτων σύντηξης, που προωθούνται σε όλες τις κυβερνήσεις των χωρών του πλανήτη.

Πώς λειτουργεί το λογισμικό

Ο κατά τα άλλα αθώος χαρακτηρισμός των εφαρμογών καλύπτει στην πραγματικότητα ένα ειδικά σχεδιασμένο λογισμικό που αυτόματα συνθέτει δεδομένα από χιλιάδες διαφορετικές πηγές, αποδίδοντας μία ολοκληρωμένη μορφή φακέλου που περιέχει ουσιαστικά τα πάντα για την ζωή ενός τυχαίου ατόμου. Οι εφαρμογές αυτές έχουν ολοκληρωτικά μεταμορφώσει την λειτουργία των αρχών ασφαλείας στα μεγάλα κυρίως αστικά κέντρα.

Για παράδειγμα, το Συμβούλιο Ηθικής Carnegie για τις Διεθνείς Υποθέσεις (Carnegie Council for Ethics in International Affairs), αποστέλλει ένα από τα ανώτατα στελέχη του, τον Arthur Holland Michel να ελέγξει πιθανές παραβιάσεις του κώδικα δεοντολογίας των αστυνομικών αρχών του Σικάγου που έχουν προμηθευθεί το σύστημα σύντηξης Citigraf. Με την αναφορά μίας πράξης βίας στην πόλη, πληκτρολογεί την εντολή Investigate (ερεύνησε) για να διαπιστώσει τις δυνατότητες του νέου συστήματος και ειδικά εάν και κατά πόσον ανταποκρίνεται στα πλαίσια που ορίζουν οι σχετικοί νόμοι.

Το λογισμικό του συστήματος λειτουργεί με βάση μία εφαρμογή που η Genetec αποκαλεί μηχανή συσχετισμού (correlation engine), με αξιοποίηση μίας ακολουθίας αλγορίθμων, οι οποίοι ανατρέχουν ταχύτατα τα αστυνομικά αρχεία και τις ψηφιακές πηγές δεδομένων από αισθητήρες σε πραγματικό χρόνο, αναζητώντας πρότυπα και συνδέσεις.

Εντός μόλις μερικών δευτερολέπτων εμφανίζεται στην οθόνη ένας μεγάλος κατάλογος πιθανών πηγών, συμπεριλαμβάνοντας και καταγραφή προσώπων που έχουν κατά το παρελθόν συλληφθεί στην περιοχή του συμβάντος για περιστατικά βίας. Επίσης προβάλλει τις διευθύνσεις ατόμων σε καθεστώς αναστολής ποινής που διαμένουν στην περιοχή, κατάλογο τηλεφωνικών κλήσεων εκτάκτου ανάγκης από το δίκτυο της περιοχής, όπως και φωτογραφίες και πινακίδες αριθμών κυκλοφορίας οχημάτων που έχουν κινηθεί στην περίμετρο του συμβάντος.

Ταυτόχρονα επεξεργάζεται εικόνες από σταθερά ψηφιακά εικονοσκόπια που παρακολουθούν τον συγκεκριμένο χώρο, αλλά και από κινητά που έχουν τοποθετηθεί σε λεωφορεία και οχήματα του υπόγειου σιδηροδρόμου. Αν και οι πληροφορίες είναι απείρως περισσότερες από τις ανάλογες που συγκεντρώνει ο οποιοσδήποτε αστυνομικός δέχεται κλήση εκτάκτου ανάγκης, η αίσθηση που έχει ο χρήστης του συστήματος εγγίζει τα όρια της τηλεπάθειας.

Σε μία άλλη περίπτωση ο Michel έχει την ευκαιρία να ελέγξει ανάλογο σύστημα σύντηξης της Microsoft σχεδιασμένο για τις ανάγκες της αστυνομίας της Νέας Υόρκης. Οι αστυνομικοί που έχουν αναλάβει τον χειρισμό του, υποδεικνύουν στον καθηγητή τις απαραίτητες ενέργειες στην πληκτρολόγηση και του εξηγούν πως για οποιονδήποτε κάτοικο που έχει κάποιο ιστορικό, προβάλλονται όλες οι γνωστές επαφές του, οι περιπτώσεις που έχει υπάρξει θύμα κάποιου συμβάντος ή μάρτυρας και εάν χρησιμοποιεί αυτοκίνητο, εμφανίζεται χάρτης με τις κινήσεις του μαζί με το ιστορικό όλων των παραβάσεων του κώδικα οδικής κυκλοφορίας.

Τεχνητή νοημοσύνη και Βάση Μωσαϊκού

Αρχικά ο Michel σκέπτεται φιλικά πρόσωπα, αγαπημένους του ανθρώπους, άτομα με τα οποία έχει προστριβές, αλλά τελικά επιλέγει το θύμα πυροβολισμών προ ετών στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, λόγω του ότι έχει υπάρξει μάρτυρας του συμβάντος. Αμέσως εμφανίζεται ο φάκελος που αφορά τον νεκρό και το περιστατικό, αλλά περιέχει πληθώρα προσωπικών στοιχείων σε βαθμό που υπερβαίνουν καταθλιπτικά τα δεδομένα που περιλαμβάνει μία δικαστική έρευνα και η συνεπακόλουθη απόφαση στις περιπτώσεις αυτές.

Στον καινοτόμο αυτό χώρο εμφανίζεται όπως ήταν αναμενόμενο και η γνωστή πλέον μυστικοπαθής Palantir Technologies με ένα σύστημα σύντηξης που έχει αναπτυχθεί με πυρήνα την αποκαλούμενη Βάση Μωσαϊκού (Mosaic Platform) για την διαχείριση τεραστίων βάσεων εμπιστευτικών και απόρρητων δεδομένων, με σκοπό να τις μετατρέπει σε χάρτες με στοιχεία που μεταβάλλονται σε πραγματικό χρόνο. Η Βάση Μωσαϊκού σχεδιάζεται το 2014 για λογαριασμό της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency – IAEA), που ιδρύεται το 1957 με σκοπό την προώθηση των ειρηνικών χρήσεων της πυρηνικής ενέργειας με έδρα την Βιέννη, με συμβόλαιο ύψους $50 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ελέγχει τότε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με συγκέντρωση και διαχείριση στοιχείων που περιλαμβάνει επίσης δεδομένα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δορυφορικές φωτογραφίες περιοχών του Ιράν και δεδομένα ψηφιακών τηλεφώνων για να για να τα μετατρέψει σε χάρτες με στοιχεία που μεταβάλλονται σε πραγματικό χρόνο. Με την διαδικασία αυτή οι επιθεωρητές της υπηρεσίας εντοπίζουν οπτικοποιημένα δεσμούς μεταξύ ατόμων, χώρων και υλικών που αξιοποιούνται σε δραστηριότητες πυρηνικών ερευνών.

Το νέο της σύστημα σύντηξης με πυρήνα την Βάση Μωσαϊκού έχει μία δημοσιοποιημένη ικανότητα να διαχειρίζεται τουλάχιστον 400 εκατομμύρια ψηφιακά “αντικείμενα” με στόχο όχι μόνον να σχηματίζει έναν υπερπλήρη φάκελο για κάποιο συμβάν και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, αλλά και να διατυπώνει αναλυτικές προβλέψεις, με τις οποίες αναγνωρίζονται πιθανοί τρομοκράτες, εγκληματίες και άλλα γενικά επικίνδυνα άτομα για την ασφάλεια μίας χώρας.

ΕΕ και Roxanne

Ο όγκος των δεδομένων που διαχειρίζεται το νέο της σύστημα έχει πολλαπλασιασθεί κατά 30 φορές και μεταξύ των άλλων παρουσιάζει οπτικοποιημένα δεσμούς μεταξύ ατόμων, χώρων, συσκευών και υλικών, ανάλογα με την διερευνούμενη δραστηριότητα, με συνέπεια η ισχύς του να παραμένει ανυπέρβλητη. Πρόκειται ουσιαστικά για λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης με χαρακτηριστικά αυτομανθάνουσας μηχανής.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού αναπτύσσεται κοινό ευρωπαϊκό σύστημα σύντηξης γνωστό ως Roxanne (ακρωνύμιο της φράσης Real time netwOrk, teXt, and speaker ANalytics for combating orgaNized crimE, δηλαδή Πραγματικού Χρόνου Ανάλυση Δικτύου, Κειμένων και Δεδομένων Ηχείων για την Αντιμετώπιση Οργανωμένου Εγκλήματος).

Ανακοινώνεται τον Νοέμβριο του 2020 στα πλαίσια του προγράμματος Horizon 2020 για να ενισχύσει την τεχνολογία παρακολουθήσεων, με σάρωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως του Facebook και του YouTube, αλλά και των τηλεπικοινωνιακών δικτύων, με σκοπό να αναγνωρίζει, να κατηγοριοποιεί και να εντοπίζει πρόσωπα και φωνές. Η ταχύτητά του επιτρέπει στις αρχές να έχουν άμεσα μία πλήρη εικόνα με μεγάλο βάθος σε μία οποιαδήποτε έρευνα, είτε όταν πρόκειται για εγκληματικές δραστηριότητες, είτε όταν πρόκειται για ακραίες πολιτικές κινήσεις.

Το σύστημα συλλέγει και συγκεντρώνει δεδομένα από ποικιλία πηγών και βάσεων δεδομένων και πέραν των προσώπων και των φωνών και ακριβείς τοποθεσίες, ώστε να αναγνωρίζει και να εντοπίζει ύποπτα πρόσωπα και να προσφέρει αναλυτική εικόνα των τεκταινόμενων σε ψηφιακά δίκτυα με μία διαδικασία ανάλογη με την λειτουργία των μικροσκοπίων.

Σε καθεστώς Όργουελ με την τεχνητή νοημοσύνη

Ο πυρήνας του συστήματος βασίζεται στην αναγνώριση βιομετρικών δεδομένων για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, αν και μία πρόσθετη δυνατότητα που διαφημίζεται από τους δημιουργούς του αφορά την ικανότητά του να καταγράφει ενέργειες ατόμων που σχετίζονται με εκφράσεις μίσους ή με ακραίες πολιτικά απόψεις. Οι νέοι νόμοι στην Ευρώπη στο συγκεκριμένο πεδίο ευνοούνται αναμφίβολα από το νέο σύστημα σύντηξης, με τις αρχές να παρακολουθούν στενά όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα.

Το δυστύχημα των νέων καινοτόμων εφαρμογών εστιάζεται στο γεγονός ότι παρέχουν κίνητρα για να ελέγχονται ασφυκτικά όλες οι δραστηριότητες, με τις αρχές να αδυνατούν να αποφύγουν τον πειρασμό να επεκτείνουν σε ολόκληρη την κοινωνία τον έλεγχό τους, ακόμα και χωρίς αποχρώσες ενδείξεις για επικίνδυνες κινήσεις. Εάν δεν υπάρξουν κώδικες δεοντολογίας και πραγματικά ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές, οι άνθρωποι κινδυνεύουν να βιώσουν έναν δυστοπικό εφιάλτη, πολύ χειρότερο από όσον θα είχε την δυνατότητα να φαντασθεί ο George Orwell.