Ο Σαίξπηρ, ο δρόμος του μεταξιού και οι πανδημίες

Στην Ευρώπη υπήρξαν πολλές επιδημίες πανώλης (πανούκλας) μεταξύ των ετών 1347-1666. Οι επιδημίες πανώλης παρουσιάσθηκαν κατά τη διάρκεια της αποκαλούμενης Μικρής Εποχής Παγετώνων (Little Ice Age), δηλαδή μεταξύ των ετών 1300-1661. Στη συγκεκριμένη περίοδο παρουσιάσθηκαν πολλές ασθένειες, οι οποίες οδήγησαν σε μεγάλες πολιτικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και οικονομικές ανακατατάξεις.

Οι μεγάλες επιδημίες αποτέλεσαν γενεσιουργές αιτίες πτώσεων αυτοκρατοριών. Η πανώλη πρωτοεμφανίσθηκε στην Κίνα, και μεταφέρθηκε στην Ευρώπη μέσω του τότε (παγκοσμιοποιημένου) εμπορίου. Πιο συγκεκριμένα η πανώλη μεταφέρθηκε από την Κίνα στην Ευρώπη με καθυστέρηση, λόγω των υποτυπωδών μέσων μεταφοράς της εποχής, μέσω του Δρόμου του Μεταξιού. Έτσι εμπλέκεται κι ο Μάρκο Πόλο. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι κάπου εκεί ξεκινούν οι ομοιότητες με τη σημερινή εποχή, θεωρώντας ότι η σημερινή πανδημία του κορονοϊού ακολουθεί τον σύγχρονο δρόμο του μεταξιού (Belt Road Initiative).

Εικόνα 1. Χρονολογική σειρά επιδημιών πανώλης

Διάφοροι γνωστοί και άγνωστοι καλλιτέχνες και επιστήμονες οι οποίοι έβαλαν το λιθαράκι τους στην ανάπτυξη των τεχνών και της επιστήμης έζησαν εν μέσω αυτών των επιδημιών. Ενδεικτικά, ο Σαίξπηρ έζησε κατά τη διάρκεια μίας εκ των πολλών επιδημιών πανώλης στην Ευρώπη. Ο Σαίξπηρ αναφέρεται σε διάφορα έργα του στην πανώλη. Κάποιοι εικάζουν ότι ο Σαίξπηρ έγραψε τον “Βασιλιά Ληρ” όταν βρισκόταν σε καραντίνα λόγω της πανώλης.

Ο Isaak Newton (γνωστός ως Νεύτων), ο επιστήμονας που είναι πιο γνωστός από τον νόμο της βαρύτητας της Φυσικής, έζησε επίσης εν μέσω μίας εκ των πολλών επιδημιών πανώλης. Σύμφωνα με ορισμένες απόψεις ο Νεύτων ανακάλυψε τον νόμο της βαρύτητας όταν βρισκόταν σε καραντίνα λόγω της πανώλης.

Το 1665 η επιδημία πανώλης χτύπησε το Λονδίνο και πέθαναν περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι, σχεδόν το ¼ των κατοίκων του Λονδίνου. Ο Νεύτων τότε ήταν ένας φοιτητής στο Cambridge. Εκείνη την εποχή δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη το βακτήριο το οποίο προκαλεί την πανώλη. Το βακτήριο αυτό ανακαλύφθηκε 200 χρόνια μετά την εποχή που έζησε ο Νεύτων.

Μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης

Το πανεπιστήμιο του Cambridge εφήρμοσε αντίστοιχα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης (social distance) ώστε να προφυλαχθούν οι φοιτητές και το προσωπικό του πανεπιστημίου. Το Cambridge έστειλε τους φοιτητές στα σπίτια τους. Για τον Νεύτωνα αυτό σήμαινε το Woolsthorpe Manor, το οικογενειακό κτήμα περίπου 60 μίλια βορειοδυτικά του Cambridge. Έξω από το παράθυρο του σπιτιού του Νεύτωνα στο Woolsthorpe, υπήρχε μια μηλιά. Ναι, ακριβώς. Το δέντρο κάτω από το οποίο στοχαζόταν και έπεσε το μήλο στο κεφάλι του. Τα υπόλοιπα είναι μέρος της Ιστορίας.

Ο Σαίξπηρ και ο Νεύτων έζησαν σε διαφορετικές εποχές αλλά εν μέσω πολύ σκληρών επιδημιών οι οποίες δοκίμασαν σκληρά την ανθρωπότητα. Η επιστήμη και η τεχνολογία προφανώς και δεν βρισκόταν στα σημερινά επίπεδα που οι επιδημίες αντιμετωπίζονται με πιο μεγάλη ταχύτητα. Ποιο θα μπορούσε να είναι το αισιόδοξο μήνυμα των παραπάνω ιστοριών; Ακόμη και σε περιόδους καραντίνας λόγω επιδημιών οι άνθρωποι μπορούν να μεγαλουργήσουν. Το ανθρώπινο πνεύμα θα λάμψει πάλι. Ευκαιρία για γράψιμο (ανα)στοχασμό, μελέτη, παιγνίδι με τα παιδιά, μικρομαστορέματα στο σπίτι κλπ. Time for re-calibration.