Ο Big Other στον μαγικό κόσμο της σοκολάτας

«Σοκολατίτσα;», πρότειναν παλαιότερα, σε εποχές μεγαλύτερης στέρησης, οι παιδεραστές στα υποψήφια ανήλικα θύματά τους για να τα πείσουν να ενδώσουν στις ορέξεις τους. Άραγε, υπήρχε μόνο δόλος σε αυτήν την προσφορά σοκολάτας; Ή μήπως υπήρχε και τότε κάποιο είδος κατακριτέας και μη αποδεκτής κοινωνικά “αγάπης για τον πλησίον”;

Ίσως ναι, γιατί όχι; Όπως ενδεχομένως μας προτρέπει να σκεφτούμε η “ριζοσπαστική ενάντια στα στερεότυπα” διαφήμιση μιας γνωστής μάρκας σοκολάτας που μοιάζει να κόπτεται υπέρμετρα για την “ανεκτικότητα σε όλων των ειδών τις διαφορές”. Συνάμα, μοιάζει να ενδιαφέρεται και για την υπέρβαση (μέσω αγάπης θεμελιωμένης με προσφορές σοκολάτας!) όλων των ιδεολογικών αποκλεισμών των ατόμων που υφίστανται διακρίσεις, είτε λόγω των ειδικών ικανοτήτων τους είτε λόγω των σεξουαλικών τους επιλογών.

Το ερώτημα δεν είναι μόνο ρητορικό. Οι διαφημιστές κάτι ξέρουν. Είναι πιθανόν ότι ο υποψήφιος καταναλωτής, στον οποίο απευθύνονται, να είναι πλέον ανεκτικός σε κάθε ριζοσπαστική ή μη “ετερότητα”. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν είναι φορέας της κυρίαρχης αναρχοφιλελεύθερης ιδεολογίας του διεθνοποιημένου καπιταλισμού που προβάλλει διαρκώς και με κάθε μέσο τις αξίες και τα πρότυπα της “προοδευτικότητας” μιας εξατομικευμένης και παγκοσμιοποιημένης καταναλωτικής κοινωνίας.

Επίσης, μικρή σημασία έχει αν είναι απλώς ένας πολιτισμικά εξαθλιωμένος πληβείος. Ένας ηθικά και διανοητικά αποικιοκρατούμενος βλαχοκοσμοπολίτης της συμφοράς, που μιμείται, όπως μπορεί, τις εξίσου αξιοθρήνητες εγχώριες καθεστωτικές ψευδοελίτ. Αυτές των έγκριτων δημοσιογράφων, των αξιοσέβαστων ακαδημαϊκών, των ευαίσθητων καλλιτεχνών, των δραστήριων managers κλπ. Σημασία εμπορικά έχει μόνο ότι αυτή η κατηγορία πολιτών στατιστικά διευρύνεται. Παράλληλα, οι διαφημιστές δεν φοβούνται ιδιαίτερα πια τις αρνητικές αντιδράσεις των πιο “παραδοσιακών” καταναλωτών της “αντιρατσιστικής” σοκολάτας τους.

Κυνικοί και ιδεολόγοι οι διαφημιστές

Ο κόσμος άλλαξε (μαζί με τα παραμύθια του), “αλλάξαμε κι εμείς”. Εξυπακούεται “νομοτελειακά” προς το “καλύτερο”! Με άλλα λόγια “προοδεύει”. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται ή το αμφισβητεί, είναι απλώς “αντιδραστικός”, για να μην πούμε “φασίστας”. Τελεία και παύλα. Στο κάτω-κάτω της γραφής, οι διαφημιστές, ως σύγχρονοι παραμυθάδες του εμπορευματοποιημένου κόσμου, δεν είναι μόνο κυνικοί επαγγελματίες που κάνουν όσο γίνεται καλύτερα τη δουλειά τους. Είναι επίσης “ιδεολόγοι”.

Ο “προοδευτικός”, αναρχοφιλελεύθερος, νεοφασιστάκος της γειτονιάς, στον οποίο απευθύνονται, υπάρχει ήδη “μέσα  τους”. Λειτουργεί, όπως έχει διαμορφωθεί, δηλαδή ως “ενήμερο θηρίο”, όπως έλεγε ο Αρκάς. Είναι μονίμως διψασμένος για καινοτομίες, ριζοσπαστικές πρωτοτυπίες, δικαιώματα και “ατομικές ελευθερίες χωρίς περιορισμούς”.

Με άλλα λόγια, υπό το πρόσημο της δημιουργικότητας και της ελεύθερης έκφρασης, οι διαφημιστές αποτελούν τμήμα αυτής της ντενεκεδοποιημένης εγχώριας ψευδοελίτ, που επαναλαμβάνει σαν παπαγάλος τη φωνή των υπερατλαντικών της καθοδηγητών. Συγκεκριμένα, επαναλαμβάνει τη φωνή των διαφόρων think tank του “εκσυγχρονισμού” (με μπόλικο tank και ελάχιστο think, όπως έλεγε κάποιος γνωστός πολιτικός χιουμορίστας).

Υπό το πρόσημο της πολιτικής θρησκείας των νομικών, ατομικών “ανθρώπινων δικαιωμάτων”, ο “Big Other” είναι εκφραστής όλων των πιθανών διαφοροποιήσεων και των επιδιώξεων κάποιας “ατομικής χειραφέτησης από τα ερείπια του παρελθόντος”. Έχει συγκροτηθεί στο πεδίο του lifestyle ως η πεμπτουσία των κοινωνικά, πολιτισμικά, πολιτικά και ηθικά αντισυνεκτικών προταγμάτων οργάνωσης των δήθεν προοδευτικών ή και δήθεν αριστερών, σύγχρονων νοοτροπιών του μετανεωτερίζοντος συρμού.

Ηθικά βελτιωμένες αντιλήψεις

Παρόμοιες αντιλήψεις αυτοεπικυρώνονται και παριστάνουν τις ηθικά βελτιωμένες, απλώς επειδή απορρίπτουν με περιφρόνηση “όλα τα στερεότυπα του παρελθόντος”: τα χθεσινά και οικεία (ήθη, έθιμα, συνήθειες, νοοτροπίες, στερεότυπα κλπ) έχουν κατά τη γνώμη αυτών των ανθρώπων μικρότερη αξία από τα σημερινά, τα αυριανά και τα εξαμερικανισμένα. Έτσι σκεφτόταν ανέκαθεν ο δούλος, ο βάρβαρος, ο υπανάπτυκτος αποικιοκρατούμενος, σε σχέση με τις συνήθειες των κυρίων του ή των αποίκων που τον είχαν “εκπολιτίσει” στα μέτρα τους.

Το μίσος του παρελθόντος ντύνεται συνεπώς με μια (σοκολατένια) αγάπη για το κυρίαρχο σήμερα αξιακό σύστημα. Το σύνολο σχεδόν της πολιτισμικής κληρονομιάς, μαζί με τα όποια στερεότυπά της, οφείλει λοιπόν επειγόντως να αποδομηθεί. Κάτι τέτοιο είναι ανάγκη να συμβεί έτσι ώστε ο εξατομικευμένος καταναλωτής (σοκολατίτσας μεταξύ άλλων) να πειστεί ότι έχει ηθικά και πολιτικά προοδεύσει. Η πρόοδος θα επιτευχθεί μόλις ο καταναλωτής αποδεχτεί οριστικά την πολιτική ορθότητα του αναρχοφιλελεύθερου και κοινωνικά αντισυνεκτικού αξιακού συστήματος που καταδυναστεύει τη συνείδησή του.

Ανεκτικότητες, πολυπολιτισμικότητες, επιτρεπτικότητες, κατά δήλωση αντιρατσισμοί, φαντασιακές καταργήσεις ορίων και συνόρων, συνυπάρχουν όλα μαζί σε ένα “προοδευτικό” συνειδησιακό αχταρμά. Ένας αχταρμάς που ακολουθεί πιστά τα βήματα της διεθνοποίησης των αγορών, των διαφόρων “ανοικτών κοινωνιών” και της επικράτησης των πολιτικών, ηθικών και πολιτισμικών αξιών του γυμνού καζινοκαπιταλισμού.

Χειραφετημένοι από προκαταλήψεις

Έτσι, η παγκοσμιοφροσύνη, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, παράλληλα με την κατάρρευση των σταλινικών “πατρίδων του σοσιαλισμού”, έχει υποκαταστήσει επαξίως την πάλαι ποτέ εθνικοφροσύνη. Τα λαϊκά πατριωτικά ιδεώδη των παλαιότερων εποχών, τότε που γινόταν λόγος για ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις, για τον Ψυχρό Πόλεμο, για την “πάλη των τάξεων” για τον έλεγχο της εξουσίας επί του εδάφους, εκεί όπου ιστορικά συγκροτούνται οι πραγματικές κοινωνίες.

Ταυτόχρονα με την παγκοσμιοφροσύνη, οι “προοδευτικές” ιδεοληψίες έχουν καταφέρει να συγκινούν μέχρι αποχαύνωσης όλες τις κατηγορίες των πνευματικά πτωχευμένων και τυπικά εγγράμματων ημιμαθών. Συγκινούν τις μάζες των πολιτισμικά αποικιοκρατούμενων συμπλεγματικών, με έναν λόγο των κακομοίρηδων και των ταλαίπωρων, που μιμούμενοι τις “ελίτ” του δυτικού κόσμου, θεωρούν και αυτοί τον εαυτό τους κάτι σαν “χειραφετημένο από προκαταλήψεις πολίτη του κόσμου”.

Τι το περίεργο, λοιπόν, αν οι διαφημιστές της γνωστής αγαπησιάρικης σοκολατίτσας βρήκαν “καινοτόμο σενάριο” για να γοητεύσουν τους πολιτικά ορθούς δυνάμει καταναλωτές; Τι κρίμα, όμως, που απέφυγαν να εντάξουν σε αυτό το κλίμα της γενικευμένης αγαπησιάρας ανεκτικότητας, τους παραδοσιακούς παιδεραστές, τους τόσο πρωτοπόρους στην εποχή τους θα λέγαμε…