Οι γνωστοί τσαρλατάνοι απέναντι στη νέα τουρκική απειλή

Ιεραρχικά το νεοελληνικό κράτος αντιμετωπίζει τρεις ταυτόχρονα μεγάλες κρίσεις: Τον τουρκικό αναθεωρητισμό που συνοδεύεται με καθημερινές προκλήσεις και επεισόδια χαμηλής έντασης, την εργαλειακή χρήση των προσφύγων και των παράνομων μεταναστών από την Άγκυρα και την πανδημία του κορονοϊού. Χωρίς να υποτιμάται στο παραμικρό η πανδημία, απαιτείται εγρήγορση για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής.

Η κλιμάκωση ανά πάσα στιγμή αφορά πολλά επίπεδα εμπλοκών, ενώ υπάρχουν και πολλά ενδιάμεσα. Ωστόσο τα κυριότερα είναι τα εξής:

• Το παράνομο casus belli για την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων που προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο.
• Οι καθημερινές παραβιάσεις του κυριαρχικού χώρου.
• Οι παράνομες ενέργειες στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο και το μνημόνιο με τη Λιβύη που αφορούν τους υποθαλάσσιους πόρους.
• “Μικροεπεισόδια” χαμηλής έντασης, όπως οι πρόσφατες παραβιάσεις αεροπλάνων στον Έβρο.
• Η συνεχιζόμενη “μεταναστευτική επίθεση” στον Έβρο και στα νησιά.
• Οι επιθετικοί ελιγμοί εμβολισμού σκαφών του λιμενικού σώματος.
• Οι παρενοχλήσεις των Ελλήνων ψαράδων.
• Πιθανή κατάρριψη αεροσκάφους ή βύθιση πολεμικού σκάφους.
• Πιθανή κατάληψη βραχονησίδας.
• Πιθανή κλιμάκωση σε γενικευμένη σύρραξη με αφορμή “μικροεπεισόδιο”.

Τι σημαίνουν αυτά τα καθημερινά καταμαρτυρούμενα γεγονότα; Σημαίνουν καταρχάς ότι επείγει ψύχραιμα και αποφασιστικά η Ελλάδα να αποτρέψει κάθε απειλή κάθε επιπέδου. Παράλληλα σημαίνει ότι το κράτος και η κοινωνία δεν θα πρέπει να εκπλαγούν ή να ξαφνιαστούν εάν υπάρξει κλιμάκωση της έντασης και των επεισοδίων. Επιπλέον, εάν δεν ελεγχθεί μια κλιμάκωση και εάν οδηγούμαστε σε γενικευμένο πόλεμο, το κράτος και η κοινωνία θα πρέπει να είναι έτοιμοι να είναι νικηφόρος για την Ελλάδα.

Για το τελευταίο και σε απάντηση στους πολυπληθείς περί πολέμου επικίνδυνους τσαρλατάνους αναλυτές δεξαμενών κακής πολιτικής σκέψης και υποστηρικτικές του καζάν-καζάν οι οποίοι εκτοξεύουν ακραία επικίνδυνα ηλίθια και γι’ αυτό αήττητα συνθήματα του είδους “πόλεμο θέλετε;”, σπεύδουμε να πούμε το εξής: Επιτυχής αποτρεπτική στρατηγική ενός αμυνόμενου κράτους σημαίνει αφενός ικανότητες ελέγχου μιας πιθανής κλιμάκωσης και αφετέρου παραστάσεις ενός νικηφόρου μεγάλου πολέμου.

Αυτό μετράει αποτρεπτικά για το επιτιθέμενο κράτος, πλην οι προαναφερθέντες επικίνδυνοι τσαρλατάνοι –τους οποίους η πολιτική ηγεσία επιτάσσεται να αποφεύγει και αποκλείει από τα κρατικά επιτελεία– πρέπει να μελετήσουν και να μάθουν τη διαφορά μεταξύ αποτροπής του πολέμου.

Το αλφαβητάρι της στρατηγικής ανάλυσης

Οι κατά καιρούς κλιμακώσεις των τουρκικών αναθεωρητισμών και των τουρκικών απειλών που συχνά συνοδεύονται με επεισόδια χαμηλής έντασης καθιστούν αναγκαίο οι περί τη στρατηγική και τον πόλεμο συζητήσεις να είναι σοβαρές και υπεύθυνες. Δυστυχώς για όσους είναι εξοικειωμένοι με το Αλφαβητάρι της στρατηγικής ανάλυσης οι συζητήσεις στην Ελλάδα πάσχουν ολοένα και περισσότερο. Βασικά όποιος μιλά επιπόλαια σπρώχνει το κράτος προς απώλεια κυριαρχίας και πολλούς θανάτους.

Εξίσου θανατηφόρος είναι και ο κατευνασμός, καθότι αφού οδηγήσει σε ήττα χωρίς ένοπλη συμπλοκή η ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι έπεται γενικευμένος πόλεμος και μεγάλες καταστροφές. Μιας και αναφέραμε πολλές φορές τη λέξη “επικίνδυνοι” και “τσαρλατάνοι” δύσκολα κανείς μπορεί να διαφωνήσει με τον δάσκαλο των διεθνών σχέσεων Martin Wight. Ο τελευταίος εύστοχα έγραψε ότι τις ποιοτικές βαθμίδες κάποιου που μιλά για τη διεθνή πολιτική τις εκτιμά ανάλογα με το τι λέει για τον πόλεμο. Επιμένοντας σε αυτές τις πτυχές και επειδή σε στιγμές κρίσιμες και οριακές οι ειδοποιοί διαφορές έχουν σημασία, συνοπτικά, ενδεικτικά και καταληκτικά αναφέρονται τα εξής:

Πρώτον, ο πόλεμος ως χρήση βίας για την εκπλήρωση πολιτικών σκοπών στη διεθνή πολιτική είναι η βαθύτερη διαμορφωτική δύναμη της ιστορίας. Υπάρχουν ακόμη πολλών ειδών πόλεμοι όπως αναθεωρητικός, ηγεμονικός, αμυντικός, εθνικοαπελευθερωτικός, τρομοκρατικός και οτιδήποτε ασκείται πολεμική βία για την εκπλήρωση συγκεκριμένων σκοπών. Η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της κυριαρχίας ενός κράτους είναι σίγουρα μείζον ζήτημα για την πλειονότητα των κρατών που διατηρούν Ένοπλες Δυνάμεις για να υπερασπιστούν την ακεραιότητά τους.

Διόλου τυχαία ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους αναλυτές της διεθνούς πολιτικής, ο Hans Morgenthau, έγραψε κάτι το οποίο συνοψίζει και τις παθολογίες της ελληνικής στρατηγικής τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες. Συγκεκριμένα έγραψε: «βιώσιμο είναι το κράτος το οποίο διαθέτει επαρκή ισχύ για να εφαρμόσει τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου για την Επικράτειά του» και ασφαλώς για την υπεράσπιση της εθνικής του ανεξαρτησίας κατά αναθεωρητικών απειλών.

Λογική πολιτικών σκοπών

Δεύτερον, το μείζον είναι η σχέση του φαινομένου του πολέμου με τους πολιτικούς σκοπούς και η κατανόηση της κλαουζεβιτσιανής θέσης. Σύμφωνα με αυτή τη θέση πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα και το κύριο ζήτημα είναι το φαινόμενο του πολέμου να πειθαρχεί και να μετριάζεται στη λογική των πολιτικών σκοπών.

Τρίτον, ο πόλεμος δεν είναι μόνο η άσκηση βίας. Αρχίζει από τις προθέσεις, τον σχεδιασμό, τις εκτιμήσεις ανάλογα με τον σκοπό για το είδος και την ποιότητα των πολεμικών μέσων. Επιπροσθέτως σχετίζεται με την παραγγελία αγοράς οπλισμού ή την έναρξη προγραμμάτων παραγωγής τους ή συμπαραγωγής τους, την επιχειρησιακή ετοιμότητά τους, την ανάπτυξή τους και τη χρήση τους. Οτιδήποτε ενδιάμεσο, επίσης.

Τέταρτον, το πλήθος γεγονότων συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των προσφυγικών και παράνομων μεταναστευτικών ροών ως μέσο πίεσης και αστάθειας επί δεκαετίες επιβεβαιώνουν ότι το ζήτημα που τίθεται για την Ελλάδα είναι άμεση αποτροπή. Ολοκληρώνουμε λοιπόν λέγοντας τα εξής: Γενική αποτροπή έχουμε όταν δύο κράτη διατηρούν Ένοπλες Δυνάμεις αλλά δεν υπάρχουν απειλές, δεν υπάρχουν αναθεωρητικές διενέξεις και δεν τίθεται ζήτημα οποιασδήποτε ένοπλης εμπλοκής. Άμεση αποτροπή έχουμε όταν μία πλευρά σχεδιάζει επίθεση, εvώ η άλλη πλευρά απευθύvει αποτρεπτική απειλή αvταπόδoσης, θέτοντας ταυτόχρονα κόκκινες γραμμές.

Απέραντη αναθεωρητική απειλή

Πέμπτον, επειδή άμεση αποτροπή έχουμε και κίνδυνο εμπλοκών και κλιμάκωσης μέχρι και ένα μεγάλο πόλεμο, θα πρέπει αρχικά να αποφεύγονται κατευνασμοί οποιουδήποτε είδους. Ακόμα χρειάζεται να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται τακτικά και στρατηγικά σχέδια που αποτρέπουν αποτελεσματικά όλο το φάσμα των απειλών και επιθετικών ενεργειών. Απέναντι σε ένα κράτος του οποίου η αναθεωρητική απειλή είναι απέραντη, επαναλαμβάνεται ότι το πιο αποτρεπτικό είναι μια αξιόπιστη παράσταση ενός νικηφόρου μεγάλου πολέμου, εάν ο αντίπαλος τολμήσει να κλιμακώσει.

Για την επιτυχία της αποτρεπτικής στρατηγικής, εκτός του ότι είναι πρωτίστως υπόθεση εύρωστων κρατικών επιτελείων, απαιτείται τόσο στο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας όσο και των δημόσιων συζητήσεων να χρησιμοποιούνται βάσιμοι και δόκιμοι όροι και έννοιες.

Δεν μπορεί ο καθένας τη στιγμή που η Ελλάδα παλεύει να έχει αξιόπιστη εθνική στρατηγική να πετάει μια τσαρλατανιά του είδους “πόλεμο θέλετε;” ή “καζάν-καζάν” και να μην ελέγχεται αυστηρά ως αβάσιμος και επικίνδυνα επιπόλαιος. Θα πρέπει τουλάχιστον να θεωρείται επικίνδυνος και να αποκλείεται από κάθε εμπλοκή του με τους κρατικούς θεσμούς.

Σε στιγμές οριακές, λοιπόν, απαιτείται εγρήγορση, σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Πρωτίστως απαιτείται πρωτοκαθεδρία των κρατικών επιτελείων και όχι κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτων ιδιωτών καθώς και δόκιμη χρήση όρων και εννοιών. Eπιπλέον χρειάζεται κατανόηση του χαρακτήρα της –βαθύτατων προεκτάσεων– τουρκικής απειλής και έλεγχοι και εξισορροπήσεις στον δημόσιο διάλογο όταν εκτοξεύονται –στην καλύτερη λόγω ερασιτεχνισμού– επικίνδυνες θέσεις ιδιωτών.