Μαριάμ: Θηλυκού γένους “δώρο” του Θεού στους ανθρώπους

Λένε πως οι βαθιά θρησκευόμενοι άνθρωποι (όποια θρησκεία και αν πιστεύουν) έχουν βάλει σκοπό της ζωής τους το ακατόρθωτο: Με όχημα το θρησκεύεσθαι, να γίνουν από απλοί άνθρωποι του εγκόσμιου χώρου, ”αγγελιοφόροι” του υπερβατικού που ζουν ανάμεσά μας. Παρουσιάζουν μάλιστα ως παράδειγμα την περίπτωση της Θεοτόκου Μαρίας-Μαριάμ (μητέρα του Θεανθρώπου στον Χριστιανισμό και ”Σαϊντά” [Κυρία], ”Παρθένος Μαρία”, στο Ισλάμ), η οποία δεν ήταν Θεός, αλλά άνθρωπος με ειδική σχέση με το θείο. Σχέση που της έδινε ειδικό ρόλο στην προστασία του ανθρώπινου γένους. Γι’ αυτό και έγινε αντικείμενο σεβασμού (όχι λατρείας) από τον Ιουδαϊσμό και τον Μουσουλμανισμό.

Η πίστη, ασφαλώς, για τους θρήσκους που υποτάσσονται στον Θεό κινεί και βουνά ακόμα και κάνει το λογικά αδύνατο (βλ. ”σύλληψη” της Δημιουργίας του κόσμου, Παλαιά Διαθήκη), να φαίνεται λογικά δυνατό ως αναγκαίο (”Τά ἀδύνατα παρά ἀνθρώποις δυνατά παρά τῷ Θεῷ”, Λουκά ιη’ 27, πνευματικό μήνυμα του Χριστιανισμού).

Χωρίς την πίστη, φυσικά, δεν υπάρχει Θεός και χωρίς τον Θεό δεν υπάρχει θρησκεία. Χωρίς τη θρησκεία ο άνθρωπος μένει ”ανέστιος”, ανολοκλήρωτος, ημιτελής. Δεν νιώθει την ικανοποίηση της αναγνώρισης της αποστολής του, που ισοδυναμεί με κατάφαση της προσωπικότητάς του μέσα στο άπειρο και την αιωνιότητα. Στις διαπιστώσεις αυτές συμπίπτουν τόσο οι θρήσκοι που υποτάσσονται στον Θεό, όσο και εκείνοι που δεν υποτάσσονται, αλλά ”παλεύουν” μαζί του, ματώνουν για να τον φτάσουν και γι’ αυτό λένε πως είναι πιο θρήσκοι από τους πρώτους.

Τον προσεγγίζουν, μέσα απ’ το σπαρακτικό τους συναίσθημα και την αγωνία της ψυχής τους με διάθεση όχι να υπαχθούν σ’ αυτόν ούτε να τον απορρίψουν, αλλά να τον συναντήσουν μέσα από αρνήσεις, καταφάσεις και αντιξοότητες! Να τον συναντήσουν και να τον κάνουν φίλο, εξομολογητή τους, προσωπικό τους Θεό, αν είναι δυνατόν. Και αυτό από μόνο του είναι πολύ συγκινητικό, γιατί μοιάζει με αίτημα προς έναν Θεό που υπερβαίνει το νοητό και το αισθητό και μπορεί να γίνει συμπαραστάτης στο Δημιούργημά Του, τον άνθρωπο που ”παλεύει” μαζί του.
”Παλεύει” πνίγοντας τους δαίμονες των αδυναμιών του, για να κερδίσει την προσοχή του, μέχρι να φτάσει να εξοικειωθεί και να τον παρακαλάει, να του ζητάει να τον βοηθήσει!

Η αγάπη για το θείο

Είναι η περίπτωση του ”μοναχικού ασκητή” που, στην περίπτωση του Χριστιανισμού, γίνεται θρήσκος χωρίς φαρισαϊκές ”τυμπανοκρουσίες”. Με πλήρη συνείδηση των ευθυνών και επίγνωση των δυσκολιών που θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Γίνεται θρήσκος, αφού έχει δώσει προηγουμένως πολλές εσωτερικές μάχες χάρη στη δύναμη της ψυχής του και την αγάπη του για το θείο, για την πρόνοια του Θεού.

Αγάπη μυστική, αφανέρωτη, απόλυτα προσωπική και αιτιολογημένη. Αγάπη η οποία επεκτείνεται και στα υπόλοιπα μέλη της Αγίας Οικογένειας: Τον Ιησού Χριστό και την Θεομήτορα Μαρία, την οποία πολλοί Χριστιανοί την νιώθουν σαν Μεγάλη Μητέρα τους, που παίρνει τη θέση της βιολογικής όταν αυτή πεθάνει. Είναι μια απλή ένδειξη που αποτυπώνει χαρακτηριστικά τον σημαίνοντα ρόλο της Παναγίας στον Χριστιανισμό (σε βαθμό, που και τα Χριστούγεννα ακόμα να είναι Αυτή το κύριο πρόσωπο λατρείας των χριστιανών και όχι ο νεογέννητος γιος της), με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί συν τω χρόνω η αίσθηση ότι ο Χριστιανισμός είναι μητριαρχική θρησκεία.

Αίσθηση που προσεγγίζει τη βεβαιότητα στα προπύργια της ρωμαιοκαθολικής πίστης (Ιταλία-Μεξικό). Στο τελευταίο μάλιστα οι Μεξικανοί χριστιανοί προσεύχονται στο ομοίωμα της Θεοτόκου, όπου εμφανίζεται μόνη (χωρίς τον Ιησού Χριστό), σε αντίθεση με τις περισσότερες ορθόδοξες αγιογραφίες, οι οποίες την παρουσιάζουν ”Βρεφοκρατούσα”. Όλα αυτά, φυσικά, πιστοποιούν τον ειδικό ρόλο της Παναγίας στον Χριστιανισμό και την μοναδική οικειότητα που τη συνδέει με τους πιστούς του, για τους οποίους, ας σημειωθεί, δεν κουβαλάει (όπως κάθε θνητός) το προπατορικό αμάρτημα στους ώμους της, αν και ήταν άνθρωπος και Αυτή.

Η Παναγία στο Ισλάμ

Ως ξεχωριστή βλέπουν την Παναγία και στο Ισλάμ. Απόδειξη είναι το γεγονός ότι το Ιερό Βιβλίο του, το Κοράνι, αφιερώνει στην ”Παρθένο Μαρία” ολόκληρο κεφάλαιο, κάτι που δεν κάνει για άλλη γυναίκα και της πίστης του ακόμα. Έτσι, στο Κοράνι βλέπουμε να παρουσιάζονται η Μαρία και ο Ιησούς ως ”μοναδικές ψυχές οι οποίες δεν εισέπραξαν το άγγιγμα του Σατανά κατά τη γέννησή τους”, κάτι που αποτελεί πεποίθηση και των Ρωμαιοκαθολικών.

Κοινός τόπος Μουσουλμανισμού-Ορθοδοξίας, ως προς την ιερότητα του προσώπου της Παρθένου Μαρίας, είναι η εγκαταβίωσή της σε ιερό χώρο που ”αποτελούσε μέχρι τότε προπύργιο αρρένων ιερέων”, αλλά και το γεγονός ότι η Παναγία (η οποία, αν και απλός άνθρωπος, ”δεν είχε την ικανότητα να αμαρτήσει”, κατά την Ορθοδοξία) ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με τον Θεό απ’ την βρεφική ακόμα ηλικία, πράγμα που ανακάλυψε ο σύζυγος της Ελισάβετ (συγγενικού προσώπου της Παναγίας) Ζαχαρίας, όταν πήγαινε τροφή στο βρέφος-Μαρία.

Όλα τα παραπάνω, άλλωστε, αποτυπώνονται και στα τεκμήρια της χριστιανικής θρησκείας (κείμενα αγίων, παραβολές, αλληγορίες και δεκάδες υπέροχοι ύμνοι Χριστιανών υμνογράφων προς την Θεοτόκο Μαρία), της οποίας τα Εισόδια — την πρώτη εμφάνιση, δηλαδή, της τρίχρονης Μαριάμ στον Ναό του Σολομώντος, στα Ιεροσόλυμα, όπου η είσοδος ήταν απαγορευτική για τις άλλες γυναίκες — γιορτάζει η Ορθόδοξη εκκλησία στις 21 Νοεμβρίου, ενώ την Κοίμησή της στις 15 Αυγούστου.

Όπως προανέφερα, όμως, η Μαριάμ ή Μαρία δεν είναι μόνο λατρευτικό πρόσωπο στον Χριστιανισμό και αξιοσέβαστο στον Μουσουλμανισμό. Είναι τιμώμενο πρόσωπο και στον Εβραϊσμό, κάτι που αναφέρει στις αποδείξεις της για τη σχέση Εβραϊσμού-πρωτοχριστιανικών πρακτικών η Εβραία ιστορικός Μάργκαρετ Μπάρκερ (βλ. βιβλίο της ”Ο Μεγάλος Αρχιερέας”) αντλώντας σχετικές πληροφορίες από την ”Λόγια Παράδοση” των Εβραίων (όπου εγκιβωτίζονται και ποιήματα αφιερωμένα στη Θεοτόκο), καθώς και εδάφια με αναφορές στη λατρεία της γυναικείας θεότητας.

Οι απόψεις Μπάρκερ και Γιουνγκ

Ας σημειωθεί εδώ ότι υπάρχει προσέγγιση απόψεων μεταξύ της Μάργκαρετ Μπάρκερ και του Ελβετού ψυχιάτρου-ψυχαναλυτή Καρλ Γιουνγκ στο θέμα απόδοσης στη γυναίκα αρετών από τους Ισραηλίτες. Έτσι, κατά την Μπέργκερ, η σοφία είναι η κύρια αρετή της. Καταλήγει, μάλιστα, σε αυτήν τη διαπίστωση έχοντας πηγή αναφοράς της τον προφήτη Ιερεμία για την περίοδο πριν την πρώτη καταστροφή του Ναού του Σολομώντα και τη φυγή των Εβραίων στην Αίγυπτο (6ος αι. πΧ), συνέχεια της οποίας ήταν η περίοδος της λατρείας της ”Βασίλισσας των Ουρανών”, όπως αποκαλεί η εν λόγω ιστορικός θρησκειών την Παρθένο Μαρία.

Κατά τον Γιουνγκ, πάλι, εξίσου σημαντική αρετή της γυναίκας είναι ο ανθρωπισμός. Αυτόν εκπροσωπεί στον Χριστιανισμό η Θεομήτωρ Μαρία, το αρχέτυπο της γυναίκας-μητέρας της ανθρωπότητας, η οποία ανατρέφει και προστατεύει όλους τους ανθρώπους. Έτσι δικαιολογεί τους λόγους αποδοχής Της στις άλλες θρησκείες. Με το σκεπτικό του αυτό, ωστόσο, διαφωνούν οι φεμινιστές επικριτές του παραδοσιακού χριστιανισμού, γιατί πιστεύουν ότι η απόδοση τιμής στη γυναίκα Παρθένο Μαρία δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ισότητας των δύο φύλων, πράγμα που δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, με δεδομένα τα παραπάνω και το γεγονός ότι η Παναγία είναι κυρίαρχο πρόσωπο αναφοράς στα ιερά κείμενα (τα σημαντικότερα θεολογικά και πολιτιστικά επιτεύγματα της χριστιανικής εποχής) και πρόσωπο αξιοσέβαστο σε άλλες θρησκείες, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η Μαριάμ ή Μαρία, Θεοτόκος και Θεομήτωρ του Ιησού Χριστού ήταν ένα πολύτιμο και μοναδικό ”δώρο” θηλυκού γένους του Θεού στους ανθρώπους!