Ο δυτικός τρόπος πολέμου κάνει τον πόλεμο αέναο

Ο πόλεμος είναι ένα μέσο επίλυσης διαφορών. Είναι η άσκηση της πολιτικής με άλλα μέσα, κατά τον γνωστό ορισμό – ενώ, ενίοτε ο πόλεμος είναι η ίδια η πολιτική, όταν πρόκειται για πολεμικά καθεστώτα ή για ταξικές, εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επιχειρήθηκε να τεθεί ο πόλεμος εκτός νόμου μέσω του ΟΗΕ. Και αμέσως ξέσπασε ο Ψυχρός Πόλεμος. Ο οποίος διανθίστηκε από μια σειρά θερμών πολέμων, όλο και πιο πολλών όλο και πιο θερμών. Η τελευταία φιλοδοξία της αντίληψης περί απαγόρευσης του πολέμου, αφορούσε το ίδιο το ευρωπαϊκό έδαφος, ώσπου έγινε κι αυτή συντρίμμια με την επέμβαση, τους βομβαρδισμούς και τον εμφύλιο στη Γιουγκοσλαβία.

Ο πόλεμος σε κάθε εποχή είχε διάφορες ιδιομορφίες (ιπποτικός πόλεμος, πόλεμοι των ευγενών κ.λπ.) αλλά απ’ όταν εφηύραν οι Έλληνες και βελτίωσαν οι Ρωμαίοι, αυτό που σήμερα λέμε “Δυτικός Τρόπος Πολέμου”, παρά τις όποιες ιδιομορφίες ο σκοπός του πολέμου παραμένει ένας και είναι η ήττα, και αν είναι δυνατόν η εκμηδένιση του αντιπάλου. «Πάντων πατήρ πόλεμος» έλεγαν οι Έλληνες, «με το σπαθί και το άροτρο» έλεγαν οι Ρωμαίοι, αλλά αντιμετώπισαν και οι δύο τον πόλεμο είτε ως επικερδή εργολαβία, αν επρόκειτο για επιθετικό πόλεμο, είτε ως διακύβευμα της ύπαρξή τους, αν επρόκειτο για αμυντικό πόλεμο.

Το τελικό επίδικο ενός πολέμου μπορούσε να κριθεί με έναν πόλεμο ή, το συνηθέστερον, με μια σειρά πολέμων (Πελοποννησιακός, Εκατονταετής, Τριακονταετής κ.ά.). Στη σύγχρονη εποχή, τους περισσότερους απ’ τους πολέμους (πάνω από 130) στα περίπου διακόσια χρόνια της ύπαρξής τους ως Δύναμης, τους έχουν εξαπολύσει οι ΗΠΑ. Μικρούς και μεγάλους πολέμους, πλην δύο όλους επιθετικούς, χωρίς έτσι να έχει περάσει αυτό το κράτος ούτε μία μέρα της ιστορίας του χωρίς να πολεμά.

Επί της μονοκρατορίας των ΗΠΑ ο (επανανομιμοποιημένος) πόλεμος δεν είναι πλέον μόνον μέσο επίλυσης διαφορών, αλλά και δημιουργίας διαφορών. Αυτό, η δημιουργία διαφορών μέσω της εξαπόλυσης πολέμων (τακτικών και ασύμμετρων) θα μπορούσε να αποδοθεί σε έλλειμμα στρατηγικής ή σε μωρία, αν παρέβλεπε κανείς ότι ακριβώς αυτοί οι πόλεμοι είναι στην εποχή μας οι πιο επικερδείς.

Νέου τύπου πόλεμοι

Αυτοί οι πόλεμοι, υπερβαίνουν τον συνηθισμένο ιμπεριαλιστικό πόλεμο που σκοπό έχει την κατάκτηση, ή τον έλεγχο και πάντως την εκμετάλλευση. Οι νέου τύπου ιμπεριαλιστικοί (ή υποϊμπεριαλιστικοί πόλεμοι) είναι πιο σύνθετοι και δημιουργούν μονίμως νέες αιτίες για την ανανέωσή τους. Λόγου χάριν, αν οι Αμερικανοί είχαν εισβάλει στο Ιράκ απλώς για να φύγουν στη συνέχεια, το πράγμα θα ήταν παράλογο. Πόσω μάλλον, αν φεύγοντας, άφηναν πίσω τους ένα εκ νέου εχθρικό κράτος.

Ο (ιμπεριαλιστικός) πόλεμος έχει αλλάξει. Δεν επιτυγχάνει μόνον κατακτήσεις, ούτε σταθεροποιεί μόνον τα αποτελέσματά του, αλλά συχνά δημιουργεί μαύρες τρύπες. Σε ολόκληρες περιοχές. Διότι αυτές οι μαύρες τρύπες, τύπου Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύης και άλλων, είναι πολύ πιο χρήσιμες σε μια εποχή που οι εξελίξεις είναι πολύ πιο γρήγορες, οι οικονομικές στοχεύσεις πολύ πιο βραχυπρόθεσμες (και όλο πιο παράλογες).

Ο ιμπεριαλισμός κινείται πλέον πιο γρήγορα, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τη σταθεροποίηση μιας επικερδούς γεωπολιτικής, όσο για την αρπαγή όσο ακόμα υπάρχει καιρός. Είναι φανερό ότι όλα αυτά οι μικροί και μεγάλοι πόλεμοι οδηγούν σε μια γενικευμένη σύρραξη. Εν όψει αυτής της σύρραξης η κάθε Δύναμη δεν κοιτά μόνον πώς θα βελτιώσει τη θέση της, αλλά και πώς θα αρπάξει όσο περισσότερα μπορεί, έστω βραχυπρόθεσμα, έστω αυτοϋπονομεύοντας την ίδια της την ισχύ.

Δεν υπάρχει Υψηλή Στρατηγική

Με άλλα λόγια, ακόμα και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος έχει εκφυλισθεί – δεν συνδέεται με κανενός είδους Υψηλή Στρατηγική, αλλά απλώς με μια (τυχοδιωκτική συνήθως) εκμετάλλευση των επιλογών (πραγματικών ή αφελών). Ο “Δυτικός Τρόπος Πολέμου” δεν έχει πλέον σκοπό μόνον την ήττα ή την εκμηδένιση του αντιπάλου, αλλά τη δημιουργία συνθηκών που θα κάνουν τον ίδιο τον πόλεμο αέναο. Και αν η Ρωσία ή η Κίνα στέκονται ακόμα διστακτικές απέναντι σ’ αυτή τη λογική και μάλλον ανεκπαίδευτες (ακόμα) σε αυτές τις πρακτικές, οι ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις όπως η Βρετανία, το έχουν τερματίσει ή ετοιμάζονται να το τερματίσουν.

Το πράγμα γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνο όταν δυνάμεις, όπως η Τουρκία μιμούνται (μάλιστα από θέσεως ισχύος) δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ. Η προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει μαύρες τρύπες στο Ιντλίμπ, στη Λιβύη, στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίου, η διαρκής απειλή πολέμου και οι νεοοθωμανικές ονειρώξεις, κινούνται ακριβώς στις συντεταγμένες της νέας εποχής. Βεβαίως το Ιντλίμπ δείχνει (τουλάχιστον για την ώρα) ότι ο τουρκικός στρατός πιθανόν να είναι υπερεκτιμημένος. Αντιθέτως, η πολιτική του κατευνασμού απ’ τη δική μας πλευρά δείχνει ότι όχι μόνον οι γκρίζες ζώνες, αλλά προσέτι και οι μαύρες τρύπες είναι εφικτές…