Οι Άρχοντες του Πατριαρχείου και ο Επίσκοπος της φτωχολογιάς

Μέσα από μια γρήγορη διαδικτυακή αναζήτηση σχετικά με τον Επίσκοπο Άσσου κ. Τιμόθεο βοηθό επίσκοπο στην Μητρόπολη Μεξικού και ιδιαίτερα τα βίντεο από τα κηρύγματα και τις συνεντεύξεις του (ιδού ένα μικρό παράδειγμα), αποκαλύπτεται ένας κληρικός με πηγαία εκτίμηση και αγάπη για τον Ελληνισμό, που συνοδεύει τον ιεραποστολικό του ζήλο για την διάδοση της Ορθοδοξίας στην Νότια Αμερική. Γεννηθείς στην Κολομβία με καταγωγή από τοπική ινδιάνικη φυλή, κατά δήλωσή του διακονεί «στα δάση, τα απομακρυσμένα χωριά και τις φτωχογειτονιές της Κολομβίας και της Βενεζουέλας».

Ο ίδιος δεν κρύβει την σημασία που δίνει στην διαφύλαξη του Ελληνισμού, τόσο στη Διασπορά όσο και στην πατρίδα. Σε συνέντευξή του στην “Φωνή της Ελλάδας” τον Φεβουράριο του 2024, παρότρυνε τους ακροατές με τα εξής λόγια: «Έλληνες, να κρατάτε το φιλότιμο, το ηρωικό βίωμα του Ελληνισμού, την Ορθοδοξία, την Πίστη σας! Όσοι κοιτάμε προς την Ελλάδα, ξέρουμε ότι είναι Ιστορία, αίμα για την Ελευθερία, Μαρτυρία!». Αλλού, τονίζει πως όταν κατανόησε ότι τα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας, η Καινή Διαθήκη και γενικά όλα όσα σχετίζονται με την Εκκλησία γράφτηκαν στα ελληνικά, κατάλαβε όχι μόνο από πού προέρχεται η κατ’ άνθρωπον σοφία, αλλά και γιατί ο παγκόσμιος πολιτισμός έχει την Ελλάδα ως πηγή του.

Τότε συνετελέσθη μια μεγάλη αλλαγή μέσα του και άρχισε να αναζητά την Ορθοδοξία. Αναλογιζόμενος τις πανεπιστημιακές του σπουδές στην Θεσσαλονίκη, αναγνωρίζει την συμβολή των παππούδων και γιαγιάδων της Ελλάδας στην διαπαιδαγώγηση όσων ασπάζονται την Ορθοδοξία, όπως εκείνος: «Μάθαμε τον Χριστιανισμό από τους Έλληνες και οι Έλληνες έδωσαν τα φώτα τους όχι μόνο στο θεολογικό πεδίο, αλλά και στο επιστημονικό. Ο σημερινός άνθρωπος αναζητά υπαρξιακές απαντήσεις και θα τις βρει μέσα από την Αγία Γραφή και την ελληνική φιλοσοφία».

Διεθνές συνέδριο στην Αθήνα

Συγκρίνοντας τα μηνύματα που εκπέμπει ο εν λόγω φιλέλληνας επίσκοπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου με τις φαινομενικές προτεραιότητες κάποιων άλλων οφφικιάλων και αξιωματούχων του σεπτού κέντρου της Ορθοδοξίας, παρατηρεί κανείς μια αρκετά χτυπητή αντίθεση. Ενδεικτικά, τον περασμένο μήνα οι Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ευρώπη και την Αυστραλία συναντήθηκαν στην Αθήνα για ένα διεθνές συνέδριο με θέμα την θρησκευτική ελευθερία. Υπήρξαν, ωστόσο, κάποια γεγονότα που προκάλεσαν άσχημη εντύπωση και θα πρέπει να προβληματίσουν τους διοργανωτές και τους συνεργαζόμενους θεσμούς.

Για παράδειγμα, δεν υπήρχε καμία εκπροσώπηση της ελληνικής κυβέρνησης σε πρωτοκλασάτο τουλάχιστον επίπεδο, γεγονός που ενισχύει το φημολογούμενο ρήγμα μεταξύ της κυβέρνησης Μητσοτάκη και του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου, ο οποίος ηγήθηκε της αποστολής των Αρχόντων. Επιπλέον, οι περισσότερες ομιλίες, συμπεριλαμβανομένων του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, έγιναν στην αγγλική γλώσσα, που είναι τουλάχιστον αταίριαστο δεδομένου του χώρου διεξαγωγής.

Η αποστολή των Αρχόντων είναι να εργάζονται υπέρ της θρησκευτικής ελευθερίας, της συντήρησης του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της προαγωγής της Ορθόδοξης πίστης και παράδοσης. Με γνώμονα την σημασία της “παράδοσης” μέσα στην Ορθοδοξία, είναι ανησυχητικό ότι οι Άρχοντες και συναφείς οργανισμοί της Αρχιεπισκοπής Αμερικής που απαρτίζονται κυρίως από αυτούς, όπως η “Ηγεσία των 100” ή το ταμείο “Πίστη”, δεν κάνουν περισσότερα για την προώθηση και διατήρηση της ελληνικής γλώσσας στις ΗΠΑ.

Λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική δυνατότητα και επιφάνεια των μελών των εν λόγω οργανώσεων, η παράβλεψη της ενίσχυσης της ελληνικής Παιδείας και των θεσμών που την υπηρετούν είναι απογοητευτική! Κατά κανόνα, τα όποια χρήματα συγκεντρώνονται από αυτούς τους οργανισμούς υπέρ της παιδείας, συνήθως κατευθύνονται προς την Θεολογική Σχολή και το Ελληνικό Κολλέγιο στην Βοστώνη, οι απόφοιτοι των οποίων συχνά δεν μπορούν καν να επαναλάβουν τις πλέον συχνές προσευχές στα ελληνικά, πόσω δεν μάλλον να εκφωνήσουν μια ομιλία από στήθους ή να διεξάγουν μια απλή συνομιλία.

Ιστορική ασυνέπεια

Οι δεσμοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την ελληνική γλώσσα είναι άρρηκτοι και ταυτοτικοί. Οι Πατέρες της Εκκλησίας, συνδύασαν με τρόπο αδιαίρετο την ελληνική φιλοσοφία, σκέψη και γλώσσα με την Χριστιανική πίστη. Παράλληλα, στις μαύρες μέρες της Τουρκοκρατίας, η ελληνική γλώσσα διαφυλάχθηκε από κληρικούς του Πατριαρχείου. Ομοίως, πασίγνωστοι εθνικοί ευεργέτες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Διασπορά, ίδρυαν ή στήριζαν ελληνικά σχολεία κατά κανόνα, σαν αναπόσπαστο μέρος της φιλανθρωπικής τους δράσης.

Παρόλο που κάποιοι Άρχοντες ενδέχεται να εμπνεύστηκαν απ’ αυτούς και να ακολουθούν τα βήματά τους σήμερα, η γενική αίσθηση είναι ότι η προστασία του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας –παραμένουν άρρηκτα συνδεδεμένα με την Ορθοδοξία και σήμερα– δεν φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα για τους Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ίσως, λοιπόν, θα πρέπει το Φανάρι να λάβει κάποια μέτρα για την επίλυση αυτής της ιστορικής ασυνέπειας και την επαναφορά των δυνάμει εθνικών ευεργετών μας στην παραδοσιακή τροχιά.

Ειδικά στις ΗΠΑ, ο γρήγορος τρόπος με τον οποίο πλούτισαν διάφοροι ομογενείς (συχνά μέσα σε μία γενιά) τροφοδότησε το σύνδρομο του νεοπλουτισμού. Η απουσία μιας παραδοσιακής αστικής τάξης ευθύνεται εν μέρει και για τα οργανωτικά προβλήματα που ταλανίζουν την Ομογένεια. Δυστυχώς, παρά την υψηλή κατά κεφαλή καλλιέργεια των ομογενών της Αμερικής, παρατηρείται συνεχής πτώση στην υποστήριξη ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Διασπορά εν αντιθέσει με τα αξιόλογα επιτεύγματα παλαιότερων Ελλήνων μεταναστών που ενδεχομένως υστερούσαν σε οικονομική ισχύ, αλλά διέθεταν μια πιο συμπαγή συλλογική ιεράρχηση αξιών και αναγκών.

Πολλοί Άρχοντες έχουν αναδειχθεί σε μεγάλους ευεργέτες πανεπιστημίων ανά την Αμερική. Ένα ελάχιστο ποσοστό των χρημάτων που προσφέρουν στην ήδη πλουσίως χρηματοδοτούμενη τριτοβάθμια εκπαίδευση στις ΗΠΑ θα αρκούσε να κάνει μεγάλη διαφορά στη βιωσιμότητα, την διεισδυτικότητα και την ποιότητα των ελληνικών σχολείων στην Αμερική και αλλαχού. Ενδεχομένως να ήρθε η ώρα να δημιουργηθεί ένα ειδικό “οφφίκιο” –ίσως και μια ξεχωριστή αδελφότητα στο βαθμό που αυτό αυξάνει το κίνητρο– που να αφορά στους προστάτες των ελληνικών γραμμάτων εντός της Εκκλησίας, για να τονιστεί και η πνευματική σημασία αυτού του επιχειρήματος.

Φυσικά, αυτό προϋποθέτει και μια αλλαγή στο φρόνημα πολλών πλουσίων ευεργετών, οι οποίοι προφανώς δεν βλέπουν την ανάγκη και σημασία της προώθησης του ελληνικού πολιτισμού και της γλώσσας για λόγους που αφορούν την δική τους ατομική ιδιοσυγκρασία. Σε αυτήν την περίπτωση, όμως, ίσως να πρέπει το Οικουμενικό Πατριαρχείο να εκλέξει περισσότερους επισκόπους σαν τον Άσσου κ. Τιμόθεο που θα αποτελούσαν τρανό παράδειγμα του θετικού αντίκτυπου της ελληνομάθειας στην ζωή των ανθρώπων, ασχέτως καταγωγής. Και ενδεχομένως, η παρουσία αρχιερέων όπως εκείνου να απαιτείται όχι μόνο στα δάση, τα χωριά και τις φτωχογειτονιές της Λατινικής Αμερικής, αλλά και σε μεγάλες μητροπόλεις της Αμερικής.