O σερ που προφήτευσε το Brexit πριν 43 χρόνια

Ευφυής, νοσταλγός του βρετανικού αυτοκρατορικού παρελθόντος, άριστος γνώστης της ελληνικής, καθότι δίδασκε αρχαία ελληνικά στο πανεπιστήμιο και διακεκριμένος ήρωας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Αν και απέρριπτε τον ρατσισμό έγινε διάσημος από την αμφιλεγόμενη και κατά πολλούς Βρετανούς προφητική του ομιλία «Ποτάμια αίματος» το 1968, εκφράζοντας φόβους μετατροπής της χώρας του σε μια πολυεθνοτική χώρα λόγω της εισβολής μεταναστών. Απαρνήθηκε το ίδιο του το κόμμα, το Συντηρητικό, λόγω της αρνητικής του στάσης στην ένταξη της χώρας του στην ΕΟΚ. Η συνέντευξη του αμφιλεγόμενου Enoch Powell στον δημοσιογράφο Robin Day το 1975 αποτελεί σταθμό στη μεταπολεμική βρετανική πολιτική για τη διορατική του τοποθέτηση.

Στις 5 Ιουνίου του 1975 ο Enoch Powell ήταν καλεσμένος από τον γνωστό δημοσιογράφο Robin Day, για να συζητήσουν για το τότε δημοψήφισμα παραμονής ή εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΟΚ. Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις είναι αποκαλυπτικές τόσο για τη δημοσιογραφική ετοιμότητα του οικοδεσπότη όσο και για την προφητική και επιδέξια παρουσίαση των επιχειρημάτων του Πάουελ. Την ίδια στιγμή τα αποτελέσματα έδειχναν ότι η εκστρατεία για την παραμονή στην ΕΟΚ θριάμβευε. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα:

Robin Day: Δεν είχε και τόσο νόημα να συμβουλεύσετε τον κόσμο να ψηφίσει το Εργατικό κόμμα [Στους Εργατικούς υπήρξε ισχυρή τάση υπέρ της εξόδου από την ΕΟΚ] με κριτήριο την παραμονή ή την έξοδο από την Κοινή Αγορά, έτσι δεν είναι;

Enoch Powell: Πάντα υποστήριζα να ξανανοίγει ένα θέμα τόσο σημαντικό όσο αυτό. Είχε ξαναανοίξει και τώρα έχουμε ένα προσωρινό αποτέλεσμα που μας οδηγεί στο επόμενο στάδιο. (Νίκη του ΝΑΙ στην παραμονή στην ΕΟΚ)

Robin Day: Γιατί λέτε «προσωρινό αποτέλεσμα» και ποιο είναι το «επόμενο στάδιο»;

Enoch Powell: ..Εγώ απλά απαντάω στην επίσημη δήλωση της κυβέρνησης.

Robin Day: Να την διαβάσω; ‘Η παραμονή μας θα εξαρτηθεί από τη συνεχιζόμενη σύμφωνη γνώμη του Κοινοβουλίου’.

Enoch Powell: Ναι, αυτό είναι το ένα. Δεδομένου ότι το Κοινοβούλιο θα πρέπει συνεχώς να επανεκλέγεται από το εκλογικό σώμα, τότε αυτό θα παραμένει μια συνεχής συζήτηση.

Robin Day: Ναι αλλά με συγχωρείτε κ. Πάουελ έχετε επιλέξει μια πρόταση από ένα συνολικό απόσπασμα που σχετίζεται με τη συνταγματική θέση..

Enoch Powell: ..Ναι σωστά

Robin Day: ..και όχι με την πρακτική θέση διότι προτείνετε πως από τώρα και στο εξής, εσείς και όσοι έχουν την ίδια αίσθηση με εσάς, θα έπρεπε να συνεχίζουν έναν κοινοβουλευτικό αγώνα για να βγάλουν την Βρετανία [από την ΕΟΚ].

Enoch Powell: Μα, φυσικά. Είναι όπως τον Σεπτέμβριο του 1938. Είμαι σίγουρος ότι, τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 1938, η συντρπτική πλειονότητα του λαού είχε παρασυρθεί από μια πράξη αυταπάρνησης του Νέβιλ Τσάμπερλαιν. Ωστόσο οι ίδιοι άνθρωποι μέσα σε 12 μήνες, όταν είδαν τι κρυβόταν από πίσω, όταν αντιλήφθηκαν την πραγματικότητα, ξεσηκώθηκαν για να υπερασπιστούν την επιβίωση του έθνους. Και αυτό είναι που θα συμβεί.

Robin Day: Λέτε ότι πρόκειται για ένα είδος Μονάχου;

Enoch Powell: Ναι αυτό λέω

Robin Day: Το βλέπω…

Enoch Powell: …Φαίνεστε να εκπλήσσεστε…

Robin Day: Και πότε βλέπετε να φτάνει το δικό μας 1940, όταν θα είμαστε μόνοι μας;

Enoch Powell: Λοιπόν, ας πούμε πρώτα ότι βρισκόμαστε στο 1939 και αποφασίζουμε να πολεμήσουμε. Βλέπετε απλά δεν πιστεύω, αν και δεν παραπονιέμαι για τους υπέρμαχους της Κοινής Αγοράς, ότι άνθρωποι σαν τον Edward Heath και Peter Kirk είναι υπεράνω κριτικής ως προς το ότι έχουν καταστήσει σαφές ότι για να παραμείνουμε μέρος της Κοινής Αγοράς πρέπει να απεμπολήσουμε το εθνικό καθεστώς της Βρετανίας-λένε ότι το έθνος κράτος είναι παρωχημένο και αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε.

Robin Day: Ποιος πρόκειται να σας υποστηρίξει σε αυτόν τον συνεχή κοινοβουλευτικό αγώνα σας για να βγάλετε την Βρετανία έξω από την Κοινή Αγορά κύριε Πάουελ;

Enoch Powell: Λοιπόν, καθώς κάθε εβδομάδα η Βουλή των Κοινοτήτων θα πρέπει να συζητάει τις συνέπειες της συμμετοχής στην Κοινή Αγορά θα φιλτράρει, όπως τείνει να γίνει, όλο και πιο διευρυμένους τομείς, όπως σωστά είπαν άνθρωποι όπως ο Edward Heath. Είπανε δηλαδή ότι πράγματι θα γίνουμε επαρχία ενός καινούργιου κράτους. Τώρα δεν πιστεύω πως όταν αυτό πραγματοποιηθεί θα υπάρξει συναίνεση.

Robin Day: Σας θυμάμαι δύο ή τρία χρόνια πριν κατά την διάρκεια συνεδρίου του Συντηρητικού κόμματος στο Μπράιτον, όταν ήσασταν ακόμα στο κόμμα, να προβλέπετε με μεγάλη σιγουριά ότι αυτή η χώρα δεν θα βαδίσει προς την Κοινή Αγορά. Μπορώ να θεωρήσω ότι η σημερινή σας πρόβλεψη θα αποδειχτεί τόσο σωστή όσο και τότε;

Enoch Powell: Έχετε μπερδέψει, αν μου επιτρέπετε, δύο γεγονότα. Το ένα ήταν το συνέδριο του Συντηρητικού κόμματος, όπου είπα ότι δεν θα συναινούσα ποτέ σε μια πράξη αποκύρηξης (act of Abnegation) που θα εφαρμοζόταν όταν η Βρετανία θα εντασσόταν στην Κοινή Αγορά. Το άλλο είναι μια συνάντηση στο East Ham το Σεπτέμβριο του 1971 όταν είπα ότι αυτό δεν θα συμβεί. Είμαι ακόμα πεπεισμένος ότι δεν θα συμβεί. Είμαι πεπεισμένος ότι ο λαός αυτής της χώρας δεν μπορεί να απορροφηθεί στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού κράτους.

Robin Day: Μα είπατε ότι δεν θα μπαίναμε στην Κοινή Αγορά και μπήκαμε, οπότε δεν είσαστε εξίσου λάθος τώρα όσο ήσασταν τότε;

Enoch Powell: Όχι κύριε, ο βρετανικός λαός δεν το θέλει διότι δεν έχει ακόμα καταφέρει να σταθμίσει τις επιπτώσεις της ένταξης στην Κοινή Αγορά. Συνεχίζει να πιστεύει ότι θα είναι [παραμείνει] ένα έθνος μετά την ένταξη. [Ο βρετανικός λαός] έχει ακόμα την εντύπωση ότι θα κυβερνά, θα φορολογεί και θα νομοθετεί για τον εαυτό του. Κάνει λάθος. Δεν φταίνε πολλοί υπέρμαχοι της ΕΟΚ που κάνουν λάθος, αλλά αυτό είναι το θέμα, [γι’ αυτό] δεν είμαι διατεθειμένος να ρίξω όλο το φταίξιμο πάνω τους. Αλλά θα μάθουν.

Θυμίζουμε ότι περίπου δύο δεκαετίες μετά την συνέντευξη του Powell, η υπέρμαχος της παραμονής στην ΕΟΚ το 1975 Μάργκαρετ Θάτσερ θα υποστήριζε ομάδα Συντηρητικών βουλευτών που εναντιωνόταν στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Στις 23 Ιουνίου 2016, 41 χρόνια μετά το debate οι Βρετανοί έδωσαν την κατ’ ευφημισμό δεύτερη “Μάχη της Αγγλίας” εναντίον της παραμονής της χώρας τους στην ΕΕ επαληθεύοντας τις προγνώσεις του συντηρητικού Βρετανού πολιτικού.

Το μεγαλύτερο τμήμα του βρετανικού λαού, απογοητευμένο από τις Βρυξέλλες αποφάσισε να βγει η χώρα του από την ΕΕ χωρίς μάλιστα να έχει υποστεί τις συνέπειες του ευρώ και του Συμφώνου Σταθερότητας. Ακόμα και αν κέρδιζε η παραμονή στις 23 Ιουνίου τα λόγια του Πάουελ δείχνουν ότι η Βρετανία δεν θα υποτασσόταν στις πολιτικές των Βρυξελλών και αυτό θα δυσχέραινε και πάλι την κατευθυνόμενη γραφειοκρατικά ομοσπονδοποίηση.

Ο Πάουελ παραμένει μια αμφιλεγόμενη πολιτική προσωπικότητα στη Γηραιά Αλβιόνα αλλά σίγουρα μπορεί να αισθάνεται μετά θάνατον δικαιωμένος ως προς τις προβλέψεις του και την πολιτική του προσπάθεια. Ο Enoch Powell θα παραμείνει σύμβολο που θα θυμίζει, σε όσους γραφειοκράτες της ΕΕ μελετούν ιστορία, πως ότι δεν λύνεται ίσως και να κόβεται δείχνοντας πως ακόμα και η ευρωενωσιακή δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα.

Δείτε εδώ τη συνέντευξη