Ντ’ Εσταίν: Ο Γάλλος πρόεδρος που λάτρευε τον Πλάτωνα και τα “ματωμένα” διαμάντια!

Λίγους μήνες πριν ο Καραμανλής περιφέρει τον καλεσμένο του πρόεδρο της Γαλλίας Ντ’ Εσταίν με κάμπριο στους αθηναϊκούς δρόμους τον Σεπτέμβριο του 1975, ο τελευταίος είχε κάνει ήδη άλλο ταξίδι, πιο μακρινό. Ο Αφρικανός ηγέτης Μποκάσα, περιέφερε τον Ζισκάρ στους δρόμους της δικής του χώρας. Ο Ντ’ Εσταίν κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει τη δίψα του Έλληνα και του Αφρικανού ηγέτη να εξευρωπαϊστούν με δώρα πολλών εκατομμυρίων φράγκων. Στην καρδιά του Γάλλου προέδρου πρώτο ήταν το χρήμα και η Ευρώπη το άλλοθί του.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, στέλνοντας τα συλλυπητήριά της στον γαλλικό λαό, είπε ότι «θρηνεί τον μεγάλο Ευρωπαίο που στην καρδιά του ήταν αλληλένδετα τα πεπρωμένα της Γαλλίας και της Ευρώπης» και που «θα συνεχίζει να μας εμπνέει». Ο δε Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον αποχαιρέτησε τονίζοντας τη στήριξή του στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ ενώ ο κ. Δένδιας μίλησε για έναν «μεγάλο υποστηρικτή των ευρωπαϊκών αξιών». Για να δούμε τις αξίες του Ντ’Εσταίν λοιπόν, τις επίκτητες και τις “κληρονομικές”.

Ξεκινώντας από τις επίκτητες αξίες, ο πέμπτος πρόεδρος της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας κόστιζε ως πρώην πρόεδρος στους Γάλλους 3,9 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία του έγκυρου Le Canard enchaîné(2019). Το δε Mediapart κατεβάζει το κόστος στα 2,5 εκ. ευρώ(Φεβ.2016). Ωστόσο, η εικόνα δεν αλλάζει: Υπήρξε ο πιο καλοπληρωμένος συνταξιούχος Γάλλος πρόεδρος, ενώ μαζί με τον Σαρκοζύ και τον Σιράκ, τραβούσαν 10,3 εκατομμύρια ευρώ(Σεπτ. 2016) από τα γαλλικά ταμεία!

Το 2002, ο ευρωπαϊστής ηγέτης κοστολόγησε την αξία του για να προεδρεύσει στη Σύμβαση για το Μέλλον της ΕΕ στα 20.000 μηνιαίως! Στις Βρυξέλλες τραβούσαν τα μαλλιά τους με τέτοια μισθολόγια που ζητούσε ο Βαλερύ προτείνοντας να του καλύπτουν μόνο τα έξοδά του. «Εάν ο πρώην Γάλλος πρόεδρος ήθελε περισσότερα λεφτά να στραφεί στο Παρίσι, το οποίο είχε πιέσει πολύ για το διορισμό του» έλεγαν διπλωμάτες.

Το δώρο του Καραμανλή

Όταν εξελέγη πρόεδρος το 1974, κάποιες μεταρρυθμίσεις –πχ περί εκτρώσεων και διαζυγίων, ψήφου στα 18- άρχισαν να επαληθεύουν κάποιες προσδοκίες. Ο νεώτερος μέχρι τότε Γάλλος πρόεδρος είχε εφαρμόσει μια έξυπνη επικοινωνιακή στρατηγική καθώς ήταν ο πρώτος Γάλλος πολιτικός που εμφανιζόταν σε τηλεοπτικά σόου. Στο πολιτικό του μάρκετινγκ είχαν συμμετάσχει και τα ερωτικά ινδάλματα της εποχής Μπριζίτ Μπαρντό και Αλέν Ντελόν, φορώντας μπλουζάκι του Ντε Σταιν.

O μοντέρνος πρόεδρος παρά το γεγονός ότι έφυγε από την προεδρία το 1981 δεν εγκατέλειψε τα γραφεία του στην ονειρική λεωφόρο Σαιν Ζερμαίν για τα οποία ακόμα και η Γαλλία των κίτρινων γιλέκων πλήρωνε περίπου 276.600 ευρώ ετησίως. Γενιές Γάλλων πλήρωναν έως και 10.571 ευρώ σε συνδρομές για να μπορεί ο Βαλερύ να διαβάζει τζάμπα Τύπο, αλλά και 5.000 ευρώ σε βενζίνες για να μετακινείται με το κρατικό αυτοκίνητο. Μέχρι πρόσφατα, δεν θα λέγαμε ότι απολάμβανε υψηλής δημοτικότητας, αλλά οι Γάλλοι είχαν καταλάβει πόσο φιλοχρήματος και άπληστος ήταν ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Μπορεί ο Ζισκάρ να βοήθησε στην ένταξη της Ελλάδας στο δυτικό στρατόπεδο, αλλά και ο Καραμανλής δεν τον άφησε έτσι. Ο “εθνάρχης” επέλεξε ένα από τα ομορφότερα σημεία της Ελλάδας, τη μαγευτική Βοϊδοκοιλιά, για να τη δώσει δώρο στον Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εσταίν. Τις αποκαλύψεις είχε κάνει τη δεκαετία του 1980 το Ποντίκι, ενώ το 2018 Έλληνας συντηρητικός βουλευτής το ανέφερε σε ερώτησή του στη Βουλή. Εκείνο το εθνικό έγκλημα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ λόγω αντιδράσεων σε Ελλάδα αλλά και Γαλλία. Ωστόσο, τα δώρα που του έκανε ο στυγνός δικτάτορας Μποκάσα θα ήταν τόσο χειροπιαστά που θα του στερούσαν την επανεκλογή το 1981.

Πάθος για διαμάντια και κεφάλια ζώων

Το πρώτο ταξίδι του Ντ’ Εσταίν στο εξωτερικό, ως προέδρου, ήταν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, διότι της είχε “αδυναμία”. Ήδη από το 1970 είχε ταξιδέψει στην πάμφτωχη χώρα και πρώην αποικία για να κυνηγήσει αντιλόπες. Το επανέλαβε τον Μάρτιο του 1971 και τον Απρίλιο του 1973, καθώς λάτρευε το σαφάρι. Έτσι ανέπτυξε μια στενή φιλία με τον δικτάτορα της χώρας Μποκάσα, μια κλασική νοσηρή προσωπικότητα μαύρου δικτάτορα. Ο Ζισκάρ είχε το ελεύθερο να κυνηγάει με συγγενείς και βοηθούς του σε μια τεράστια έκταση που του παραχώρησε ο δικτάτορας. Αν και είχε αδυναμία στους ελέφαντες, ξέκανε πάνω από 50 θηρία στη δεκαετία του 1970.

O Ζισκάρ είχε μεγάλη βοήθεια από τα ξαδέλφια του, τον βιομήχανο Ζακ αλλά και τον Φρανσουά που οργάνωνε τα σαφάρι ενώ ανέλαβε και διευθυντής Τράπεζας Εξωτερικού Εμπορίου. Η τελευταία εξασφάλιζε τα πεσκέσια του Γάλλου προέδρου στους Αφρικανούς προέδρους/δικτάτορες. Ο ξάδελφος μάλιστα πήρε και μετάλλιο από τον Μποκάσα για τις υπηρεσίες του. Η Γαλλία έπρεπε να διαφυλάξει πάση θυσία τα συμφέροντά της στην Αφρική λόγω των αποθεμάτων ουρανίου που διέθετε. Βέβαια στην πραγματικότητα, τα αποθέματα αυτά ήταν σε τέτοιο βάθος που ήταν αδύνατον να τα εκμεταλλευτούν. Παρόλα αυτά οι σχέσεις με τον Μποκάσα παρέμεναν θερμές.

Όταν ο φαντασμένος Αφρικανός ξόδεψε το 1/3 του ΑΕΠ της χώρας του για να οργανώσει την τελετή της για να αυτοανακηρυχθεί αυτοκράτορας στα πρότυπα του Μεγάλου Ναπολέοντα, ο Ντε Σταιν ήταν ο πρώτος ηγέτης στον κόσμο που τον συνεχάρη! Μπορεί οι Γάλλοι δημοσιογράφοι να μιλούσαν για κιτς τελετή, σπατάλη και ματαιοδοξία, αλλά ο Γάλλος πρόεδρος θεώρησε την αφρικανική τελετή “όμορφη” τονίζοντας την “αξιοπρέπειά της”. Συνέκρινε μάλιστα τη σύζυγο του Μποκάσα, την αυτοκράτειρα Αικατερίνη με την Ιωσηφίνα του Ναπολέοντα, αποκαλώντας τούς “ενσαρκώσεις σεμνότητας και γοητείας”. Έστειλε και υπουργό του για να την τιμήσει επίσημα!

Με έφαγε η Αφρική

Το να πει δύο καλά λόγια για έναν δικτάτορα, ήταν το λιγότερο που μπορούσε να κάνει ο Ντε Σταιν ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τα διαμάντια που του χάρισε ο Μποκάσα. Την αποκάλυψη έκανε το 1979 το αποκαλυπτικό περιοδικό Le Canard Enchaîné, αναφέροντας πως όταν ο Ντ’ Σταιν ήταν υπουργός Οικονομικών το 1973, είχε δεχτεί δύο διαμάντια από τον δικτάτορα! «Δεν ήταν μεγάλες πέτρες […] μόνο κάτι που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως διακόσμηση ή ως κοσμήματα» απάντησε ο Ζισκάρ και ισχυρίστηκε ότι τα έδωσε σε μια αφρικανική φιλανθρωπική οργάνωση. Οι μικρούλες αυτές πέτρες θα κόστιζαν σήμερα το λιγότερο 800.000 ευρώ. «Είναι αλήθεια πως η αγάπη μου για την Αφρική είχε επιπτώσεις στην προεδρία μου» θα έλεγε ο ο Ντ’ Σταίν.

Την αγάπη του για την Αφρική, ο Βαλερύ μάλλον την κληρονόμησε από τον πατέρα του, Εντμόντ που από τον Μεσοπόλεμο εμπλεκόταν σε εταιρείες μαμούθ που εκμεταλλεύονταν τις αποικίες, όπως ήταν η Societe Financiere Fancaise et Coloniale στην Ινδοκίνα. Όταν μάλιστα αποσύρθηκε το 1973 από την προεδρία της εταιρείας, “απόλαυσε” τον αποχαιρετιστήριο λόγο που του αφιέρωσε ο René Bousquet, υποδειγματικός συνεργός των Ναζί και ένοχος για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως μεταφορά Γαλλοεβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Επειδή όμως η Ινδοκίνα χάθηκε βίαια από τους Γάλλους, ο πατέρας Εντμόντ επεκτάθηκε στην Αφρική κάνοντας εμπόριο καουτσούκ και ξυλείας. Από τη δεκαετία του 1970 ήλεγχε το 38% της Compagine Forestiere de La Sanga Oubangui, μιας εταιρείας που ήδη από το 1910 είχε κάνει τον βίο αβίωτο στους μαύρους, ξεριζώνοντας και αρπάζοντάς τους τη ξυλεία και το καουτσούκ τους. Ο πατέρας του όμως του άφησε το ισχυρό όνομα Ντ’ Εσταίν, το οποίο… απέκτησε μόλις το 1922.

Ο Ντε -και καλά- Σταιν

Κάπου στα τέλη του 18^ου αιώνα υπήρξε μια όμορφη νεαρή Γαλλιδούλα που έψαχνε επαγγελματική και προσωπική αποκατάσταση. Η ίδια ήταν νόθο παιδί ενός μαρκησίου Ντε’ Σταίν. Ώσπου εμφανίστηκε ένας κύριος Ντομινίκ Γκιγιώμ Λεμπέλ. Ήταν ο  επίσημος νταβατζής του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ’, ο άνθρωπος που φρόντιζε να στρατολογεί συγκεκριμένες Γαλλιδούλες και να τις προωθεί στον βασιλιά του ως επίσημες ερωμένες του. Ανάλογα τα κέφια του μονάρχη και τη φυσική κατάσταση της εκάστοτε ερωμένης (πχ αν ήταν έγκυος έπαιρνε ρεπό) η κάθε μία έπρεπε να αναλάβει “υπηρεσία”.

Ο Ντομινίκ, λοιπόν, στρατολόγησε και τη Λουσί Μαντλέν Ντ’Εσταίν, τη νόθα κόρη του μαρκησίου Ντε Σταίν που λέγαμε. Η ζωή της από τότε θα άλλαζε. Η Λουσί έκανε κάποια νόθα παιδιά με τον Βασιλιά και αργότερα με έναν άλλον ευγενή τον οποίο όμως παντρεύτηκε όταν “αποστρατεύτηκε” από ερωμένη του Λουδοβίκου. Είχε επίσης την τύχη να της δώσει και ένα κάστρο ένας ξάδελφος της ναύαρχος που άκουγε και εκείνος στο όνομα Ντ’Εσταίν. Έτσι είχε τον τρόπο της.

Μετά από πολλά χρόνια, όταν η Γαλλία έβγαινε πληγωμένη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας Γάλλος γραφειοκράτης είχε μια φιλοδοξία:  να αποκτήσει τίτλο ευγενείας. Ο κύριος Εντμόντ Ζισκάρ, ο πατέρας του μετέπειτα προέδρου, ισχυρίστηκε ότι η μητέρα του May Bardoux ήταν απόγονος μίας εκ των νόθων θυγατέρων του Λουδοβίκου και της Λουσί, οπότε κατάγεται από τους Βουρβόνους. Έτσι, οι νόθοι απόγονοι, ενός νόθου γονέα που συνδεόταν με έναν αριστοκράτη ναύαρχο ήταν αρκετή ως εξίσωση ώστε να πείσει ο Εντμόντ το Συμβούλιο της Επικρατείας να του δώσει τον τίτλο ευγενείας Ντ’ Εσταίν. Αν και οι ιστορικοί δεν πείστηκαν για το αν είναι πράγματι απόγονος ο Ζισκάρ, αυτός φρόντισε να αγοράσει και κάστρο τη δεκαετία του 1930, το Chateau de Varvasse στην Οβέρν, ώστε να διασφαλίσει το νέο αριστοκρατικό στάτους.

Ένας ευρωπαϊστής με κάστρο

Το αναγεννησιακό Chateau de Varvasse όμως μάλλον το βαρέθηκε ο Βαλερύ ή δεν τον συνέφερε. Από το 2004 και για 16 χρόνια (!) έψαχνε με μανία να το πουλήσει, αλλά δεν έβρισκε κάποιον να το αγοράσει στα 2.9 εκατ. ευρώ που ζητούσε. «Ο Ζισκάρ, όπως και πολλοί άλλοι, απλώς είναι άπληστος» έλεγε ειδική στα μεσιτικά περί κάστρων στη Γαλλία. Τελικά το πούλησε στη μισή τιμή τον Φεβρουάριο του 2020!

Ωστόσο, ο Ντ’ Εσταίν είχε ήδη βάλει στο μάτι άλλο κάστρο, πιο μεγάλο που ταίριαζε στη φαμίλια και τα γούστα του. Ήθελε αφενός να «ξαναβρεί τις ρίζες του στο σπίτι των προγόνων του», αφετέρου να έχει ένα “a pied à terre“, δηλαδή ένα δεύτερο σπίτι. Έτσι κατάφερε και αγόρασε το κάστρο Ντ’ Εσταίν στην Αβερόν, σφραγίζοντας έτσι την καταγωγή και το όνομά του. Κατάφερε οι τοπικές αρχές να πουλήσουν με διαδικασίες εξπρές το κάστρο στους Ζισκάρ ντ’ Σταιν, δίχως διαγωνισμό και παρά τις αντιδράσεις χωριανών που ιδιωτικοποιήθηκε ένα κρατικό κεφαλαίο.

Ο πρώην Γάλλος πρόεδρος έκανε το εξής εκπληκτικό: κατάφερε και πήρε ενισχύσεις 105.000 ευρώ από το κράτος και 100.000 ευρώ από τις αρχές της Αβερόν για να ανακαινίσει το οικογενειακό του κάστρο και να στήσει μνημείο στο όνομά του. Στη συνέχεια έβαζε ένα εισιτήριο 6 ευρώ -10.000 περίπου επισκέπτες ετησίως- σε όσους ήθελαν να το επισκεφθούν και να θαυμάσουν την έκθεση «Ντ’ Εσταίν, τον άνθρωπο στην υπηρεσία της Γαλλίας και της Ευρώπης». Στην πραγματικότητα, οι Γάλλοι πολίτες πληρώνουν εισιτήριο σε κάτι που είχαν ήδη χρυσοπληρώσει!

Αυτός ήταν ο “ανεκτίμητης αξίας” φιλέλληνας Ντ’ Εσταίν: ευρωπαϊστής, αποικιοκράτης και άπληστος ταυτόχρονα.