Οι ρίζες της βρετανικής εχθρότητας προς τη Ρωσία

Πράγματι, μετά τη δημόσια διαμάχη μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι, είναι πιθανή μια αναδιάταξη της δυτικής διακρατικής τάξης πραγμάτων. Αυτό φυσικά έχει ξανασυμβεί, και αξίζει να θυμηθούμε τη ρήση του Φραντσέσκο Γκουιτσαρντίνι ότι τα πράγματα είναι πάντα τα ίδια, ότι το παρελθόν ρίχνει φως στο μέλλον, αλλά ότι τα ίδια γεγονότα επιστρέφουν με διαφορετικά ονόματα και χρώματα. Η Δύση διέρχεται αυτή τη στιγμή μια περίοδο σύγχυσης που πολλοί αναλυτές δυσκολεύονται να κατανοήσουν.

Η συνάντηση της 2ας Μαρτίου 2025, που προωθήθηκε από το Λονδίνο και συγκέντρωσε διάφορους ηγέτες της Ευρώπης, του Καναδά και της Τουρκίας, είναι απίθανο να επηρεάσει τους στόχους του Τραμπ και του Πούτιν, παρά μόνο θα τους ενοχλήσει. Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι συμβαίνει, εμβαθύνοντας στο υπόβαθρο των εξελίξεων και υποστηρίζοντας ότι πολλά εξαρτώνται από τον ανθρώπινο παράγοντα. η διατήρηση του κύρους, η φιλοδοξία, ο αταβισμός και ο σωβινισμός διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.

Από τουλάχιστον την βασιλεία του Ερρίκου Η’, η Βρετανία προσπαθεί να διασφαλίσει ότι καμία δύναμη δεν θα γίνει αρκετά ισχυρή ώστε να ηγηθεί της Ευρώπης, καθώς αυτό θεωρούνταν απειλή για τα συμφέροντά της. Έτσι, ενεπλάκη σε πολέμους εναντίον του Λουδοβίκου ΙΔ’ και του Ναπολέοντα, μεταξύ άλλων. Στους δύο παγκόσμιους πολέμους, κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία (προφανώς για να σώσει το Βέλγιο και την Πολωνία αντίστοιχα), επειδή δεν μπορούσε να ανεχθεί την ιδέα της γερμανικής κυριαρχίας στην Ευρώπη.

Διαίρει και βασίλευε

Μετά τον τελευταίο πόλεμο, η Βρετανία επανήλθε στην παλιά εμμονή της, επηρεασμένη από τη θεωρία του Μακίντερ, να κρατήσει τη Γερμανία και συνολικά την Ευρώπη μακριά από τη Ρωσία, φοβούμενη ότι η φιλία μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας θα αποδυνάμωνε τη βρετανική επιρροή. Η εχθρική της στάση απέναντι στη Μόσχα δεν βασιζόταν τόσο στις ιδεολογικές διαφορές, όσο στην επιθυμία να διατηρήσει την Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση σε αντιπαράθεση. Η ιδεολογική προπαγάνδα χρησιμοποιήθηκε απλώς για να κερδίσει τη στήριξη των μαζών. Ο λόρδος Ίσμεϊ, πρώτος Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, το έθεσε ωμά αλλά εύστοχα, όταν είπε ότι ο σκοπός της Συμμαχίας ήταν να κρατήσει τους Αμερικανούς εντός, τους Ρώσους εκτός και τους Γερμανούς κάτω.

Αντιλαμβανόμενη τη μειωμένη της ισχύ μετά τον τελευταίο πόλεμο, η Βρετανία μπόρεσε παρ’ όλα αυτά να παρουσιάζεται ως παγκόσμια δύναμη, χάρη στην ειδική σχέση με την Αμερική. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Χιθ παρομοίασε αυτή τη σχέση ως «πάτημα πάνω στην αμερικανική πολιτική», ενώ ο Ντε Γκωλ υπήρξε πιο αιχμηρός, περιγράφοντας τη Βρετανία σαν “Δούρειο Ίππο” της Αμερικής στην Ευρώπη, πριν αποσύρει τη Γαλλία από τη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ το 1966.

Παρά τη γαλλική στάση, το ΝΑΤΟ συνέχισε την πορεία του, μεταφέροντας απλώς την έδρα του από το Παρίσι στις Βρυξέλλες. Ο γκωλισμός παρέμεινε, θα μπορούσε να υποστηριχθεί, ως μια εξισορροπητική –και πυρηνικά εξοπλισμένη– δύναμη μεταξύ των Αγγλοσαξόνων και της Μόσχας. Ο βασικός στόχος της Βρετανίας και της Ουάσινγκτον ήταν να αποτρέψουν τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού στρατού που θα ήταν ανεξάρτητος. Μέχρι στιγμής, το έχουν επιτύχει. Η επανένταξη της Γαλλίας στη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ το 2009, υπό τον πρόεδρο Σαρκοζί, ήταν ευλογία για τους Αγγλοσάξονες.

Η Βρετανία του 21ου αιώνα

Υπενθυμίζουμε την πρόβλεψη του Μπίσμαρκ ότι το πιο σημαντικό γεγονός του 20ού αιώνα θα ήταν το ότι οι Βορειοαμερικανοί μιλούν αγγλικά. Ωστόσο, κανείς δεν έχει πει ακόμα ότι το πιο σημαντικό γεγονός του 21ου αιώνα είναι το ότι οι Άγγλοι μιλούν βορειοαμερικανικά. Ωστόσο, τώρα φαίνεται ότι οι προσπάθειες της Βρετανίας να διατηρήσει το ΝΑΤΟ ισχυρό υπονομεύονται από την πιθανότητα να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ! Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να καταστεί το υπόλοιπο ΝΑΤΟ de facto ευρωπαϊκός στρατός, κάτι που φυσικά θα ήταν ανεπίτρεπτο για τη βρετανική πολιτική, εκτός εάν μπορούσε να λειτουργεί μόνο με την έγκριση της Ουάσινγκτον. Το 2019, ο πρόεδρος Μακρόν χαρακτήρισε το ΝΑΤΟ “εγκεφαλικά νεκρό”.

Πολλά φαίνεται να αλλάζουν. Παρά την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, τώρα διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Φαινομενικά, οι δηλώσεις Τραμπ δείχνουν την επιθυμία τους να μειώσουν την εμπλοκή τους στην ασφάλεια της Ευρώπης, να συμφιλιωθούν με τη Μόσχα και να τερματίσουν τις συγκρούσεις στην Ουκρανία, λαμβάνοντας υπόψη τα επιχειρήματα της Μόσχας. Ίσως γνωρίζουν ότι η Μόσχα παραδοσιακά αντιδρά σε πρόκληση, αλλά σπάνια αμέσως. Παράδειγμα είναι ότι το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ιδρύθηκε έξι χρόνια μετά το ΝΑΤΟ.

Μετά τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, που συνοδεύτηκε από τον παράνομο βομβαρδισμό της Σερβίας, η Μόσχα έκανε ξανά ανοίγματα προς το ΝΑΤΟ που όμως απορρίφθηκαν. Ακολούθησαν η σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή του Ιράκ, του Αφγανιστάν, της Λιβύης και της Συρίας, χωρίς να ξεχνάμε το Μαϊντάν. Όταν ο Μπόρις Τζόνσον είπε στον Ζελένσκι να μην αποδεχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία, αυτό έπεισε τη Μόσχα ότι δεν υπήρχε άλλη επιλογή από τη συνέχιση της εισβολής στην Ουκρανία.

Οι συμφωνίες του Μινσκ αποδείχθηκαν –όπως παραδέχθηκε η καγκελάριος Μέρκελ– ένας τρόπος για να κερδηθεί χρόνος ώστε η Ουκρανία να επανεξοπλιστεί. Η Μόσχα έπαψε να εμπιστεύεται τη Δύση. Η δε νέα πολιτική Τραμπ έχει φέρει αναστάτωση, αφήνοντας τη Βρετανία σε δύσκολη θέση. Ο Στάρμερ έχει μιλήσει αρνητικά για τον Τραμπ πριν την επανεκλογή του και τώρα η Βρετανία προσπαθεί να παρατείνει έναν πόλεμο που οι ΗΠΑ προσπαθούν να σταματήσουν, ενώ ταυτόχρονα κολακεύει τον Αμερικανό πρόεδρο.

Και τώρα, τι θα γίνει με τη Ρωσία;

Έτσι, ο νέος πρέσβης της Βρετανίας στην Ουάσινγκτον, Peter Mandelson, έχει πει ότι οι προηγούμενες κριτικές του για τον Τραμπ ήταν λάθος: το 2019, είχε περιγράψει τον πρόεδρο σαν «απερίσκεπτο και κίνδυνο για τον κόσμο». Στην πρόσφατη επίσκεψή του ο Στάρμερ έδωσε στον Τραμπ δεύτερη πρόσκληση από τον βασιλιά Κάρολο για επίσκεψη στη Βρετανία. Ωστόσο, τέτοιες προσπάθειες να είναι κανείς ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές του φράχτη είναι απίθανο να βοηθήσουν. Αυτό που φαίνεται σαν προσποιητή φιλικότητα από την πλευρά του Στάρμερ είναι απίθανο να επηρεάσει τον Τραμπ σε προσωπικό επίπεδο.

Τώρα, το Λονδίνο υποστηρίζει την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία μετά το τέλος των μαχών, και παροτρύνει τα μέλη της ΕΕ να δράσουν στρατιωτικά μαζί. Θεσμικά, η ΕΕ δεν είναι σε θέση να ενεργήσει ενιαία, κυρίως λόγω της αντίθεσης Ουγγαρίας και Σλοβακίας. Έτσι, το Λονδίνο και το Παρίσι ανταγωνίζονται για την πρωτοκαθεδρία για να δείξουν στον Τραμπ ότι μπορούν να ενεργούν ανεξάρτητα από την Ουάσινγκτον. Η διαφορά είναι ότι το Λονδίνο δεν μπορεί πλέον να παίξει τον παραδοσιακό του ρόλο σαν Δούρειος Ίππος της Αμερικής.

Διεγείροντας τον φόβο του κοινού στις 25 Φεβρουαρίου, ο Στάρμερ μίλησε για «επικίνδυνη νέα εποχή», δικαιολογώντας την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Είπε επίσης ότι για την Ρωσία η επιθετικότητα «δεν σταματάει στην Ουκρανία». Αυτή είναι χαρακτηριστική γλώσσα στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου. Ο Στάρμερ και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες παριστάνουν τους πολεμιστές του Ψυχρού Πολέμου! Θυμόμαστε και πάλι το ρητό του Γκουιτσιαρντίνι στην πρώτη παράγραφο.