Κι όμως, στην Ελλάδα έγιναν βήματα – Ένα σχόλιο σε άρθρο του Κ. Μελά

Σε πρόσφατο σημείωμά του στην ωραία ιστοσελίδα SLpress.gr ο καθηγητής Κώστας Μελάς εξέφρασε την απογοήτευσή του για το ελληνικό πολιτικό σύστημα (“Το πολιτικό σύστημα αλλάζει, μένοντας ίδιο – Το δείχνουν και οι πυρκαγιές”, 8/8/21). Εξέφρασε συγκαλυμμένα την απέχθειά του για τη σχεδόν σκοταδιστική άρνηση της ελληνικής πολιτικής ελίτ, περίπου στο σύνολό της, απέναντι στην οποιαδήποτε μορφή ορθολογισμού, και κατ’ εξοχήν του επιστημονικού ακόμη και για τις πυρκαγιές.

Φυσικά συμφωνώ απολύτως. Και προσθέτω ότι τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά εκδηλώνει και η γνωστή παρασιτική οικονομική ελίτ μαζί με τα κοινωνικά προσαρτήματά της, τηλεοπτικά, εφημερίδες, ποδοσφαιρικά, εργολαβικά, του τζόγου και άλλα. Ωστόσο, στην αντιπροτελευταία παράγραφο του κειμένου του υποστηρίζει ότι «Το έργο αυτό στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται συνεχώς από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Εμπειρικά είναι απολύτως επιβεβαιωμένο». Σε αυτό έχει γλιστρήσει σε ένα διάχυτο στερεότυπο απολύτως έωλο επιστημονικά.

Ας θυμίσω πολύ συνοπτικά τα εντελώς στοιχειώδη: τις ηγετικές ομάδες της εποχής στην Ελληνική Επανάσταση, τα πολιτικά ρεύματα που προκάλεσαν το προνουτσιαμέντο του 1843 και την ημικατάλυση της απόλυτης μοναρχίας, όπως και τις αστικές οι εξεγέρσεις του 1861-1863 και την εγκαθίδρυση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αλλά και γενικότερα την εντυπωσιακή ως προς την αφετηρία της οικονομική ανάπτυξη του 19ου αιώνα, την οποία πολλοί κοιτάζουν από την κλειδαρότρυπα της πτώχευσης.

Ιδεολογική χρήση της Ιστορίας

Ακόμη να θυμίσω την διεύρυνση της εθνικής επικράτειας με διπλωματικά μέσα το 1864 και το 1881 και ακολούθως με στρατιωτικά στους Βαλκανικούς Πολέμους και αργότερα, παρά την ήττα του 1922. Επίσης την Εθνική Αντίσταση κάποια κόμματα την οργάνωσαν, όπως και τις κινητοποιήσεις της δεκαετίας του 1950, αργότερα τα Ιουλιανά αλλά ακόμη και την μικρή αντίσταση στη δικτατορία. Ακολούθησε με την πτώση της χούντας μια εντυπωσιακή διεύρυνση των δυνατοτήτων της ελληνικής κοινωνίας, αν και με αρκετά προβληματικά χαρακτηριστικά, ωστόσο ο πλούτος και οι πολιτικές δυνατότητες αυξήθηκαν ραγδαία. Μέχρι τα μνημόνια.

Το πρόβλημα με τη στερεοτυπική φράση «το ελληνικό πολιτικό σύστημα ήταν πάντοτε έτσι» και τη συμπληρωματική (την οποία δεν χρησιμοποίησε ο Κώστας Μελάς) «οι Έλληνες και ο κράτος τους έτσι ήταν πάντοτε» συνιστούν, πιστεύω, την πεμπτουσία του ονείρου των αδελφών ελληνικών ελίτ, της πολιτικής και της παρασιτικής οικονομικής. Δηλώνουν μια βαθύτερη επιθυμία αυτών των κυρίαρχων στην χώρα μας να σταματήσουν την Ιστορία, να μείνουν τα πράγματα ως έχουν με αυτούς και τον παρασιτισμό τους κυρίαρχο.

Και αυτό το εκφράζουν ιδεολογικά στρεβλώνοντας στο έπακρο την ελληνική Ιστορία. Και προσπαθούν να το διαχύσουν στην κοινωνία με τον τρόπο που αρμόζει στο αξιοθρήνητο πολιτισμικό ποιόν την πολιτικής τους: την μοιρολατρία. Μην προσπαθείτε πολίτες να αλλάξετε το οτιδήποτε, ματαιοπονείτε, το κράτος, οι πολιτικοί σας και εσείς οι ίδιοι έτσι είσαστε ανέκαθεν.

Ο ευτελισμός των επιστημών

Αυτός ο πυρήνας της ιδεολογίας τους έχει και την στήριξη μιας ομάδας ιστορικών που βλέπουν την χώρα μας σαν μια κακή εξαίρεση στην Ευρώπη ήδη από την Επανάσταση (Θ. Βερέμης, Κ. Κωστής κ. ά). Αλλά η επιστημονική αξιοπιστία του έργου τους πάσχει από πολλές και ανίατες ιδεολογικές ασθένειες, μεταξύ των οποίων ο ευρωκεντρισμός, για τον οποίο υπομειδιούν ειρωνικά και οι μείζονες Ευρωπαίοι ιστορικοί.

Ο Κ. Μελάς στον κολοφώνα του κειμένου του προτρέπει να μην ασχολούμαστε με την Ιστορία μας λόγω των ιδεολογικών στρεβλώσεων. Μάλλον, ξεχνάει ότι οποιαδήποτε κοινωνική επιστήμη μπορεί να διαστρεβλωθεί. Και αυτή η διαστρέβλωση αποτελεί ένα ιδεολογικό όπλο στα χέρια των κυρίαρχων τάξεων. Μα, όμως, αγαπητέ Κώστα, η οικονομική επιστήμη δεν έχει γίνει σούργελο στα χέρια του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού χωρίς για τούτο να πάψουν να αγωνίζονται επιστημονικά πολλοί οικονομολόγοι και εσύ μεταξύ αυτών;

Ας υπενθυμίσω, λοιπόν, ότι οι βασικές κοινωνικές επιστήμες, Ιστορία, Πολιτική Οικονομία και Κοινωνιολογία, κυρίως αυτές, αποτελούν πεδία συγκρούσεων με ιδεολογικές προεκτάσεις και ενίοτε πολιτικές με την ευρεία σημασία. Και δεν θα ήταν υπερβολικό να πω ότι ο επιστημονικός ορθολογισμός ποτέ δεν είναι δυνατόν να ηττηθεί, επειδή συνιστά την ευπρεπέστερη μορφή γνώσης, τη μόνη με συγκροτημένες μεθόδους ανάλυσης, εννοιολογικά συστήματα και αποδείξεις των ερμηνειών της.

Όπως γνωρίζουμε από την ιστορία η σημαντικότερη επιστήμη όλων, η φυσική, στις απαρχές της νεότερης ιστορίας στην Ευρώπη αποτέλεσε αντικείμενο ιδεολογικών και φιλοσοφικών μαχών, άγριων διώξεων, αλλά τελικά συνέβαλλε καθοριστικά στην γέννηση του Διαφωτισμού.