Ίμια 1996: Το ελικόπτερο που έπεσε και τα Mirage που δεν σηκώθηκαν

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών υποστηρίζει ότι το νομικό καθεστώς όλων των νήσων και νησίδων του Αιγαίου είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία επί των Ιμίων, αλλά και του συνόλου σχεδόν νησίδων και βραχονησίδων, προκύπτει σαφώς από διεθνή συμβατικά κείμενα. Δηλαδή τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947 και τις ιταλοτουρκικές Συμφωνίες του 1932. Άλλωστε, η Τουρκία από το 1947 μέχρι το 1996, δεν αμφισβήτησε ποτέ την ελληνική κυριαρχία στα Ίμια.

Ωστόσο, σήμερα η τουρκική ακτοφυλακή δεν επιτρέπει σε ελληνικά πλοία, ούτε καν να προσεγγίσουν τις βραχονησίδες Ίμια. Και η περιοχή των Ιμίων θεωρείται “de facto”, αμφισβητούμενης εθνικής κυριαρχίας περιοχή. Συνεπώς, η υπόθεση των Ιμίων τραυμάτισε το διεθνές κύρος της χώρας και το χειρότερο, δεν έχουν κλείσει οι πληγές που άνοιξαν εκείνη τη νύχτα στο σώμα της πατρίδας. Υπάρχει όμως και ένα μάθημα, που δεν θα πρέπει να λησμονείται. Η Ελλάδα, η εκάστοτε κυβέρνηση, οι Ένοπλες Δυνάμεις της Χώρας, δεν δικαιούνται να μην είναι πάντα ετοιμοπόλεμες.

Ποιοι πολιτικοί, στρατιωτικοί, δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί έχουν καταλάβει, τι ακριβώς συνέβη εκείνη την θυελλώδη, κυριολεκτικά και μεταφορικά νύχτα των Ιμίων; Ποιο ήταν το εθνικό και πολιτικό κόστος; Πως οδηγηθήκαμε σε μια εθνική τραγωδία, τι περισώσαμε ή ακόμη χειρότερο από τι “γλυτώσαμε”. Δεν έχει γίνει μια σοβαρή μελέτη και ανάλυση των πολιτικών και στρατιωτικών δεδομένων. Δεν αποδόθηκαν οι ευθύνες.

Η ιστορία των Ιμίων δεν διδάσκεται στις στρατιωτικές σχολές ή στη Σχολή Διπλωματίας ή στους πολιτικούς που αναλαμβάνουν τα καθήκοντα του υπουργού Εξωτερικών κι Εθνικής Άμυνας. Να θυμίσω ή παρέλκει ότι, «Όποιος δεν μαθαίνει από την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει…».

Τι προκάλεσε τη συντριβή του ελικοπτέρου

Πολύ μελάνι έχει χυθεί, για τα αίτια της συντριβής του ελικοπτέρου, τη νύχτα των Ιμίων, με αποτέλεσμα οι επιβαίνοντες, στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού, ο Αντιπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο Αντιπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο Σημαιοφόρος Έκτορας Γιαλοψός, να βρουν τραγικό θάνατο. Ο λόγος που οι διάφοροι ευφάνταστοι ειδικοί και δημοσιογράφοι, έχουν την άνεση να διατυπώνουν ακόμη και ακραίες απόψεις, είναι ότι το πόρισμα για τα αίτια της πτώσης του ελικοπτέρου, έχει χαρακτηριστεί “ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟ” και δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα.

Όμως, η επίσημη εκδοχή που στηρίζεται σε πειστικά επιχειρήματα είναι ότι η πτώση και συντριβή στη θάλασσα του ελικοπτέρου, οφείλεται, είτε στον ανθρώπινο παράγοντα, είτε σε μηχανική βλάβη, ενώ επιβαρυντική ήταν η επίδραση των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Στον αντίποδα, πολλοί ειδικοί υποστήριξαν ότι το ελικόπτερο κατέπεσε επειδή εμβλήθηκε από εχθρικά πυρά και άλλοι, ότι η αιτία της πτώσης είναι οι ηλεκτρονικές παρεμβολές, χωρίς όμως να κατονομάζουν από ποιον έγιναν.

Ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Γεράσιμος Αρσένης, παρεμβαίνοντας σε τηλεοπτική εκπομπή υποστήριξε ότι: «συγκροτήσαμε μια πολυμελής Επιτροπή ειδικών εμπειρογνωμόνων από το Πολεμικό Ναυτικό, το ΓΕΣ, την ΕΛΑΣ, ειδικών από άλλους κλάδους και γιατρών. Η Επιτροπή αυτή χρησιμοποίησε τις ευκολίες που προσέφεραν το Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας της Αεροπορίας, την ΕΑΒ και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το πόρισμά της –ογκωδέστατο– με όλες τις καταθέσεις και τα στοιχεία που περιελάμβαναν, το υπογραμμίζω, και τις ιατροδικαστικές εκθέσεις κατατέθηκαν στη στρατιωτική ηγεσία του υπουργείου. Το πόρισμα απέκλειε κατηγορηματικά την εκδοχή ότι το ελικόπτερο εβλήθη από εχθρικά πυρά».

Επίσης, ο ανώτατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και πρόεδρος της επιτροπής διερεύνησης του ατυχήματος, Νίκος Κωστάκης, έχει αποκλείσει την περίπτωση της κατάρριψης του ελικοπτέρου, από εχθρικά πυρά. Όμως, δεν έχει πει ποτέ, ποια ή ποιες, ήταν οι αιτίες της πτώσης του. Καταγράφουμε όμως και τη δήλωση του Γιάννη Καραθανάση: «Για ένα πράγμα, είμαστε σίγουροι. Το ελικόπτερο, δεν έπεσε ούτε λόγω καιρού, ούτε μόνο του. Για εμάς υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα, τι έγινε και πώς άφησε την τελευταία του πνοή ο πατέρας μου».

Το κορυφαίο λάθος

Επίσης, απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και μέλος της επιτροπής διερεύνησης του ατυχήματος, υποστηρίζει ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε και ότι η άποψή του, μειοψήφησε στην αρμόδια επιτροπή. Την 1η Φεβρουαρίου 1996 η εφημερίδα “Απογευματινή” αποκαλύπτει εμπιστευτικό σήμα του πιλότου του ελικοπτέρου που έστειλε στις 4.49 τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου. Ο πιλότος ανέφερε κατά λέξη προς τη φρεγάτα “Ναβαρίνο”: «Έχω ένδειξη master caution (γενική ηλεκτρονική βλάβη), emergency (κίνδυνος)».

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ένδειξη master caution σημαίνει ότι είτε το ελικόπτερο δέχεται ηλεκτρονική παρεμβολή, είτε ότι υπάρχει μηχανική βλάβη. Πάντως, η επίσημη θέση του Πολεμικού Ναυτικού είναι ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας με τον ανθρώπινο παράγοντα να επιδρά καταλυτικά και ενδεχομένως, λόγω απώλειας προσανατολισμού του πιλότου (Vertigo). Τη θέση αυτή υποστήριξε και ο πρώην αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Αντώνης Αντωνιάδης, αποκλείοντας κατηγορηματικά το ενδεχόμενο της κατάρριψης, είτε λόγω εχθρικών πυρών, ή λόγω των ηλεκτρονικών παρεμβολών.

Τα συντρίμμια του ελικοπτέρου είναι κλειδωμένα στη βάση στο Κοτρώνι, μέσα σε ένα υπόστεγο και κανείς δεν έχει πρόσβαση σε αυτά. Επισημαίνουμε ότι, ενώ υπήρχαν επιβεβαιωμένες πληροφορίες για την κατάληψη των δυτικών Ιμίων από Τούρκους, μέχρι και ο Αμερικάνος υπουργός Άμυνας διαβεβαίωσε τον Έλληνα ομόλογό του, εντούτοις ο Έλληνας πρωθυπουργός ζητά επιμόνως από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ να επιβεβαιωθεί η πληροφορία και από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Μια εμμονή που δείχνει τουλάχιστον έλλειψη ψυχραιμίας. Ασφαλώς, είναι τεράστιες οι ευθύνες εκείνων, που απαίτησαν να απογειωθεί από τη φρεγάτα “Ναβαρίνο” το ελικόπτερο και να πάει οπωσδήποτε στα Ίμια, προκειμένου να διαπιστώσει, αν εκεί βρίσκονται οι Τούρκοι κομάντος, παρότι οι καιρικές συνθήκες ήταν απαγορευτικές, αλλά και “υποτιμώντας” το γεγονός, ότι η τουρκική τηλεόραση έπαιζε ήδη σκηνές από την κατάληψη της ελληνικής βραχονησίδας!

Η εντολή της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας (Κ. Σημίτης, Γερ. Αρσένης και Χρ. Λυμπέρης) να πάει το ελικόπτερο στα Ίμια αποδείχτηκε άσκοπη, άκαιρη και εντελώς λανθασμένη. Ήταν το κορυφαίο λάθος σε μια αλυσίδα εσφαλμένων επιλογών, που όμως κόστισε τη ζωή σε τρία στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού. Γιατί δεν έχουν αναζητηθεί τυχόν ποινικές ευθύνες;

Απόλυτη αεροπορική υπεροχή

Έχει ξημερώσει η 31η Ιανουαρίου 1996, είμαι σε μια αίθουσα στο ισόγειο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας μαζί με μια ομάδα δημοσιογράφων, διαπιστευμένων στρατιωτικών συντακτών, άυπνος και απογοητευμένος από τις δραματικές εξελίξεις, από την πτώση του ελικοπτέρου, από το γεγονός ότι τρία στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού καθαγίασαν τα νερά του Αιγαίου με τη θυσία τους. Επικρατεί μια παγωμένη και καταθλιπτική ατμόσφαιρα. Κατά διαστήματα έρχεται και κάποιος αρμόδιος κάτι ψελλίζει, δήθεν για ενημέρωση. Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Γεράσιμος Αρσένης και ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης είναι ακόμη στο Μαξίμου.

Με πλησιάζει ανώτατος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας, που ήταν όλη τη νύχτα στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων και μου αποκαλύπτει το εξής συγκλονιστικό! Τη νύχτα, λόγω των δυσμενέστατων καιρικών συνθηκών, τα μαχητικά αεροσκάφη F-16, ελληνικά και τουρκικά, ήταν καθηλωμένα στο έδαφος λόγω καιρού. Μου εξήγησε ότι αυτό οφείλεται σε κάποια κατασκευαστική ατέλεια. Τα μαχητικά αεροσκάφη, που παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες ήταν στο αέρα ετοιμοπόλεμα, ήταν τα γαλλικά Mirage!

Άρα, η Ελλάδα εκείνη την κολασμένη νύχτα, είχε την απόλυτη αεροπορική υπεροχή. Είχα ρωτήσει σχετικά τον υφυπουργό Εθνικής Άμυνας Πτέραρχο Νίκο Κουρή, που φυσικά δεν επιβεβαίωσε, ούτε και διέψευσε λεκτικά την πληροφορία, απλά κούνησε με νόημα το κεφάλι του! Η είδηση μαζί με το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας “Το Παρόν”, με την οποία συνεργαζόμουν τότε. Είχε κάνει μάλιστα και σχετικό σχόλιο ο εκδότης της εφημερίδας ο Μάκης Κουρής.

Ε, λοιπόν δεν ίδρωσε το αυτί κανενός πολιτικού, στρατιωτικού, δημοσιογράφου. Γιατί; Αναρωτιέμαι, τι θα είχε συμβεί σε πιθανή κλιμάκωση, αν η ελληνική κυβέρνηση είχε απαντήσει δυναμικά στην κατάληψη της βραχονησίδας Ίμια, στη δεδομένη συγκυρία, δηλαδή, έχοντας η Ελλάδα, με τα Mirage, την απόλυτη αεροπορική υπεροχή.