Ο Θουκυδίδης για τα ελληνοτουρκικά – Η Ελλάδα δεν θυμίζει Σπάρτη

Για την έκβαση των συγκρούσεων κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ο Ησίοδος, που ήταν σύγχρονος του Θουκυδίδη, έγραψε ότι οι θεοί παρενέβαιναν για να επιβάλουν άνωθεν την έκβαση των μαχών. Κάτι σαν το Όμηρο δηλαδή. Αντίθετα, ο Θουκυδίδης πιστεύοντας στην αιτιοκρατία και σε μία ρεαλιστική προσέγγιση, περιέγραψε –σχολιάζοντας τις πολεμικές συγκρούσεις με βάση πραγματικά γεγονότα και περιστατικά– κυρίως τις προσωπικότητες των εμπλεκομένων αντιπάλων, αλλά και των αποφάσεων και ενεργειών που επέφεραν το τελικό αποτέλεσμα.

Στο προηγούμενο άρθρο μας εξετάστηκε η εφαρμογή του μοντέλου, αντιστοιχίζοντας την Τουρκία με την αρχαία Αθήνα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Στη συνέχεια εξετάζουμε την αντιστοίχιση της Ελλάδος με την αρχαία Σπάρτη. Η αρχαία Σπάρτη αντέδρασε άμεσα και αποφασιστικά στην επεκτατική πολιτική των Αθηνών. Από τον πρώτο χρόνο του πολέμου ο στρατός της Σπάρτης, με επικεφαλής τον βασιλιά Αρχίδαμο, πολιόρκησε την Αθήνα και ανάγκασε τον πληθυσμό της να κλεισθεί στα τείχη της πόλης.

Οι πολιορκημένοι έβλεπαν την προσωπική και οικογενειακή τους οικονομία να καταστρέφεται και δυσανασχετούσαν με την ηγεσία της πόλης τους. Κατά την διάρκεια των τριάντα περίπου ετών που διήρκεσε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, οι Σπαρτιάτες πολιόρκησαν την Αθήνα πέντε φορές. Αποτέλεσμα των ενεργειών τους πιθανόν να είναι και το ξέσπασμα του θανατηφόρου λιμού που αποδεκάτισε τους οχυρωμένους Αθηναίους και μείωσε αισθητά την ισχύ της Αθήνας.

Συμπεριλαμβανομένου του Περικλή χάθηκε στον λιμό το 25% του πληθυσμού, μεταξύ των οποίων 4.000 οπλίτες και 800 ιππείς. Συναθροίζοντας στις απώλειες λόγω του λιμού και επιπλέον τις 10.000 περίπου οπλίτες που χάθηκαν κατά την εκστρατεία στην Σικελία, εξηγείται με λογικούς συνειρμούς η τελική ήττα των Αθηναίων.

«Η σύνεση είναι το πρόσχημα του άνανδρου»

Εστιάζοντας στο σήμερα, η Ελλάδα ακολούθησε τις τελευταίες δεκαετίες μία κατευναστική πολιτική έναντι της Τουρκίας. Δεν επέδειξε αποφασιστικότητα στις αντιδράσεις της έναντι της επεκτατικής Τουρκίας. Ο Θουκυδίδης περιγράφει αυτούς που προσπαθούν να αποφύγουν τις ευθύνες τους ως ακολούθως: «Και την ειωθυίαν αξίωσιν των ονομάτων ες τα έργα αντήλλαξαν τη δικαιώσει» που σημαίνει: «Άλλαξαν ακόμα και την καθιερωμένη σημασία των λέξεων, για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους».

Σε κάθε περίπτωση, η εντατικοποίηση της οικονομικής πολιορκίας –που είναι ίδιον της σύγχρονης εποχής– μέσω εθνικών αποφάσεων ή και σε συνεργασία με φίλες και σύμμαχες χώρες, θα ήταν ένα μέτρο άμεσης και αποφασιστικής αντίδρασης στις ιμπεριαλιστικές προκλήσεις της Τουρκίας.

Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι δεν εφαρμόστηκε μία μακρόπνοη και υπερκομματική εθνική στρατηγική. Εκτιμάται ότι αυτή είναι η αιτία της αποσπασματικής και εν δυνάμει φοβικής εξωτερικής πολιτικής. Η προσπάθεια αιτιολόγησης μιας άνευ όρων υποχωρητικής πολιτικής απαξιώνεται από τον ίδιο τον Θουκυδίδη που έγραψε: «Το δε σώφρον του ανάνδρου πρόσχημα» που σημαίνει: «Η σύνεση είναι το πρόσχημα του άνανδρου».

Η Ελλάδα σαν αρχαία Σπάρτη

Σύμφωνα με την εφαρμογή του μοντέλου της “παγίδας του Θουκυδίδη”, είναι δυνατόν να αντιστοιχηθεί η αρχαία Αθήνα που εφάρμοζε επεκτατική εξωτερική πολιτική, με την ιμπεριαλιστική Τουρκία των ημερών μας. Αντίθετα στο μοντέλο η αντίδραση της σημερινής Ελλάδας δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που αντέδρασε η αρχαία Σπάρτη.

Σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, είναι δυνατόν να αντιστοιχηθούν, όπως περιγράφηκε ανωτέρω, με σημερινά γεγονότα. Βέβαια στην εφαρμογή του μοντέλου η παράμετρος της αποφασιστικότητας και της αμεσότητας των αντιδράσεων από την πλευρά της Ελλάδος, δημιουργεί προβληματισμούς για την έκβαση της εξίσωσης.

Είναι εμφανές ότι απαιτούνται άμεσες διορθωτικές κινήσεις υποστήριξης των εθνικών θεμάτων, όπως είναι για παράδειγμα η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια και η κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ για τα διεκδικούμενα από την Ελλάδα όρια της ΑΟΖ, αφού, βέβαια, ανακηρυχθεί, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Επαφή με την πραγματικότητα

Θα μπορούσε, επίσης, σε αντιστάθμισμα αυθαίρετων τουρκικών απαιτήσεων στο Αιγαίο, η Αθήνα να ζητήσει να επανέλθουν τα ελληνικά τοπωνύμια τόσο στον Πόντο όσο και στην δυτική Μικρά Ασία. Η αλλαγή των τοπωνυμίων μετά το 1922 μπορεί να θεωρηθεί ενέργεια συγκάλυψης των γενοκτονιών και των διώξεων που διαπράχθηκαν εις βάρος των Ελλήνων και έχουν αναγνωριστεί από τρίτες χώρες.

Νομοτελειακά και για να μην χαθεί η επαφή με την πραγματικότητα, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι το τελικό αποτέλεσμα του Πελοποννησιακού Πολέμου, είναι το γεγονός ότι άσχετα με τον τελικό νικητή και τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα υπέστησαν φθορές και απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό και μέσα. Τόσο μεγάλη ήταν η ζημιά, ώστε ουδέποτε κατόρθωσαν να αναπληρώσουν τα κενά που δημιουργήθηκαν και να ανακάμψουν.

Ακόμα και σήμερα, σε περίπτωση θερμού επεισοδίου που πιθανόν θα εξελιχθεί σε ολομέτωπη σύγκρουση, η φθορά και των δύο αντιπάλων πλευρών εκτιμάται ότι θα είναι μεγάλη και δύσκολα θεραπεύσιμη. Η ιμπεριαλιστική Τουρκία ιδιαίτερα, θα πρέπει να το λάβει σοβαρά υπόψη, διότι η εφαρμογή του μοντέλου της “παγίδας του Θουκυδίδη” προδικάζει εν δυνάμει την αποτυχία στα επεκτατικά και αναθεωρητικά της σχέδια.