Ο Μαγεμένος Αυλός και οι παρενέργειες του κοινωνικού απομονωτισμού

Στο γνωστό παραμύθι “Μαγεμένος Αυλός”, την εποχή που η πανούκλα θέριζε τις μεσαιωνικές ευρωπαϊκές πόλεις, ένα μυστηριώδες άτομο συμφωνεί με τις αρχές να απαλλάξει την πόλη από τη μάστιγα των ποντικιών. Παίζοντας τον αυλό του, το άτομο αυτό υλοποίησε την υπόσχεσή του και οδήγησε τη μάζα των τρωκτικών εκτός της πόλεως.

Όμως, οι αρχές αθέτησαν τις υποσχέσεις τους και ο λαός φάνηκε αχάριστος. Εξοργισμένος ο αυλητής, ξαναπαίζει στον αυλό του έναν άλλο σκοπό, αυτή τη φορά προσκαλώντας πίσω του όλα τα παιδιά, που ακολουθώντας τον, εξαφανίζονται για πάντα, στερώντας από την πόλη το μέλλον της.

Θα μπορούσε άραγε ένας τέτοιος σκοπός που παίζεται συστηματικά από όλα τα καθεστωτικά ΜΜΕ να αποκαλείται “κοινωνικός απομονωτισμός”; Προφανώς, πρόκειται για μια πρακτική εντελώς παρά φύσει, ειδικά για το εξ ορισμού κοινωνικό ανθρώπινο άτομο, όπως είναι ήδη γνωστό από την εποχή του Αριστοτέλη. Εντούτοις, πρόκειται για μια πρακτική που υπαγορεύεται ως έκτακτη ανάγκη, λόγω της εμφάνισης του κορονοϊού και επιβάλλεται πολιτικά από τις περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις ως μέσο πρόληψης της διάδοσης του φονικού αυτού ιού.

Καλύτερα βέβαια να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις, όπως λέει το γνωστό ιατρικό γνωμικό. Διότι ανεξάρτητα από την καταγωγή του και τις πολλές απορίες που σχετίζονται με τις συνθήκες της εμφάνισής του, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει ότι ο παραπάνω ιός υπάρχει, μεταδίδεται εύκολα και σε πολλές περιπτώσεις είναι πράγματι θανατηφόρος.

Προφανώς, ο κοινωνικός απομονωτισμός, ως ένας άλλος σύγχρονος σκοπός του μαγεμένου αυλού που ακούγεται και διαβάζεται στα ΜΜΕ, φαίνεται πράγματι ικανός με τις καραντίνες των πληθυσμών, να υλοποιήσει εν μέρει τουλάχιστον τις υποσχέσεις του ως προς την ανάσχεση της επιδημίας. Όμως, η αμοιβή που απαιτείται από τις κατά τόπους αρχές, δηλαδή από το δίκτυο των παρεμβάσεων της πολιτικής εξουσίας προς τις δυτικές κοινωνίες και τους πληθυσμούς των μέχρι σήμερα κατά φαντασίαν πολιτών του κόσμου, είναι η εξής: να μείνει –έστω εν σπέρματι και επ’ αόριστον– στα μυαλά των πολιτικώς ορθά σκεπτόμενων πολιτών, ως ένας εναλλακτικός τρόπος και τόπος κατ’ οίκον ζωής με τη βοήθεια των τεχνολογιών.

Εγκαταλείπουν ατομικές ελευθερίες

Άλλωστε, οι δυτικές κοινωνίες δεν φαίνονται προς το παρόν τουλάχιστον να ενοχλούνται υπέρ του δέοντος από τα αυστηρά υγειονομικά μέτρα που λαμβάνουν πολλά εθνικά κράτη (όπως η Ελλάδα), αφού τα μέτρα αυτά στοχεύουν στον σωφρονισμό και στη σωτηρία τους. Κάποιοι νεαροί “πολίτες του κόσμου”, μάλιστα, κλαίνε με ανακούφιση, όταν γυρνούν εσπευσμένα στη μάλλον περιφρονημένη ως τώρα και από τους ίδιους “πατρίδα τους”.

Με άλλα λόγια οι πολίτες, για να διατηρήσουν το προνόμιο της απλής βιολογικής τους επιβίωσης (της «γυμνή τους ζωής», όπως θα έλεγε ο Agamben), έστω και σαν ανθρώπινα σκουλήκια χωμένα στις τρύπες τους, όταν το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον τους καταστρέφεται από κάποια συνήθως άγνωστη αιτία, είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν τις περίφημες ατομικές τους ελευθερίες: πολλοί πρώην ελευθεριάζοντες, κάτοχοι φανταστικών ατομικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών, σπεύδουν ήδη να αναζητήσουν στα αυστηρά υγειονομικά μέτρα που λαμβάνονται υπό μορφή κρατικών αποφάσεων, τη σωτηρία τους.

Έτσι, ο σκοπός του κοινωνικού απομονωτισμού φαίνεται να έχει εγκατασταθεί, έστω υπό τη μορφή αναγκαίου προσωρινού μέτρου, στις νοοτροπίες των ίδιων των πολιτών και όχι μόνο στα μελωδικά αφηγήματα του “μένουμε σπίτι”, που άδονται από την εξουσία. Ποια ακριβώς εξουσία; Εκείνη που έχει τη δυνατότητα να προειδοποιεί, να “νίπτει τας χείρας”, να επιβάλλει κατ’ οίκον περιορισμούς, να χειρίζεται τις προσωρινότητες και τις μονιμότητες, τα επείγοντα και τον χρόνο.

Εκείνη που μέχρι σήμερα συντόνιζε τα κοσμοπολίτικα ψεύδη και αποσυντόνιζε τα πατριωτικά συναισθήματα του συνανήκειν σε εδαφικές κοινότητες. Που προωθούσε τα ιδεολογήματα των ανοικτών κοινωνιών με τα ανοικτά τους σύνορα, που τόσο αρέσουν στους δήθεν ελευθεριακούς και δήθεν προοδευτικούς “πολίτες” του Δυτικού Κόσμου. Εκείνους τους ταλαίπωρους, ούτε καν δούλους, που νόμιζαν ότι είχαν προοδεύσει ηθικά, διανοητικά και πολιτικά, όταν δήλωναν παντού τον επιλεκτικό αντικρατισμό τους που στρέφονταν εναντίον των εθνικών κρατών και διαλαλούσαν την “πολιτικά ορθή” παγκοσμιοφροσύνη τους.

Εμπιστοσύνη στα κρατικά μέτρα

Τώρα ξαφνικά, όλοι αυτοί φαίνονται να συναινούν μαζικά με τη στέρηση των πιο στοιχειωδών ελευθεριών τους. Παράλληλα, δείχνουν μεγάλη εμπιστοσύνη στα κρατικά μέτρα πρόληψης αυστηρού ελέγχου και τιμωρίας που στοχεύουν στον εξαναγκασμό των απείθαρχων να πειθαρχήσουν στον εγκλεισμό τους για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Ποιοι είναι άραγε αυτοί οι απείθαρχοι;

Είναι βέβαια όλοι όσοι δεν διαθέτουν ούτε ιστορικά ούτε συγκυριακά τις απαραίτητες “κουλτούρες” αυτοπειθαρχίας που θα τους οδηγούσαν να υπομείνουν, ή ακόμα και να “απολαύσουν” τον κατ’ οίκον εγκλεισμό. Κάτι Ρομά, κάτι λαθρομετανάστες που μεταφέρονται κατά εκατοντάδες στην ενδοχώρα και συνωστίζονται σε κλειστές δομές, την ώρα που η κοινή γνώμη είναι απασχολημένη με τον ιό. Κάτι ηλικιωμένοι που δεν χειρίζονται τις απαραίτητες τεχνολογίες και που συχνά, ιδίως στις μεσογειακές χώρες, έχουν συνηθίσει να φλυαρούν και να πολιτικολογούν στα καφενεία.

Κάτι ενήλικοι που λειτουργούν αντικοινωνικά, κόβοντας βόλτες σε δρόμους και παραλίες με ένα είδος υπερβατικής ανευθυνότητας του είδους “καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα μέρες κατ’ οίκον φυλακή”. Τέτοια υπερβατικότητα, βεβαίως, δεν τη συμμερίζονται καθόλου οι υπόλοιποι συμπολίτες τους, οι οποίοι –όπως τονίζεται στα κανάλια– κινδυνεύουν να είναι τα θύματα της ανευθυνότητας των παραπάνω “υπερβατικών”. Κάτι αστικοί πληθυσμοί που αντί να μείνουν φρόνιμα στο σπίτι επιχειρούν να δραπετεύσουν, έστω για τις γιορτές του Πάσχα, στις επαρχίες, μεταφέροντας μαζί τους την απειλή του ιού. Εκείνοι που δηλώνουν ότι “δεν αντέχουν άλλο”.

Κοινωνικά ανεύθυνοι

Σύμφωνα με τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης πρόκειται ενδεχομένως για την ίδια ανευθυνότητα που παλιότερα έλεγε “δεν πληρώνω” και τώρα ισχυρίζεται πως “δεν κολλάω”. Οι παραπάνω κοινωνικά ανεύθυνοι θα πρέπει να προστατευθούν από τον κακό εαυτό τους με φροντίδες τους κράτους, αφού όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος και πρόστιμο! Σ’ αυτούς πρέπει να προστεθούν και τα μικρά παιδιά, για την απομόνωση των οποίων φροντίζουν οι ορθώς συμπεριφερόμενοι πολίτες, γονείς και κηδεμόνες τους.

Όπως είναι δυστυχώς φυσικό, τα παιδιά σήμερα είναι κλεισμένα σε τέσσερις τοίχους και ψάχνουν για να εκτονωθούν και να παίξουν άλλα παιδιά. Σήμερα, αποβλακώνονται, περνώντας τις ημέρες τους μπροστά στις οθόνες (μπορείτε να δείτε αναλυτικότερα τις συνέπειες εδώ) και προφανώς δεν έχουν καταλάβει γιατί έκλεισαν όλες οι παιδικές χαρές και γιατί “πρέπει να είμαστε μόνοι”.

Όλα αυτά δείχνουν πόσο υποκριτική ήταν η παιδολαγνεία της σημερινής εποχής. Οι συνέπειες θα φανούν μάλλον αργότερα. Ίσως και πολύ αργότερα. Όταν σε κάποια τέρμινα θα έχουν αρθεί τα αυστηρά σημερινά μέτρα κοινωνικού απομονωτισμού, αλλά θα έχουν παραμείνει ενεργές πολλές ιδέες και διαδικασίες αντικατάστασης της κοινωνικής ζωής των παιδιών από διάφορες εξατομικεύουσες τεχνολογίες. Τότε ίσως ο αυλητής θα απομακρυνθεί από το παρόν, σέρνοντας πίσω του το μέλλον των δυτικών κοινωνιών.