“Οι αθέατες όψεις του πολέμου στην Ουκρανία” του Στ. Λυγερού

Όλα τα μέσα, και αυτά της ενημέρωσης εννοείται, των εμπολέμων στρατεύονται για να υπηρετήσουν μόνον την επικράτηση επί του αντιπάλου. Η πραγματικότητα αυτή συμπεριλαμβάνει, το αποδεχόμαστε ή μη, και την Ελλάδα, καθώς και η ίδια συστρατεύτηκε με τη συλλογική Δύση, ενάντια στη Ρωσία, σε αυτόν τον οιονεί παγκόσμιο πόλεμο.

Ως εκ τούτου, από το δημόσιο λόγο μειώθηκαν ραγδαία οι αντικειμενικές κρίσεις για τις πραγματικές αιτίες, αλλά και τις παραμέτρους της εν εξελίξει πολεμικής σύρραξης. Αντιθέτως, επικράτησαν οι μανιχαϊκές προσεγγίσεις, με πομπώδη, αλλά κενού περιεχομένου ιδεολογικά περιβλήματα. Ευτυχώς, εν μέσω των επιδερμικών αναλύσεων, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις συγκροτημένων παρουσιάσεων του ζητήματος, που εκφεύγουν από το καθιερωμένο πλαίσιο και τον μηρυκασμό των εισαγόμενων εξ Εσπερίας αφηγημάτων.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το νέο βιβλίο του Σταύρου Λυγερού “Οι αθέατες όψεις του πολέμου στην Ουκρανία: Η γεωπολιτική-Οι μάχες-Η προπαγάνδα-Η γεωοικονομία-Η διπλωματία Τραμπ-Ο ρόλος της Ευρώπης-Κίνα και BRICS+”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Ήδη από τον τίτλο αντιλαμβανόμαστε το εύρος της εξέτασης του θέματος που επιχειρεί ο συγγραφέας, η οποία εκτείνεται σε ένα χορταστικό ανάγνωσμα των σχεδόν 500 σελίδων.

Αυτό που χαρακτηρίζει τη σκέψη του Λυγερού, με τον οποίο είχα την τιμή να συνυπάρξω στο προηγούμενο βιβλίο για τον πόλεμο στην Ουκρανία, είναι η απαράμιλλα ψύχραιμη συνθετική ικανότητα της διεθνούς πολιτικής, η οποία βεβαίως προϋποθέτει μια πολυεπίπεδη ευρυμάθεια, μακρόχρονη εμπειρία και, απαραιτήτως, ανεξάρτητο πνεύμα. Και ο συγγραφέας, αναμφίβολα, τα διαθέτει και τα τρία.

Όσα γράφει δεν είναι θεωρητικολογία, χωρίς, όμως, να του λείπει η θεωρητική θεμελίωση των απόψεών του. Το αντίθετο μάλιστα. Αλλά δεν εκκινεί από αφηρημένα ιδεολογήματα για να πείσει για το δίκιο του. Είναι αθεράπευτα ιδεολόγος-ρεαλιστής. Είδος εν ανεπαρκεία στην Ελλάδα. Το πόνημά του είναι αποτέλεσμα μια μακράς και κοπιώδους εργασίας, και γι’ αυτό είναι γερά “δεμένο” με πλήθος αναφορές και παραπομπές, κυρίως δυτικής προέλευσης.

Η αντικειμενικότητα της ανάλυσης είναι το μεγάλο όπλο της μεθοδολογίας του, με την οποία φιλοδοξεί να αποτυπώσει όχι μόνον τις αιτίες και την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία, αν και οι ολοκληρωμένες και συναρπαστικές περιγραφές των βασικών μαχών από την έναρξη του πολέμου, καθώς και η εξονυχιστική αιτιολόγηση της έκβασής τους, είναι αντάξιες ενός αμιγώς στρατιωτικού αναλυτή.

Όλα τα σημαντικά γεγονότα

Σε αυτό το λεπτομερειακό ημερολόγιο πολέμου θα βρούμε όλα τα σημαντικά γεγονότα, όπως τα αρχικά ασυγχώρητα λάθη της Ρωσίας, η υποχώρηση της στο Χαρκόβο και στη Χερσώνα, οι μάχες του Μπαχμούντ και της Αντβίνκα, η η αποτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση του 2023 και η “γραμμή Σουροβίκιν”, ο ουκρανικός τυχοδιωκτισμός του Κουρσκ, όπως και οι ειρηνευτικές συνομιλίες που έλαβαν χώρα αυτό το διάστημα. Το ιστορικό αυτό από μόνο του θα ήταν αρκετό να χαρίσει στο βιβλίο τα εχέγγυα της εγκυρότητας.

Ο Λυγερός, όμως, βάζει τον πήχη πολύ ψηλότερα. Κατ’ αρχάς, εξετάζει, με ακριβοδίκαια προσέγγιση, την προϊστορία της σύγκρουσης, έτσι ώστε να αποδώσει τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Μιλά γι’ αυτά που συνήθως αποσιωπώνται. Όπως για την επιθετική επέκταση του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας, παρά τα υπεσχημένα. Για την ντε φάκτο χρήση της Ουκρανίας ως αντιρωσικό πολιορκητικό κριό και την αποτυχία υλοποίησης των συμφωνιών του Μινσκ, λόγω του δυτικού δάκτυλου. Κινήσεις που έπλητταν ευθέως το αίσθημα ασφάλειας της Μόσχας.

Στο βιβλίο γίνεται εκτενής παράθεση δηλώσεων ανώτατων παραγόντων της αμερικανικής και νατοϊκής ηγεσίας, που προειδοποιούσαν για την ανάγκη σεβασμού των κόκκινων γραμμών, όπως ο πρώην διευθυντής της CIA Τζορτζ Μπίμπι. Προειδοποιήσεις που αγνοήθηκαν και κόκκινες γραμμές που καταπατήθηκαν από το “κόμμα του πολέμου”, που θεωρούσε τη Ρωσία ως «βενζινάδικο με πυρηνικά», έναν γίγαντα με πήλινα πόδια, που θα έπεφτε εύκολη λεία στα νύχια των αμερικανικών συμφερόντων, τα οποία έτσι θα αντέστρεφαν την πορεία προς την πολυπολική διάταξη του παγκόσμιου γίγνεσθαι.

Ο πόλεμος, λοιπόν, που για τον Λυγερό ξεκίνησε ήδη το 2014, μετά τα γεγονότα της Μαϊντάν, σηματοδοτεί κάτι πολύ ευρύτερο. Στην ουσία είναι ένας παγκόσμιος πόλεμος, που δεν εκδηλώθηκε ανοικτά ως τέτοιος -κεκαλυμμένα είναι-, καθώς πέραν των οπλικών συστημάτων, των στρατιωτικών πληροφοριών και της οικονομικής βοήθειας, επιχειρούν επί του πεδίου δίκην μισθοφόρων και δυτικοί «σύμβουλοι»- λόγω της υπαρκτής πιθανότητας για τη διολίσθησή του σε πυρηνικό.

“Οι αθέατες όψεις του πολέμου στην Ουκρανία”

Στο βιβλίο, επίσης, παρουσιάζονται με απόλυτη επάρκεια οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές παράμετροι των δύο εμπλεκομένων. Ιδίως σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, ο Λυγερός εξηγεί με πειστικότητα τους λόγους της δημοτικότητας του Πούτιν, κάνοντας αναδρομή στην δραματική μετασοβιετική Ρωσία του Γιέλτσιν και παραθέτοντας στοιχεία για τη ραγδαία ανάπτυξη που ακολούθησε.

Επίσης, και αυτό καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της ανάλυσής του, αναφέρεται στην τραγικά λανθασμένη εκτίμηση της Δύσης για την ρωσική οικονομία, και η πεποίθηση των δυτικών κύκλων για τα άλυτα αδιέξοδα που θα αντιμετώπιζε η Μόσχα στο διεθνές εμπόριο.
Τίποτε από αυτά δεν επιβεβαιώθηκε. Αντί το ΑΕΠ της Ρωσίας, όπως είχε προβλέψει η Παγκόσμια Τράπεζα, να μειωθεί το 2022 κατά 11,2%, η μείωση ήταν μόνο 2,1%, ενώ το 2023 αυξήθηκε κατά 3,6%, και το 2024 4,1%. Επιπλέον, αντί για απομόνωση, η Ρωσία βρήκε στήριξη στον Παγκόσμιο Νότο, τους BRICS και πρωτίστως στην οικονομική υπερδύναμη, την Κίνα. Εκκωφαντική απόδειξη της μυωπικής δυτικής πολιτικής.

Αντιθέτως, στους ηττημένους αυτής της αντιπαράθεσης συγκαταλέγεται η Ευρώπη, της οποίας οι ηγεσίες με μια σχεδόν αυτοκτονική συμπεριφορά, επλήγησαν καίρια από τη στέρηση του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου, το οποίο βάλθηκαν να αναπληρώσουν με το πολλαπλάσια ακριβότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο των ΗΠΑ. Κι αυτό συνέβη σε μια κρίσιμη καμπή για την ευρωπαϊκή οικονομία, καθώς πιέζεται από τις καλπάζουσες αγορές της Ανατολής.

Αυτά τα δεδομένα, διαμόρφωσαν στην Ουκρανία μια κατάσταση, που κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει. Και σύμφωνα, με τον Λυγερό, η πολιτική του Τραμπ δεν είναι παρά η αποδοχή και διαχείριση αυτής της νέας πραγματικότητας. Παρά τις τεράστιες θυσίες σε ανθρώπινο δυναμικό -οι απώλειες και των δύο εμπολέμων, σε νεκρούς και τραυματίες, φθάνουν σχεδόν το ένα εκατομμύριο-, τις χιλιάδες των δυτικών κυρώσεων, που έχουν επιβληθεί κατά της Ρωσίας, τη διαρκή αποστολή στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία, την αδιάκοπη ροή της οικονομικής βοήθειας για τις λειτουργικές ανάγκες του κράτους, το Κίεβο βρίσκεται σε δυσμενή θέση.

Φαίνεται ότι είναι αδύνατον πλέον να κάνει την ανατροπή, παρά τον ηρωισμό των Ουκρανών μαχητών. Τα πομπώδη τελεσίγραφα των Ευρωπαίων, που πήραν την σκυτάλη του κόμματος του πολέμου μετά την ήττα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ, είναι άνευ αντικρίσματος. Διότι τους όρους τους επιβάλλει ο νικητής. Ο Τραμπ επαναλαμβάνει ότι ο πόλεμος αυτός δεν είναι «δικός του». Τον κληρονόμησε και δεν θέλει να γίνει αγχόνη που θα τον πνίξει πολιτικά, όπως συνέβη με το Russiagate, της πρώτης τετραετίας. Όμως το τέλος του αιματηρού πολέμου δεν είναι μια απλή διαδικασία. Ίσως, παρά τις ελπίδες που πρόσφατα καλλιεργήθηκαν, αργήσει αρκετά.

Ξετυλίγοντας το “κουβάρι”… 

Αυτό το “κουβάρι” των αντίρροπων επιδιώξεων όλων των δρώντων και τις δυνατότητες που διαθέτει ο καθένας να τις προωθήσει, το ξετυλίγει ο Σταύρος Λυγερός παραθέτοντας με ενάργεια και μαθηματική ευθυκρισία τις πολλές “αθέατες” πλευρές αυτού του πολέμου. Το πόνημά του πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστεί από όποιον επιθυμεί να κατανοήσει όχι μόνο ένα μέγα ιστορικό γεγονός, που αλλάζει τον κόσμο μας, αλλά και συνολικά το στίγμα της μεταβατικής εποχής μας.

Είναι ευτύχημα ότι το βιβλίο μεταφράζεται και στα αγγλικά, γιατί αξίζει να μπει στη διεθνή βιβλιογραφία ως μια από τις καλύτερες εργασίες επί του συγκεκριμένου θέματος.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο defencepoint