Η θρησκεία της ανάπτυξης – Το τίμημα της νεωτερικότητας

Η θρησκεία της ανάπτυξης – Το τίμημα της νεωτερικότητας, Αντώνης Κοκορίκος

Η νεωτερικότητα είναι μια “ιδιωτική” σύμβαση που έχουν υπογράψει πολιτικοί, επιχειρηματίες, καθηγητές πανεπιστημίων και “ευαγή” think tanks. Το συμβόλαιο είναι μεγάλο και περίπλοκο, όπως οι όροι χρήσης ενός ιστότοπου, στον οποίο μπήκατε για να δείτε κάτι πολύ απλό, αλλά εκείνος δεν σας αφήνει να το δείτε αν δεν του πείτε “συμφωνώ”, στους όρους χρήσης, πατώντας το κουμπάκι που εμφανίστηκε στην οθόνη σας.

Ταυτόχρονα του έχετε εκχωρήσει δικαιώματα παρακολούθησης 24 ώρες το 24ωρο, και αποδοχής διαφημίσεων, επεξεργασίας των προσωπικών σας δεδομένων, εντοπισμού της θέσης στην οποία βρίσκεστε κάθε στιγμή και πολλά άλλα. Κανένας μας δεν έχει διαβάσει εξαντλητικά αυτούς τους “όρους χρήσης”, αλλά όλοι έχουμε συμφωνήσει ότι τους αποδεχόμαστε γιατί είναι δήθεν αυτονόητοι. Πρέπει να εκχωρήσεις τα ατομικά σου δικαιώματα για να αποκτήσεις πρόσβαση σε μια πληροφορία.

Μέχρι τη νεωτερική εποχή, οι άνθρωποι είχαν ένα συγκεκριμένο ρόλο να παίξουν. Στην αρχαία Ελλάδα μάλιστα όλος ο πολιτισμός στηριζόταν στον πολίτη, δηλαδή στον άνθρωπο που όχι μόνον είχε, αλλά και ασκούσε τα πολιτικά του δικαιώματα. Από την αρχή της ιστορίας μέχρι τη νεωτερικότητα, είχε σημασία αν θα πολεμούσες γενναία στο πεδίο της μάχης, αν θα υποστήριζες τον βασιλιά ή το νόμιμο πολίτευμα της πολιτείας, αν θα έκανες έρωτα με τη γυναίκα του γείτονα.

Όλα αυτά αποτελούν παρελθόν. Πφφφ! Ανοησίες! «Τι θέλατε; να κάνω πόλεμο;», ρώτησε δήθεν αθώα ο Σημίτης στη Βουλή μετά τα Ίμια. Και κανένας δεν του απάντησε όπως του έπρεπε. Αυτά συμβαίνουν θα σας πει και ο Μόσιαλος, που αφού δεν κατάφερε με όχημα τον Γιώργο Παπανδρέου να μεγαλουργήσει, αφού συμβούλευσε τον Σαμαρά να κλείσει την ΕΡΤ, τώρα προσκολλήθηκε στον Μητσοτάκη και τον συμβουλεύει να εφαρμόσει την ίδια νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποιητική ατζέντα του με αφορμή τον κορωνοϊό.

Η αναπτυξιακή επιταγή της νεωτερικότητας

Οι επιδημίες και οι φυσικές καταστροφές δεν έχουν κάποιο νόημα και οι πόλεμοι δεν είναι απαραίτητοι, αφού δεν υπάρχει παράδεισος μετά θάνατον. Αν όμως επενδύσουμε χρήματα στην έρευνα, οι τεχνολογίες θα εξαλείψουν τις επιδημίες και θα επιταχύνουν την τεχνολογική πρόοδο. Αυτό θα φέρει οικονομική ανάπτυξη και περισσότερα χρήματα στην έρευνα, μέχρι να καταπολεμήσουμε όλους τους ιούς και να κατασκευάσουμε επιτέλους το ελιξήριο της νεότητας και όποιο άλλο φάρμακο θελήσουμε!

Κανένας Θεός δεν θα μας σταματήσει, γιατί έχουμε την επιστήμη με το μέρος μας! Ο νεωτερικός πολιτισμός είναι ο ισχυρότερος ως τώρα στην ιστορία της ανθρωπότητας, αλλά βρίσκεται πάνω από το κενό, αφού δεν έχει κανένα σκοπό ή νόημα, τα οποία απαρνηθήκαμε με αντάλλαγμα να αποκτήσουμε κτηνώδη δύναμη. Στην κορυφή της νεωτερικότητας πλέον στέκονται οι τραπεζίτες. Οι σύγχρονοι πολιτικοί και οικονομολόγοι, (όπως και οι πληρωμένοι δημοσιογράφοι) επιμένουν ότι χρειαζόμαστε μεγάλη ανάπτυξη (την ταυτίζουν με την αύξηση) για λόγους που μπορούμε να συνοψίσουμε:

  • Πρώτον, αν παράγουμε περισσότερα θα καταναλώσουμε περισσότερα.
  • Δεύτερον, αν παράγουμε περισσότερα θα διατηρήσουμε το σημερινό υψηλό μας επίπεδο διαβίωσης αν και ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται διαρκώς.
  • Τρίτον, αν δεν έχουμε διαρκή ανάπτυξη, για να ζήσουν οι φτωχοί (οι Ινδοί και οι Κινέζοι μόνον είναι μερικά δισεκατομμύρια) πρέπει να αφαιρέσουμε κάτι από τους πλούσιους, πράγμα απαράδεκτο! Για να αποφύγουμε τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις που θα φέρουν δυσαρέσκειες και ίσως βία, πρέπει να αναπτυσσόμαστε διαρκώς.

Με την ανάπτυξη, ίσως οι φτωχοί Αιγύπτιοι (πόσο μάλλον οι Αιθίοπες) θα μπορέσουν να αποκτήσουν ψυγείο και αυτοκίνητο. Η Νιγηρία και το Βιετνάμ θα αποκτήσουν μεσαία τάξη που θα στηρίξει τη φιλελεύθερη δημοκρατία, και όλα τα απογοητευμένα ζευγάρια θα… σώσουν τους γάμους τους γιατί θα αγοράσουν καινούριο σπίτι με πλυντήριο πιάτων. Η νεωτερικότητα ήταν η νέα θρησκεία της Δύσης, αφού ΗΠΑ και Ρωσία, αλλά και η Ευρώπη και η Ιαπωνία, με την Κίνα και τη Βραζιλία και πλήθος άλλες χώρες ορκίζονται στο όνομα της ανάπτυξης.

Χριστιανοί και μουσουλμάνοι πιστεύουν ακόμα στον παράδεισο και διαφωνούν μόνον στο αν περιέχει και παρθένες ή μόνον ιερόδουλες. Οι μεταρρυθμιστές ινδουιστές της Ινδίας, και οι γραφειοκράτες της Κίνας, ο ισλαμιστής Ερντογάν και ο εθνικιστής Σίνζο Άμπε της Ιαπωνίας πιστεύουν στην ανάπτυξη. Οι χώρες γίνονται χώρος για επιχειρήσεις και οι υπουργοί παίρνουν μπόνους (Σιγκαπούρη) αν αυξηθεί το ΑΕΠ, ή παραμένουν στην εξουσία όπως ο Ερντογάν από το 2003, γιατί έδωσε ρυθμούς ανάπτυξης στην Τουρκία.

Ο Τραμπ ήταν ειλικρινής όταν ανησυχούσε ότι θα χάσει τις εκλογές αν δεν επανεκκινήσει την οικονομία. Ο Τραμπ, ο Μπόρις Τζόνσον και ο Ερντογάν δεν ήθελαν να πάρουν μέτρα καραντίνας για να μην φρενάρει η ανάπτυξη, αδιαφορώντας για τα θύματα. Αλλά αυτοί δεν είναι μέλη του κλαμπ της παγκοσμιοποίησης και δεν ήξεραν ότι υπάρχει σχέδιο ανάκαμψης, με κατάργηση των, υποτίθεται απαράβατων, κανόνων της δημοσιονομικής εξυγίανσης με αντάλλαγμα την εξουσία.

Η νέμεση της ανάπτυξης

Ο κορωνοϊός θα χτυπηθεί και θα εξαφανιστεί με βεβαιότητα από τις φαρμακευτικές εταιρείες, που εξόντωσαν τον SARS, τον Η1Ν1 και το AIDS. H ανάπτυξη εξαφάνισε την πείνα από το μισό πλανήτη και πιστεύουμε ότι μπορεί να την εξαφανίσει ολοκληρωτικά. Ουπς. Είπα “πιστεύουμε”. Μου ξέφυγε. Έπρεπε να πω “είμαι βέβαιος”, “δεν υπάρχει άλλη επιλογή”.

Αυτό κάνουν όλοι οι άνθρωποι: Επενδύουν τα κέρδη στην ανάπτυξη. Τα δίνουν στους τραπεζίτες που ξέρουν να τα δανείζουν. Εκείνοι που δανείζονται σπέρνουν τα χωράφια τους με τρόφιμα, χτίζουν σπίτια και ψάχνουν για πετρέλαιο, ή κατασκευάζουν όπλα και με τα κέρδη τους πληρώνουν τα δάνεια. Αυτή η ρόδα θα γυρίζει για πάντα… Πρόκειται φυσικά για μύθο.

Ο καπιταλισμός όπως όλες οι θρησκείες πριν από αυτόν, υπόσχεται φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Ο πλανήτης δεν είναι ανεξάντλητος και δεν έχουν ανακαλυφθεί νέοι. Μπορούμε όμως να ανακαλύψουμε νέα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, αρκεί η τιμή του πετρελαίου να διατηρείται υψηλή. Οι αυτοματισμοί και οι αλγόριθμοι μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα σε σημείο ώστε οι άνθρωποι να μη χρειάζεται να δουλεύουν πάνω από δύο ώρες την ημέρα για πλήρη μισθό και πλήρη ασφάλιση.

Η νέμεση της ανάπτυξης είναι η οικολογική κατάρρευση. Για να πετύχουμε το επίπεδο του μέσου Αμερικανού για όλους τους ανθρώπους πρέπει να έχουμε στη διάθεσή μας άλλους δυο τρεις πλανήτες, αλλά έχουμε μόνον έναν. Ήταν αρκετές λίγες εβδομάδες καραντίνας για να καθαρίσουν τα κανάλια της Βενετίας από τις ακαθαρσίες και να καθαρίσει η ατμόσφαιρα του Πεκίνου από το φωτοχημικό νέφος.

Ο κίνδυνος του “μονόδρομου”

Η βεβαιότητα ότι η επιστήμη έχει τις απαντήσεις για όλες τις ερωτήσεις είναι μια χίμαιρα και δημιουργεί τη φούσκα μέσα στην οποία ζούμε. Ο κορωνοϊός είναι μια καλή αφορμή για σκέψη. Αφού συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμες όλες οι απαντήσεις, πρέπει να αρχίσουμε να αμφισβητούμε τις βεβαιότητες της δυτικής σκέψης με αμφιβολίες. Το να μην υπάρχει καμία εναλλακτική πέρα από τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι επικίνδυνο για την ανθρωπότητα.

Σπρωγμένη στα άκρα από αυτές τις βεβαιότητες και την πεποίθηση ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, η ανθρωπότητα οδεύει με όλο και μεγαλύτερες προσπάθειες σε αυτά τα εγχειρήματα, κυνηγώντας την αύξηση, το μεγαλύτερο, το αθάνατο που θα υπάρχει αιώνια, το ισχυρότερο όπλο που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιατί θα καταστρέψει τα πάντα.

Αν πιστέψουμε τους επιστήμονες, οδηγούμαστε σε αδιέξοδο. Εκ του αποτελέσματος φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν εγγενή ελαττώματα αυτής της κοσμοαντίληψης, η οποία οδηγείται από την τυφλότητα του κέρδους και της βεβαιότητας ότι ο πελάτης έχει πάντα δίκιο. Όταν η γενετική μηχανική, η τεχνητή νοημοσύνη αποκαλύπτουν το μέλλον μας, η δημοκρατία και η ελευθερία καταλήγουν να είναι τόσο ξεπερασμένες, όσο τα πέτρινα μαχαίρια της Μήλου, οι κασέτες, ο κομμουνισμός και το Ισλάμ. Η προσπάθεια να πραγματοποιηθεί αυτή η αέναη πρόοδος, θα ανατρέψει τα ίδια τα θεμέλιά της. Αλλά σ’ αυτό θα επανέλθουμε.

Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του SLpress.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του SLpress.gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των 2-3 πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο SLpress.gr. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.

Ακολουθήστε το SLpress.gr στο Google News και μείνετε ενημερωμένοι