Μπούμεραγκ για τη Δύση έγιναν τα ανθρώπινα δικαιώματα

Στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν μετατραπεί σε lingua franca. Αποτελούν το μεγάλο ιδεολογικό κοινό παρονομαστή της. Μάλιστα με το πέρασμα του χρόνου, όλο και περισσότερο βρίσκονται στο στόμα πολιτικών, δημοσιογράφων και διαμορφωτών της διεθνούς κοινής γνώμης. Η επιχειρούμενη ηθική θεμελίωση μιας παγκόσμιας κοινωνίας στον οικουμενισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πάσχει, όμως, σε πολλαπλά σημεία.

Από τη στιγμή που αναγορεύεται σε οικουμενική έννοια χρειάζεται να ερμηνευθεί πριν να αρχίσει να εφαρμόζεται, από αυτούς που θα την εφαρμόσουν. Η ερμηνεία δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο από τις κυρίαρχες θεσμικές μορφές της σημερινής παγκόσμιας κοινωνίας, δηλαδή από τα υπάρχοντα κυρίαρχα εθνικά κράτη. Κάθε εθνικό κράτος εντός της επικράτειας του και μόνο, μπορεί να παράσχει όλα όσα σήμερα ονομάζονται, χύδην, ανθρώπινα δικαιώματα.

Κανένα κράτος δεν μπορεί να παράσχει αυτού του είδους τα δικαιώματα εκτός της επικράτειάς του. Ως Έλληνας εντός της επικράτειας του ελληνικού κράτους απολαμβάνω τα δικαιώματα που μου παρέχει το κράτος μου. Δεν μπορώ να απολαμβάνω τα δικαιώματα του Αμερικανού πολίτη ή του Ιάπωνα πολίτη όντας μη Αμερικανός ή Ιάπωνας πολίτης.

Κανένα κράτος  δεν μπορεί να δεχτεί εντός των ορίων της κυριαρχίας του όλους τους ανθρώπους που επιθυμούν να εγκατασταθούν σε αυτό, παραχωρώντας τους πολιτικά δικαιώματα, διότι απλούστατα θα οδηγούνταν στην αυτοκαταστροφή. Ακόμη, όμως, κι αν το έκανε, δεν θα μπορούσε να εξασφαλίσει ότι οι πολίτες του θα είχαν τα δικαιώματα αυτά, σε οποιοδήποτε άλλο κράτος. Μόνο στην περίπτωση που θα μπορούσε να υπάρξει Παγκόσμιο Κράτος θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για πραγματικά ανθρώπινα δικαιώματα.

Ανθρώπινα δικαιώματα και μετανάστευση

Διασπείροντας την αντίληψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και χρησιμοποιώντας τα για προφανείς σκοπούς ενάντια σε όλες εκείνες τις χώρες που η Δύση θεώρησε κατά καιρούς εχθρούς, είναι αυτονόητο ότι έχει προκαλέσει προβλήματα στον εαυτό της: Πρώτον, επειδή δυσκολεύεται να τα εφαρμόσει η ίδια όταν οι μεταναστευτικές ροές (πολλές φορές με ευθύνη της) αυξάνονται υπέρμετρα, όπως συμβαίνει σήμερα με τους πολέμους στη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας έντονες ανισορροπίες  στον κοινωνικό ιστό.

Δεύτερον, επειδή η αντίληψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει δημιουργήσει στα πλήθη που προέρχονται από χώρες του Τρίτου Κόσμου την πεποίθηση ότι τα δυτικά κράτη έχουν υποχρέωση να εφαρμόζουν αυτά τα δικαιώματα σε όλους όσους προσέρχονται σε αυτά, ανεξαρτήτως αριθμού και χωρίς ιδιαίτερα προσκόμματα. Εγγράφεται στο μυαλό αυτών των ανθρώπων  ένα είδος απαίτησης έναντι των χωρών της Δύσης που ανά πάσα στιγμή πρέπει να εξοφληθεί. Όλα αυτά είναι συνέπειες της εξάπλωσης της αυτοεικόνας της Δύσης μέσω των ΜΜΕ, τα οποία πλέον εκπέμπουν σε πλανητικό επίπεδο.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ως οικουμενική αξία, έχουν υποχρεωτικά και υλική διάσταση. Όποιο κράτος εφαρμόζει στην πράξη τα ανθρώπινα δικαιώματα θα πρέπει συγχρόνως να προχωρήσει και στην παροχή κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης στους μετανάστες, έστω κι αν έχουν εισέλθει παράνομα. Τα υλικά αγαθά που αυτοί απαιτούν μεταφράζονται όχι απλά σε κόστος, αλλά εμπεριέχουν εν σπέρματι τον ανταγωνισμό με τους γηγενείς για την μεγαλύτερη ιδιοποίηση των παραγομένων αγαθών. Αυτά δεν είναι ούτε άπειρα ούτε εύκολο να αυξηθούν τόσο ώστε να καλύπτουν ισομερώς τις ανάγκες όλων.

Ο πολίτης ενός πλούσιου κράτους που συνάμα υπερασπίζεται τη συνεπή τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα πρέπει να μοιρασθεί τα δικά του δικαιώματα με άλλους άγνωστους ανθρώπους. Απ’ αυτό θα γεννηθεί σίγουρα μια αντιπαράθεση, κατά την οποία θα έρθουν αντιμέτωπα τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών μεν με τα δικαιώματα των μεταναστών.

Ανθρώπινα δικαιώματα και μηδενικό άθροισμα

Η επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκβάλλει στη φάρσα σε ένα πλανήτη αβυσσαλέων ανισοτήτων. Από φιλοσοφική και λογική άποψη, η κανονιστικότητά τους δεν είναι καθόλου πειστική. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είχαν νόημα, ως πολιτικός συμβολισμός και αγωνιστικό αίτημα, όσο εξιδανίκευαν τις διεκδικήσεις είτε πολιτών είτε κοινωνικών ομάδων έναντι καταπιεστικών καθεστώτων. Τις διεκδικήσεις αυτές ανήγαγαν, μάλιστα, στη σφαίρα του πανανθρώπινου. Με άλλα λόγια, τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούσαν εργαλειακά λειτουργικό και χρήσιμο για τους καταφρονεμένους μύθευμα.

Με την σημερινή οικουμενική τους αξίωση δεσμευτικότητας, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν επιτελούν καν αυτό τον ρόλο. Τουναντίον, μετατράπηκαν σε όχημα κυριαρχίας της Δύσης. Πρώτον, επειδή η υπεράσπισή τους αποτελεί την ιδεολογική οχύρωση των ηγεμονικών της βλέψεων. Δεύτερον και κυριότερο, επειδή για να τα απολαμβάνουν –στη νομική τους διάσταση– ολιγάριθμες μειοψηφίες των προηγμένων χωρών απαράβατος όρος είναι να τα στερείται σε κάθε διάσταση η συντριπτική πλειονότητα της ανθρωπότητας.

Αν η τελευταία αποκτούσε μέρος των υποτιθέμενων οικουμενικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, αυτομάτως θα τα στερούνταν οι τωρινοί προνομιούχοι καταναλωτές τους. Πρόκειται, στην κυριολεξία, περί μηδενικού αθροίσματος, σε πλανητική σφαίρα. Ας υποθέσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούσαν να κινηθούν ως πολίτες του κόσμου με ίσα δικαιώματα, πέρα από τα εθνικά κράτη, χωρίς συνοριακούς περιορισμούς. Ας υποθέσουμε ότι μπορούσαν να ψηφίσουν και να καταναλώσουν σε ενέργεια και αγαθά ένδυσης ή διατροφής, όσα καταναλώνει μια μικρομεσαία δυτική οικογένεια.

Τί θα συνέβαινε τότε; το παγκόσμιο σύστημα θα κατέρρεε εν ριπή οφθαλμού και η ανθρωπότητα θα αλληλοσφαζόταν με την ειδεχθέστερη βαρβαρότητα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ανεκτίμητα για όσους τα απολαμβάνουν, υπό τον απαράβατο όρο ότι δεν θα τα αποκτήσουν και οι υπόλοιποι άνθρωποι, γιατί τότε θα τα απωλέσουν όλοι μαζί…