Ο άνθρωπος που εξερευνά την παιδική ηλικία της Γης

Με τον προάγγελο του Νόμπελ βραβεύεται σήμερα ο άνθρωπος που επιχειρεί να κατανοήσει την παιδική ηλικία της Γης: τα πρώτα δηλαδή τρία δισεκατομμύρια χρόνια. Βράχοι, γκρεμοί, λατομεία. Για τους περισσότερους δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αντιθέτως, για τον παλαιοντολόγο Άντριου Κνολ είναι τα εργαλεία για να ξεδιπλώσει την ιστορία της Γης.

Μία ιστορία μεγαλειώδη και γεμάτη ανατροπές. Αυτή είναι που αποκαλύπτει πώς ο πλανήτης μετατράπηκε από έναν βράχο καλυμμένο με ωκεανούς μάγματος σε μια πράσινη και μπλε σφαίρα γεμάτη ζωή. Ανάμεσα σε εκείνες τις αφιλόξενες αρχές, σχηματίστηκαν και χωρίστηκαν ήπειροι, εμφανίστηκαν και εξαφανίστηκαν οροσειρές, οι παγοκύστες απλώθηκαν και υποχώρησαν. Αυτοί είναι οι χαμένοι κόσμοι που ο Κολ έχει εξερευνήσει και συνεχίζει να ρίχνει πάνω τους φως.

Ο Κνολ είναι καθηγητής Φυσικής Ιστορίας στο Χάρβαρντ. Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών του απονέμει σήμερα το διάσημο βραβείο Crafoord, το οποίο θεωρείται συμπλήρωμα – για ορισμένους προπομπός του βραβείου Νόμπελ. Με τον τρόπο αυτό διακρίνεται για το έργο του, το οποίο δεν είναι άλλο από την κατανόηση των πρώτων τριών δισεκατομμυρίων χρόνων της ιστορίας της Γης.

Στην προσπάθειά του αυτή ενσωματώνει όλα τα διαθέσιμα δεδομένα: τα γεωλογικά, τα βιολογικά και τα χημικά για να έχει αντίληψη της συνολικής εικόνας. Ο δίχως αμφιβολία κορυφαίος παλαιοντολόγος εξετάζει ως επί το πλείστον μικροαπολιθώματα ορατά μόνο με μικροσκόπιο, όχι πανύψηλους σκελετούς εξαφανισμένων γιγάντων. Θεωρεί ότι οι δεινόσαυροι είναι ένα μικρό μέρος των διαθέσιμων απολιθωμάτων.

Απολιθώματα από την παιδική ηλικία της Γης

Ο κάπως γνωστός κόσμος της πολύπλοκης ζωής άρχισε να διαμορφώνεται πριν από 540 εκατομμύρια χρόνια, σε αυτό που είναι γνωστό ως Κάμβρια έκρηξη. Ο Κνολ ανακάλυψε μικροσκοπικά απολιθώματα οργανισμών που μοιάζουν με βακτήρια, μονοκύτταρων πρωτόζωων και φυκών που χρονολογούνται πριν από τρία δισεκατομμύρια χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η εξελικτική πορεία προς τις σύγχρονες μορφές ζωής έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Όπως έχει σχολιάσει: «Ζούμε σε έναν μικροβιακό πλανήτη. Τα ζώα είναι πραγματικά το κερασάκι στην τούρτα της εξέλιξης, αλλά τα βακτήρια είναι το κέικ».

Ο Κνολ έχει περιγράψει κι αυτό που είναι γνωστό ως το “βαρετό δισεκατομμύριο”. Μια περίοδο στην ιστορία της Γης περίπου 800-1.800 εκατομμυρίων ετών πριν. Τότε που δεν φαινόταν να συμβαίνει τίποτα από άποψη βιολογική ή κλιματική. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο ήταν μια κρίσιμη περίοδος που άνοιξε το δρόμο για να δημιουργηθεί η ζωή όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Μαγεύτηκε με τα απολιθώματα κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ. «Μπορώ ακόμα να θυμηθώ το συναίσθημα όταν ήμουν 12 ετών και με διακατείχε η ιδέα ότι θα έσπαγα έναν βράχο και θα έβλεπα κάτι που κανένας άνθρωπος δεν έχει δει ποτέ». Ο Κνολ έχει επίσης εφαρμόσει τις γνώσεις του για την πρώιμη εξέλιξη της Γης στον Άρη, ερμηνεύοντας δεδομένα και εικόνες που έστειλε το ρόβερ Opportunity του Άρη, το οποίο ήταν ενεργό στην επιφάνεια του “κόκκινου πλανήτη” από το 2004 έως το 2018.