Ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι περιφρονητές των πληβείων

του Γιάννη Κ. Μαντζουράνη * – 

 

Στις 3 Σεπτέμβρη 1974, με μία Διακήρυξη, ο Ανδρέας Παπανδρέου άνοιξε τις διαδικασίες για τη δημιουργία ενός πολιτικού κινήματος, με στόχους την εθνική ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία, την κοινωνική απελευθέρωση, και τις δημοκρατικές διαδικασίες, ενώ ταυτόχρονα διέρρηξε κάθε δεσμό με την Ένωση Κέντρου και τα πολιτικά φέουδα που τη συγκρότησαν, την ποδηγέτησαν μέχρι τις εκλογικές νίκες και τη σύντομη κυβερνητική θητεία της και την αποδεκάτισαν με την Αποστασία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη μαζί με άλλους αυλόδουλους ή και αργυρώνητους βουλευτές.

Γρήγορα συσπειρώθηκαν στο νεοϊδρυθέν Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα ριζοσπάστες δημοκράτες και σοσιαλδημοκράτες, μαρξιστές και μη σοσιαλιστές, εαμογενείς αριστεροί, κεντρώοι πατριώτες και άλλες δυνάμεις και πρόσωπα, που συστρατεύθηκαν για τη δημιουργία μίας νέας Εθνικής Λαϊκής Ενότητας με εθνικοαπελευθερωτικά και σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά. Μετά τις οδύνες ενός δύσκολου πολιτικού τοκετού, το νεότευκτο κίνημα έγινε Αξιωματική Αντιπολίτευση το 1977 και Κυβέρνηση το 1981 με το συντριπτικό ποσοστό του 48% του εκλογικού σώματος.

Η ραγδαία αύξηση της εκλογικής επιρροής του ΠΑΣΟΚ δεν είναι ούτε ανεξήγητη ούτε ιστορικά πρωτόγνωρη. Στο ΠΑΣΟΚ, όπως και στο ΕΑΜ, συναντήθηκαν και συνευρέθηκαν «εις γάμου κοινωνία» οι σοσιαλιστικές ιδέες και ο πατριωτισμός των Ελλήνων σε ένα κοινωνικοπολιτικά γόνιμο μείγμα. Γι’ αυτό όσοι επιδιώκουν την ανασυγκρότηση της μεγάλης δημοκρατικής κεντροαριστερής παράταξης δεν πρέπει να αγνοούν τα ιστορικά προηγούμενα του ΕΑΜ και του ΠΑΣΟΚ.

Τιμητής της Δημοκρατίας

Οι σοσιαλιστικές ιδέες, μόνον όταν η Αριστερά παντρεύεται με τα πατριωτικά αισθήματα των Ελλήνων, οδηγούν σε μεγάλα πλειοψηφικά ρεύματα στην κοινωνία και αντίστοιχα ισχυρά πολιτικά σχήματα, που εκτός από στελέχη χρειάζονται μέλη, οπαδούς και ψηφοφόρους με ξεκάθαρο ιδεολογικό υπόβαθρο και στέρεους δεσμούς με την ηγεσία για να μπορούν να διεκδικήσουν συμμετοχή στη διαμόρφωση του πολιτικού γίγνεσθαι με σοβαρές αξιώσεις.

Στις μετέπειτα κυβερνητικές θητείες, το ΠΑΣΟΚ άλλαξε την ελληνική κοινωνία. Αναπόφευκτα, στη μακρά κυβερνητική πορεία του υπήρξαν και αστοχίες και λάθη και πισωγυρίσματα.

Ανεξάρτητα όμως από τις μετέπειτα εξελίξεις επί των διαδόχων και επιγόνων του Ανδρέα Παπανδρέου, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την ανυπέρβλητη συνεισφορά του ΠΑΣΟΚ στην επούλωση των πληγών του εμφυλίου πολέμου και τη διεύρυνση και εμβάθυνση της Δημοκρατίας, όχι μόνο με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και την αποκατάσταση της ισονομίας στην κοινωνία και στο κράτος, αλλά κυρίως με τη διάνοιξη της πολιτικής λεωφόρου για την ορμητική είσοδο των λαϊκών μαζών στους μέχρι τότε ερμητικά περίκλειστους χώρους της πολιτικής εξουσίας.

Tο άβατο της εξουσίας

Το ΠΑΣΟΚ δεν αρκέστηκε στην κυβέρνηση, οδήγησε το αρχικά διωκόμενο και μετέπειτα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά παραγκωνισμένο μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού στα άδυτα της εξουσίας, ενώ παράλληλα δεν επέτρεψε να διατηρούνται άβατα για το λαό σε κανέναν εξουσιαστικό μηχανισμό. Η αναπάντεχη «εισβολή» των μη προνομιούχων Ελλήνων στα κέντρα λήψης αποφάσεων μαζί με την ταυτόχρονη ριζική αναδιανομή πλούτου, πολιτικής ισχύος και πολιτισμικής επιρροής υπέρ των αδυνάτων μετέβαλε άρδην τον συσχετισμό δυνάμεων στην ελληνική κοινωνία, έπληξε βαρύτατα τα καίρια συμφέροντα του τότε κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου και σημάδεψε ανεξίτηλα και θετικά τη μετέπειτα δημοκρατική πορεία του τόπου.

Αυτό το αμάρτημα δεν συγχώρησαν ποτέ στον Ανδρέα Παπανδρέου οι μέχρι τότε αποκλειστικοί νομείς της εξουσίας και οι διάδοχοι και κληρονόμοι τους μαζί με τους διάφορους εκπροσώπους αυτών στο δημόσιο βίο και από κοντά ορισμένους βαστάζους του ολιγαρχικού παλαιοκομματισμού στα ΜΜΕ.

Περιφρονητές του λαού

Για να αμαυρώσουν και υποτιμήσουν το πολιτικό ανάστημα του ανδρός και το ιστορικό αποτύπωμα του λαοπρόβλητου ηγέτη καταφεύγουν στο έκτοτε χιλιοειπωμένο παραμύθι του λαϊκισμού, αφού σκόπιμα συγχέουν και συσκοτίζουν τις αγεφύρωτες διαφορές των εννοιών του λαϊκισμού και της λαϊκότητας.

Όσοι αδυνατούν να αντιπαρατεθούν με επιχειρήματα στις θετικές και αρνητικές όψεις μίας μακρόχρονης κυριαρχικής παρουσίας στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας τις προηγούμενες δεκαετίες, όσοι συνειδητά παραβλέπουν ή και παραποιούν τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας και των αρμόδιων διεθνών οργανισμών για την πορεία της ελληνικής οικονομίας κατά τις κυβερνητικές θητείες του ΠΑΣΟΚ, όσοι εγκλωβίζουν την πολιτική κριτική σε μικροπρέπειες, φτηνά κουτσομπολιά και χυδαιότητες για την δημόσια και ιδιωτική ζωή του Ανδρέα όσοι Παπανδρέου, όσοι δεν αντιλαμβάνονται ότι η υστεροφημία ενός ηγέτη δεν κατασκευάζεται με τα σαθρά υλικά του προσωπικού αρχείου του και με κατά παραγγελίαν υμνωδίες στα ΜΜΕ για ξέπλυμα του σκοτεινού παρελθόντος του, αλλά καθορίζεται από τον ιστορικό του μέλλοντος, που θα αναζητήσει την πρώτη ύλη σε άλλες πηγές και με άλλα κριτήρια, όσοι αρνούνται την ιστορία των λαϊκών αγώνων και φοβούνται το λαϊκό παράγοντα στην πολιτική αρένα, όσοι απεχθάνονται ή υποτιμούν τους απλούς ανθρώπους, όσοι θέλουν να καρπώνονται ακώλυτα τη δημόσια περιουσία και να λυμαίνονται τα δημόσια ταμεία, όσοι θεωρούν κληρονομικό δικαίωμα την απερίσπαστη κατ’ επάγγελμα άσκηση πολιτικής, όσοι έχουν συνηθίσει να καβαλικεύουν την εξουσία με το λαό υποζύγιο, είτε είναι τρυφεροί βλαστοί και γόνοι πολιτικών δυναστειών,

είτε βαρόνοι ή παρατρεχάμενοι του παλαιοκομματισμού, είτε ανανήψαντες ακροδεξιοί, είτε πρώην και νυν φασίστες και ναζιστές με ή χωρίς νεοφιλελεύθερες μάσκες, είτε αυτοαποκαλούμενοι εκσυγχρονιστές, είτε αζημίως ανακυκλούμενοι μεταμοντέρνοι αριστεροί θαμώνες των πέριξ της πλατείας Κολωνακίου καφέ-ζαχαροπλαστείων, έχουν ένα κοινό, μόνιμο και σταθερό χαρακτηριστικό γνώρισμα: είναι μέχρι το μεδούλι, γνωστοί και μη εξαιρετέοι, περιφρονητές του πλήθους των πληβείων, των μη προνομιούχων πολιτών, των απλών ανθρώπων του λαού.

*Ο Γιάννης Μαντζουράνης είναι δικηγόρος. Από το 1981 έως το 1985 υπήρξε αρχικά Γενικός Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου και μετέπειτα Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβέρνησης.