Κι αν τελικά οι Σουηδοί έχουν δίκιο; – Θα νικήσει ο Τσιόδρας ή η Αγέλη;

Η Σουηδία ακολούθησε την τρίτη εναλλακτική και στην κρίση του Covid-19, όχι από επιστημονική ανεπάρκεια ή πολιτική αναλγησία, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά μάλλον από το αντίθετο. Οι Σουηδοί έχουν μακρά παράδοση στο να επιλέγουν τον τρίτο δρόμο, αυτό στον οποίο ταξιδεύουν οι λιγότεροι. Ας μην ξεχνάμε πως υπήρξαν για 200 χρόνια Αυτοκρατορία.

Τον 17ο αιώνα, υπό την καθοδήγηση του Γουστάβου Αδόλφου και αργότερα του Φρειδερίκου, εμπνευσμένου στρατιωτικού ηγέτη, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ταραγμένη ευρωπαϊκή σκακιέρα. Η αυτοκρατορική αντίληψη υπεροχής υπάρχει ακόμη στο DNA τους και όταν αναμειγνύεται με το DNA του Βίκινγκ γίνεται ένα εκρηκτικό γονιδιακό κοκτέιλ. Αξίζει να σημειώσουμε πως η επιτυχημένη ολοκλήρωση της ζωής ενός Βίκινγκ είναι να πεθάνει όρθιος και μαχόμενος. Μόνο τότε θα πήγαινε στη Valhalla, τον δικό τους Παράδεισο.

Επομένως και σε αυτή τη μάχη που καλούνται να δώσουν κατά του Covid-19 οι απόγονοί τους  μπορεί να φαίνονται από αδιάφοροι και cool έως αναίσθητοι, αλλά μέσα τους υπάρχουν αρκετά αντισώματα από αίμα που βράζει. Αντιστέκονται, δεν φοβούνται και αν πίνουν και λίγο Aquavit (νερό  της ζωής) γίνονται Berzerkers. Μην μας παρασύρει, λοιπόν, σε λάθος συμπεράσματα η φιλήσυχη εικόνα της Στοκχόλμης. Πιστέψτε με, δούλεψα μαζί τους πολλά χρόνια και τους γνωρίζω καλά.

Οι Σουηδοί ζούσαν με το social distancing

Ας μην ξεχάσουμε ότι ένας στους δύο Σουηδούς μένει μόνος του. Άρα, ούτε η αυτοαπομόνωση τους κοστίζει ψυχολογικά, αφού γι’ αυτούς είναι τρόπος ζωής, ούτε υγειονομικά, αφού μη κατοικώντας η πλειονότητα σε διευρυμένες οικογένειες, όπως εμείς, μειώνονται πολύ οι πιθανότητες να μεταδώσουν την ασθένεια σε υπερήλικες συγγενείς.

Επιπλέον, η έννοια social distancing δεν τους ήταν ποτέ ξένη. Ζούσαν χρόνια με αυτή. Είναι λαός μάλλον εσωστρεφής, ο οποίος συνήθιζε να κρατάει τις αποστάσεις πολύ πριν την εμφάνιση του ιού. Μπορεί να είναι ευγενικοί και προσηνείς, αλλά δεν θα σου χτυπήσουν εύκολα την πλάτη, δεν θα σε αγκαλιάσουν, δεν θα σε φιλήσουν σταυρωτά, παρά μόνο αν βρεθούν δίπλα σου σε ένα μπαρ τύφλα στο μεθύσι.

Στο υπερσύγχρονο σύστημα υγείας τους, οι μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων μοιάζουν περισσότερο με αποστειρωμένα πεντάστερα ξενοδοχεία και δεν φέρνουν σε τίποτα στα γηροκομεία-τρώγλες που εγκλωβίστηκαν και πέθαναν κατά δεκάδες οι Ισπανοί grandpas. Το αποτρόπαιο θέαμα των φέρετρων που έβγαζε ο στρατός στη Μαδρίτη από τα hostels-νεκροτομεία της εγκαταλελειμμένης γενιάς του Franco, ο σύγχρονος Σουηδός δεν τη βλέπει στην οθόνη του ως κακή είδηση, αλλά ως επιστημονικής φαντασίας ταινία τρόμου. Δεν μπορεί καν να διανοηθεί πως υπάρχουν –τουλάχιστον στην Ενωμένη  Ευρώπη του 21ου αιώνα τέτοια γηροκομεία, όπου ξοδεύουν και εξοφλούν τη ζωή τους οι συνομήλικοί τους στη Μεσόγειο.

Διαφορετική κουλτούρα

Στην Ελλάδα εσφαλμένα επικρατεί η κοινότυπη αυτοκριτική διαπίστωση «δεν έχουμε παιδεία», δεν έχουμε σωστή νοοτροπία. Πώς αλλάζει αμέσως η νοοτροπία μας όταν βρισκόμαστε σε πιο οργανωμένα περιβάλλοντα, πώς ξεχωρίζουμε τότε για τις ικανότητες και συχνά για την ευγένειά μας; Τί μας λείπει; Η κουλτούρα συλλογικότητας. Η εμπιστοσύνη στους συνανθρώπους μας, η δυσπιστία μας απέναντι στο σύνολο σχεδόν των θεσμών.

Πρόσφατα –φοβάμαι παροδικά– αποκτήσαμε εμπιστοσύνη στο ΕΣΥ και στους γιατρούς. Το ζήτημα-κλειδί είναι η συναίνεση της κοινωνίας που προϋποθέτει εμπιστοσύνη προς το κράτος, όχι προς τα πρόσωπα που κατά καιρούς το εκπροσωπούν. Σε χώρες όπως η Σουηδία η κυβέρνηση μανατζάρει το κράτος, δεν το ελέγχει. Οι πολιτικοί είναι διαχειριστές, δεν είναι ιδιοκτήτες του. Γι’ αυτό και η υπακοή στους νόμους είναι αυτονόητη γιατί είναι αποτέλεσμα μιας μακράς παράδοσης αλληλοσεβασμού και συνεργασίας.

Αυτή η διαφορά ακούγεται θεωρητική, αλλά είναι ουσιαστική, γιατί έχει ως βασικό συστατικό της μια πιο προηγμένη πολιτική κουλτούρα. Ένα άλλο επίπεδο πολιτικού και κοινωνικού πολιτισμού. Μια άλλη νοοτροπία σύνθεσης, συναίνεσης και συναπόφασης, όπου οι πολίτες είναι συνεργάτες των πολιτικών και όχι υπήκοοί τους. Γι’ αυτό η Σουηδία δεν επιστρατεύτηκε το όπλο του φόβου που κατ’ ανάγκη χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες.

Το δόγμα του σοκ

Το δόγμα του σοκ (όχι της Ναόμι Κλάιν, αλλά του Σόϊμπλε και της Μέρκελ) επιστρατεύτηκε την τελευταία δεκαετία εναντίον μας με τη θεοποίηση του ευρώ και τη δαιμονοποίηση της δραχμής. Οι διαμαρτυρίες των Αγανακτισμένων και το 62% του “Όχι” στο δημοψήφισμα του 2015 εξαερώθηκαν μόλις διαπιστώσαμε πως κινδυνεύουμε να κοπεί το κλαδί του “ευρωδέντρου”, επάνω στο οποίο είχαμε αράξει αμέριμνοι, αλλά ουσιαστικά “κρεμασμένοι” από τα χρυσά Rolex, τις φανταχτερές Ferragamo γραβάτες και τα Gussi Loafers.

Αφού έσπασε το κλαδί της ευμάρειας με τα δανεικά προσγειωθήκαμε ανώμαλα με μερικά σπασμένα πλευρά στο έδαφος. Συνειδητοποιήσαμε πως δεν ήταν στρωμένο με το γκαζόν που περιμέναμε, ούτε καν με κουτόχορτο που τόσο μας αρέσει να καταπίνουμε αμάσητο. Το μεταμνημονιακό έδαφος ήταν κακοτράχαλο, όπως αυτό που περπάτησαν οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας από τα χωριά τους για να φθάσουν στην Αθήνα και να “φτιάσουν το βιό τους” και μαζί να φτιάξουν εμάς, τα κακομαθημένα –στην πλειονότητα– παιδιά τους.

Και εκεί που εναποθέσαμε όλες μας τις ελπίδες σε αυτό το “καλό παιδί τον Κυριάκο”, που θα έκανε τις πέτρες χαλικάκια, νάσου εμφανίζεται ο κακός κορονοϊός να μας βάλει όχι μόνο να καθαρίσουμε το χωράφι, αλλά να τις κουβαλήσουμε και στην πλάτη. Τίποτε τόσο αμφιλεγόμενο δεν μπορεί να εφαρμοστεί από μία κυβέρνηση όσο αρμονικές κι αν είναι η σχέσεις της με τους πολίτες.

Βίκινγκς η Τσιόδρας

Τί συμβαίνει, όμως, αν οι κυριότεροι σύμμαχοι-συνοδοιπόροι σου σε αυτή την επιλογή τραβήξουν χειρόφρενο μόλις τα πράγματα γυρίσουν και σε εγκαταλείψουν μόνο σου στον μονόδρομο της αγέλης; Μήπως αν τελικά δεν είσαι εσύ ο λύκος οι άλλοι πέσουν να σε φάνε; Οι Άγγλοι υποχρεώθηκαν σε U-turn στροφή 180^ο του Μπόρις Τζόνσον.

Ακολούθησε ένας δραματικός, σχεδόν σαιξπηρικός συμβολισμός, καθώς αρρώστησε ο ίδιος, κόλλησε τη σύντροφό του και κινδύνευσε να πεθάνει στην εντατική του St. Thomas Hospital. Θα τον γράψει η ιστορία με ανεξίτηλα γράμματα όχι γιατί παρέσυρε τους Βρετανούς στο Brexit, αλλά γιατί σαν νέος σαμουράι τους οδήγησε στην αγκαλιά του κορονοϊού με εκατόμβη χειρότερη από τη μάχη του Hastings, αφού πρώτα έκανε  ο ίδιος κορονοχαρακίρι…

Το αν οι Σουηδοί αποδειχθούν πιο αυθεντικοί και ασφαλείς ή αντιθέτως θα πληρώσουν ακριβά την επιλογή τους, θα φανεί. Το αν ο πρωθυπουργός τους θα αποδειχθεί νέος Ungmow Thunberg (μυθικός πρωταγωνιστής δημοφιλούς σειράς), ή ένας δεύτερος Μπόρις Τζόνσον θα το ξέρουμε σύντομα. Το σίγουρο είναι πως αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη γράφεται ιστορία. Η ιστορία του κορονοϊού δεν θα έχει what its. Ή θα επικρατήσουν οι Βίκινγκ ή ο Τσιόδρας. Ο Covid-19 σίγουρα θα χάσει στο τέλος!