Κληρονομούνται οι ήρωες; – Με αφορμή την αναχώρηση του Μανώλη Γλέζου
14/04/2020
Γράφουν οι Στέφανος Ληναίος, Χριστίνα Ι. Σταμούλη και Μάρκος Χαρίτος* –
«Πολύς θόρυβος έγινε πέριξ του ονόματος του Εμμανουήλ Γλέζου…» έλεγε ο βασιλικός επίτροπος του Στρατοδικείου Αθηνών, συνταγματάρχης της στρατιωτικής Δικαιοσύνης Χ. Σκόρδας, τον Ιούλιο του 1959, κατά την ολοκλήρωση της περίφημης δίκης των 17 στελεχών της ΕΔΑ. Έκανε θόρυβο, πράγματι, ο Μανώλης και δεν σταμάτησε να κάνει θόρυβο και όλα τα υπόλοιπα 60 χρόνια που έζησε τόσο έντονα και τόσο παραγωγικά. Ήρθε η στιγμή όμως που η στεντόρεια φωνή του σίγασε και ο “θόρυβος” μετατρέπεται σε κληρονομιά!
Λίγες μέρες πέρασαν από την περίεργη και μοναχική, λόγω του COVID-19, έξοδο του από τα εγκόσμια και γίναμε ήδη μάρτυρες της προσπάθειας μερικών να οικειοποιηθούν την κληρονομιά του! Από την αχαρακτήριστη δημοσιοποίηση μιας τελευταίας φωτογραφίας, που έτυχε, ευτυχώς, της πρέπουσας απαξίωσης, μέχρι το άκομψο “ξαναγράψιμο” των ιστορικών γεγονότων.
Ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας, συνέλαβαν και υλοποίησαν ένα “σατανικό σχέδιο” που ξεφτίλισε το, παντοδύναμο τότε, Τρίτο Ράϊχ. Πρόκειται για σημαίνων γεγονός που κρίθηκε πλέον από την Ιστορία και καταχωρήθηκε ανεξίτηλα στα βιβλία της, αποτελώντας ένα σημαδιακό γεγονός για την ελληνική αντίσταση κατά του ναζισμού. Η μετέπειτα πορεία, οι επιλογές του καθώς και οι θέσεις που εξέφρασε στην ταραχώδη ζωή του δεν μπορούν να κριθούν με αντικειμενικά κριτήρια.
Άλλοι θα τις εγκρίνουν και θα θεωρήσουν ότι εκφράζονται από αυτές, άλλοι θα τις απορρίψουν και θα τις κατακρίνουν. Το κυρίως ζητούμενο είναι πώς θα χρησιμοποιήσει ο καθένας την κληρονομιά αυτή. Είναι πολλοί αυτοί που θα προσπαθήσουν να αποδείξουν ότι βρίσκονταν σε κάθε σπουδαία στιγμή δίπλα του, ή ότι μαζί του συνδιαμόρφωσαν τις εξελίξεις!
Υπερερμηνείες και διαστρεβλώσεις
Είναι πολλοί εκείνοι, ένθεν κακείθεν του πολιτικού φάσματος, που στην προσπάθειά τους να τον τιμήσουν απέφυγαν να κάνουν την οποιαδήποτε νύξη ως προς το ότι η δράση του αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της ελληνικής αριστεράς. Διαβάσαμε παρεμβάσεις, όπως αυτή του Βασίλη Ασημακόπουλου στη φιλόξενη σελίδα του Slpress.gr με δύο μακροσκελή άρθρα στις 1 και 2 Απριλίου, που -σε μια προσπάθεια να επιτύχουν μια ταύτιση με την πορεία του μετά το 1989- οδηγούν σε υπερερμηνείες και κάποιες διαστρεβλώσεις, με εργαλείο την καταγραφή και την αποτίμηση της πολύχρονης πολιτικής και πνευματικής του διαδρομής.
Ο Μανώλης Γλέζος με τις πράξεις του και με τις γραπτές ή προφορικές του παρεμβάσεις, είχε τοποθετηθεί με σαφήνεια ως προς τα θέματα που αφορούσαν στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα της εποχής, ή στην ερμηνεία παρελθόντων γεγονότων και στην υστεροφημία του. Απτό παράδειγμα, το βιβλίο του “Και για ένα Μάρκο να ήταν”. Το βιβλίο δεν είναι μόνον μία σύντομη εξιστόρηση της υπόθεσης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.
Επιπλέον αποτελεί και μία εμφατική προσωπική τοποθέτησή που δείχνει την αντίληψή του για την υπόθεση των Πολεμικών Επανορθώσεων που οφείλει η Γερμανία στην Ελλάδα και στα θύματα της κατοχής. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και λάθη ή παραλείψεις του, καθιστούν την άποψή του ακόμη πιο ξεκάθαρη (πχ η επιμονή του να μην χρησιμοποιεί τον ορθό, από πλευράς διεθνούς δικαίου, όρο “Επανορθώσεις” άλλα τον όρο “Οφειλές”).
Οι επίγονοι μπροστά από τους προγόνους
Στο κείμενο του Βασίλη Ασημακόπουλου υπάρχουν φράσεις με τις οποίες οι επίγονοι μπαίνουν μπροστά από τους προγόνους. Για παράδειγμα, μιλώντας για τον Γλέζο μετά το 1989 γράφει: «Σταδιακά ο Μανώλης Γλέζος αρχίζει να αναγνωρίζεται σε έναν χώρο που θα φέρει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας Πατριωτικής Αριστεράς…».
Παραθέτει παρακάτω «οι κινήσεις αυτές (εννοεί της πατριωτικής Aριστεράς) είχαν σαν αποτέλεσμα ο Μανώλης Γλέζος να συμμετάσχει ενεργά στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της παράδοσης του Κούρδου ηγέτη Οτζαλάν, κατά των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών της Γιουγκοσλαβίας το 1999». Πέραν του γεγονότος ότι για τα εν λόγω θέματα υπήρξε ευρύτατη λαϊκή αντίδραση, με διαδηλώσεις και πράξεις συμπαράστασης σε όλη την Ελλάδα, ο Μανώλης προφανώς και δεν περίμενε κάποιους άλλους να κινηθούν για να τους ακολουθήσει.
Συνεχίζοντας τις ανακρίβειες ο αρθρογράφος γράφει: «Παράλληλα και ήδη από το 1996, ο Μανώλης Γλέζος πρωτοστατεί στην διεκδίκηση των οφειλόμενων γερμανικών αποζημιώσεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συγκροτώντας μαζί με άλλους συναγωνιστές του, το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα».
Απάντηση στον Βασίλη Ασημακόπουλο
Πρώτον, όσον αφορά στις αποζημιώσεις των θυμάτων της κατοχής ο Μανώλης Γλέζος ήταν εκ των συνδημιουργών της πανελλήνιας οργάνωσης των συγγενών των θυμάτων της κατοχής “Φοίνικας” από το 1946 (βλ. σελίδα 172-173, “Και για Ένα Μάρκο να ήταν”). Στη σελίδα 172 επίσης ο Γλέζος γράφει: «Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας (ΕΣΔΟΓΕ) προς την Ελλάδα προετοιμάστηκε το 1995 από τις αντιστασιακές οργανώσεις και συγκροτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1996…», (σημειώνουμε για την ιστορία ότι το ΕΣΔΟΓΕ απέκτησε θεσμική μορφή ως Ένωση Προσώπων, με την υπογραφή της ιδρυτικής του πράξης στις 21/11/2000 και την κατάθεσή της στο Πρωτοδικείο Αθηνών στις 18/1/2001).
Δεύτερον, το ΕΣΔΟΓΕ δεν διεκδικεί μόνον αποζημιώσεις, που ως νομικός όρος αφορά μόνον στην ατομική αποζημίωση των θυμάτων, αλλά με τον ιδιότυπο όρο “Οφειλές” διεκδικεί το σύνολο των Πολεμικών Επανορθώσεων που οφείλει η Γερμανία (ένα σύνολο όπου περιλαμβάνονται τόσο οι ατομικές αποζημιώσεις, όσο και το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο).
Τρίτον, χωρίς ιδιαίτερο λόγο στο ίδιο άρθρο παρατίθεται ένας ελλιπής και σε κάποιες περιπτώσεις λανθασμένος, κατάλογος μερικών δεκάδων μελών του ΕΣΔΟΓΕ, που είτε αφορά ιδρυτικά μέλη, είτε άλλους που έγιναν μέλη σε επόμενες φάσεις. Ο ίδιος ο Μανώλης, στις σελίδες 233-241 του προαναφερθέντος βιβλίου του, παραθέτει μερικές εκατοντάδες ονόματα ιδρυτικών μελών.
Τέταρτον, στη συνέχεια υπερτονίζεται o ρόλος της προερχόμενης από το ΠΑΣΟΚ συλλογικότητας Νέος Αγωνιστής, στην περίοδο που η τελευταία συμμετείχε στον ΣΥΡΙΖΑ-Εθνικό Κοινωνικό Μέτωπο, διεκδικώντας μοναδικά για τη συλλογικότητα αυτή την πατρότητα της ιδέας για συμμετοχή του Μανώλη Γλέζου στο ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, στις εκλογές του 2014.
Πέμπτον, στο ίδιο άρθρο αποδίδεται στον Μανώλη Γλέζο η ιδιότητα του κομμουνιστή, χωρίς να αναφέρεται ότι ο εκλιπών, από ένα σημείο της πολύχρονης πολιτικής του δραστηριότητας και μετά, διέκοψε τις οργανωτικές του σχέσεις με τις ελληνικές κομμουνιστικές οργανώσεις. Ο ίδιος ο Γλέζος όμως δραστηριοποιούνταν μέσω της Κίνησης Ενεργών Πολιτών, μια κίνηση που ιδεολογικά προσδιοριζόταν στον χώρο του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού – Πατριωτισμού της Αριστεράς.
Γλέζος και Ντε Γκολ
Τέλος, έκτον, γίνεται μνεία της πρότασης της Νίνας Κασιμάτη, βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ προερχόμενης από τον Νέο Αγωνιστή, να κηδευτεί ο Μανώλης Γλέζος με τιμές αρχηγού κράτους. Ας σημειώσουμε εδώ ότι ούτε ο στρατηγός Ντε Γκολ, μία από τις μεγάλες μορφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος είχε δημόσια εκφράσει την συμπαράστασή και τον θαυμασμό του για τον Μανώλη Γλέζο, δεν κηδεύτηκε με τιμές αρχηγού κράτους, παρά το ότι πράγματι υπηρέτησε το ανώτατο αξίωμα της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Ο ίδιος φρόντισε, η κηδεία του να γίνει στο νεκροταφείο του χωριού Colombey-les-Deux-Églises, ένα μικρό χωριό στην βορειοανατολική Γαλλία, όπου αποσυρόταν μετά το 1946 στις περιόδους που δεν συμμετείχε στην πολιτική και παρουσία μόνον των συντρόφων του στην Αντίσταση! Είναι προφανές ότι κανείς δεν μπορεί να κληρονομήσει τις ηρωικές πράξεις και την ηρωική πορεία κανενός, απλά και μόνον δημοσιεύοντας μια “διαθήκη”.
Ένας Ήρωας -ιδιαίτερα στις μέρες μας όπου τα μέσα επικοινωνίας ελέγχουν και, ενίοτε, εκθέτουν κάθε δημόσιο πρόσωπο- θα μπορούσε να κληρονομηθεί, μόνον απ’ όποιον ασπαστεί τις ιδέες του και προσπαθήσει να πάει ένα βήμα παραπέρα, όσα ο εκλιπών Ήρωας πέτυχε!
