Ο Ηλίας Κανέλλης σε ρόλο Μακάρθι – Απαιτεί δηλώσεις αποκήρυξης!

Το μακρινό 1859 o Κάρολος Δαρβίνος εξηγούσε λεπτομερώς στο έργο του “Καταγωγή των Ειδών” (1859), την εξελικτική θεωρία. Σύμφωνα με αυτή, οι οργανισμοί που είναι περισσότερο προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον τους επιβιώνουν και αναπαράγονται περισσότερο από τους λιγότερο προσαρμοσμένους. Η θεωρία του Δαρβίνου προσέφερε μια απλή, αλλά πειστική εξήγηση για την ποικιλία των ειδών στη Γη. Fast forward και μιλώντας για το ταλέντο μιας δημοσιογραφικής πένας να στηρίζει εντελώς αλληλοσυγκρουόμενα συμπεράσματα, βασιζόμενα σε επιφανειακά ίδιες ηθικές αρχές, δεν θα μπορούσα να προσπεράσω το τελευταίο πόνημα του Ηλία Κανέλλη με αντικείμενο την πρόσφατη εμφάνιση του καταξιωμένου Έλληνα μαέστρου Θεόδωρου Κουρεντζή στην Επίδαυρο.

Συγκεκριμένα, στο άρθρο του στον ιστότοπο Protagon με τίτλο “Ο μαέστρος Κουρεντζής, ο Πούτιν και η Επίδαυρος” o Ηλίας Κανέλλης μέμφεται το Φεστιβάλ της Επιδαύρου που τόλμησε να καλέσει τον Έλληνα μουσικό, ο οποίος εδώ και χρόνια ζει και εργάζεται στη Ρωσία. Βασικό του “επιχείρημα”; Ότι δια της μη αποκήρυξης του καθεστώτος Πούτιν ο Κουρεντζής «κλείνει τα μάτια στο δράμα της Ουκρανίας». Αντί δικής μας ερμηνείας όμως ας παραθέσουμε τα όσα γράφει ο αρθρογράφος.

«Ο Κουρεντζής, με έδρα τη Ρωσία, επιδιώκει να είναι διεθνής καλλιτέχνης, αλλά όταν μια χώρα όπως η Ρωσία απειλεί την κουλτούρα ελευθερίας του κόσμου μας είμαστε υποχρεωμένοι να απαντήσουμε συνολικά – επειδή η τέχνη χρειάζεται αυτή την κουλτούρα ελευθερίας, είναι ζωτική για την ανάπτυξή της. Ο Κουρεντζής ήθελε να δείξει το έργο του στην Επίδαυρο. Το Φεστιβάλ δεν μπορεί να μην είχε υπολογίσει ότι δίνοντας χθες (Σάββατο) τον χώρο στον καλλιτέχνη, αδυνατίζει την πίεση που ασκεί και η χώρα μας στις ολοκληρωτικές πρακτικές της Ρωσίας του Πούτιν, μιας αναθεωρητικής δύναμης που κάνει έναν πολύνεκρο και άδικο πόλεμο (…) Οι καλλιτεχνικοί θεσμοί δεν μπορεί να είναι ουδέτεροι, ούτε να παριστάνουν τους άσχετους. Δεν ζουν σε γυάλα, ανεπηρέαστοι από όσα συμβαίνουν γύρω μας και στον κόσμο. Και δεν μπορούν να περιφρονούν με τέτοια αδιαφορία τα δεδομένα».

Κανέλλης όπως Μακάρθι

Θα μπορούσε κανείς να αναπτύξει πλούσια επιχειρηματολογία για την αδιανόητη λογική που θέλει ένας καλλιτέχνης να τιμωρείται για δηλώσεις που δεν έκανε. Θα επρόκειτο για θέση που πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία θα έμοιαζε γελοία, αν σκεφτεί κανείς πως το 1970, στην κορύφωση της χούντας και του Ψυχρού Πολέμου τα μπαλέτα Μπολσόι τύγχαναν στην Αθήνα θερμής υποδοχής από τους εκπροσώπους ενός βάναυσου δικτατορικού καθεστώτος (όχι ασφαλώς από αγάπη για το πνεύμα, ή την τέχνη του χορού). Η γελοιότητα ωστόσο, συνδυασμένη με αντιρωσική υστερία, έχει γίνει η νόρμα από το 2022 και εντεύθεν, με την παρουσία Ρώσων καλλιτεχνών σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ να ακυρώνονται η μια μετά την άλλη στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αν όμως είχε κανείς την διάθεση να μην καταλογίσει στον αρθρογράφο και σχολιαστή αποκλειστικά ψυχροπολεμικό μένος, αλλά κάποια εντιμότητα στο να στρατεύεται σε ό,τι θεωρεί ότι εναντιώνεται στις αξίες της Δύσης, αυτή η διάθεση ακυρώνεται με μια μικρή αναδρομή, δύο μήνες πριν. Τότε, και στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, ο ίδιος ξιφουλκούσε κατά της διαμαρτυρίας για τη γενοκτονική πολιτική του Ισραήλ στη Γάζα, με αφορμή εκδήλωση της Ισραηλινής Πρεσβείας στην Ελλάδα με ομιλητή τον κριτικό λογοτεχνίας, μεταφραστή και συγγραφέα Οντέτ Βολκστάιν – η εκδήλωση ακυρώθηκε εξαιτίας των αντιδράσεων.

Πάλι ο Ηλίας Κανέλλης με τα λόγια του: «Οι διαδηλωτές δεν ενδιαφέρθηκαν ούτε για το θέμα της εκδήλωσης ούτε για την προσωπικότητα που μιλούσε. Η εκδήλωση ήταν του κράτους του Ισραήλ, και η Ελλάδα ακόμα μια φορά αποδεικνύει ότι δεν είναι μια χώρα που μπορεί να προασπίσει τα βασικά δικαιώματα, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και το δικαίωμα στην ελευθερία της άποψης. Η διακοπή της εκδήλωσης στο όνομα της Παλαιστίνης είναι τυπικός αντισημιτισμός.

»Το εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι αυτό συμβαίνει σε μια διεθνή έκθεση βιβλίου και, τις πρώτες ώρες από τη διακοπή της εκδήλωσης, εκτός των ελαχίστων που διαμαρτύρονται στα κοινωνικά δίκτυα, δεν έχουν υπάρξει σοβαρές αντιδράσεις από το χώρο του βιβλίου. Αντίθετα, πρόσωπα, φορείς και σωματεία του βιβλίου έχουν ήδη εκφράσει δημοσίως την ευαρέσκειά τους για την εξέλιξη (…) Ακούω την ένσταση ότι ήταν μια διαμαρτυρία για την απαράδεκτη προοπτική-σχεδιασμό του Νετανιάχου περί εκκαθάρισης της Γάζας. Δεν ήταν, και όχι μόνο επειδή όταν καταδικάζεις έναν εξτρεμισμό αποδοκιμάζεις όλους τους εξτρεμισμούς. Αλλά, κυρίως, επειδή ελεύθεροι άνθρωποι που ήθελαν να μιλήσουν ελεύθερα φιμώθηκαν και εκδιώχθηκαν».

Δύο μέτρα και δύο σταθμά!

Συνοψίζοντας: Ο ίδιος αρθρογράφος που χαρακτηρίζει τις διαμαρτυρίες ως “αντισημιτισμό”, τη ματαίωση της εκδήλωσης ως “φίμωση” και επικρίνοντας τους επίσημους φορείς που δεν πήραν θέση, ο ίδιος μάχεται λίγο καιρό μετά με τα απολύτως αντίθετα επιχειρήματα γιατί οι επίσημοι φορείς δεν παίρνουν θέση ώστε να φιμωθεί ο Θεόδωρος Κουρεντζής, ο οποίος ευθύνεται γιατί δεν πήρε σαφή θέση κατά του… Πούτιν!

Τι συμβαίνει ακριβώς στο μυαλό του κ. Κανέλλη, θα μπορούσε να διερωτηθεί κάποιος. Πως από διαπρύσιος υπερασπιστής του φιλελευθερισμού μεταμορφώνεται σε κακέκτυπο του ταυτισμένου με την έννοια της λογοκρισίας –για τον 20ο αιώνα τουλάχιστον– Ρεπουμπλικάνου γερουσιαστή Τζόζεφ Μακάρθι; Τι κουράγιο έχει για να ζητάει ούτε λίγο ούτε πολύ ομολογία πίστεως κατά του Ρώσου προέδρου, ομνύοντας στις Δυτικές αξίες; Πολιτική παραφορά; Επιλεκτικός ρατσισμός κατά της Ρωσίας;

Επιστρέφοντας στην αρχή του Δαρβίνου για την εξέλιξη των ειδών, θα αντιτάσσαμε μια άλλη ιδιότητα, ταιριαστή σε ανθρώπους υπεράνω αρχών. Την ιδιότητα της προσαρμογής με τις ανάγκες της εξουσίας. Έστω και με τίμημα την προσωπική ακεραιότητα. Στο κάτω κάτω ποιοι είμαστε για να πάμε κόντρα στα τόσο προσεκτικά διαλεγμένα επιχειρήματα που ο Ηλίας Κανέλλης σερβίρει τον Ιούλιο; Μήπως του πάει κόντρα ο Ηλίας Κανέλλης του Μαΐου;