Όλα τα ‘χει η Μαριορή κι αγοράζει μεταφυσική της “ευτυχίας”!

Μπορείς να μιλάς για “ευτυχία” σε ένα λαό που έχασε τα αυγά και τα πασχάλια μέσα σε δέκα χρόνια επειδή οι πολιτικοί του χρεοκόπησαν τη χώρα και τα μεσαία κοινωνικά στρώματα αποσαθρώθηκαν; Μπορείς να μιλάς για “ευτυχία” σε ένα λαό που το 20% των θυμάτων του Covid-19 πεθαίνει εκτός ΜΕΘ; Μπορείς να μιλάς για “ευτυχία” σε ένα λαό που οι Ένοπλες Δυνάμεις αφοπλίστηκαν, ενώ η χώρα δεν μπορεί να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα τελώντας υπό την απειλή του casus belli, με αποτέλεσμα μια κατευναστική πολιτική υποχωρήσεων;

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ένας έξυπνος και καταρτισμένος πολιτικός. Είπε λοιπόν ο πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στο ΒΗΜΑ (21/3/2021): «Εάν, λοιπόν, τα πρώτα 100 χρόνια έχτισαν την εθνική συγκρότηση, τα δεύτερα 100 έχτισαν την ανάπτυξη… Ποιο, άραγε, είναι το διακύβευμα για τα επόμενα 100 χρόνια; Όταν, λοιπόν, ρώτησα τον Στάθη Καλύβα, μου απάντησε “Η ευτυχία”. Συμφωνώ. Είναι η ευτυχία ως έννοια που συνδέεται με τον τρόπο που εργαζόμαστε και με τον οποίο ζούμε την καθημερινότητά μας, συνδυάζοντας όλα όσα δικαιούμαστε ως πολίτες και ως άτομα και ξεχωριστές προσωπικότητες. Και η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει αυτή την “ευτυχία” του μέλλοντος».

Σε προηγούμενο άρθρο όπου παρουσιάσαμε την μελέτη του καθηγητή της Κοινωνιολογίας, Νίκου Παναγιωτόπουλου με τίτλο “H Eλλάδα δέκα χρόνια μετά-Η ευδαιμονία στην Ελλάδα το 2020 μέσα από τις διεθνείς στατιστικές εκθέσεις” με την οποία εισηγείται στην Ελλάδα τα “οικονομικά της ευτυχίας”, αναφερθήκαμε στους 80 δείκτες που χρησιμοποιούνται από διεθνείς οργανισμούς για τη μέτρηση της ευδαιμονίας των κοινωνιών και της ευτυχίας των πολιτών.

Οι δείκτες αυτοί αφορούν το προσδόκιμο ζωής, το ποσοστό των αυτοκτονιών, τον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων, την ασφάλεια των πολιτών, την εγκληματικότητα, τον βαθμό ικανοποίησης από τη ζωή, το επίπεδο της δημόσιας υγείας, το επίπεδο της δημόσιας παιδείας, το μέγεθος των ανισοτήτων, την δικαιοσύνη και τον τρόπο απονομής της, τις υλικές συνθήκες διαβίωσης.

Αφορούν την εξέλιξη του καθαρού εισοδήματος των νοικοκυριών, την εξέλιξη της αμειβόμενης απασχόλησης, το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας, την ευάλωτη απασχόληση, την οικονομική δυνατότητα στέγασης, το κατώφλι της σχετικής φτώχειας, την πρόσβαση στο διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων κ.ο.κ.

Το επικίνδυνο θέμα της “ευτυχίας”

Γιατί λοιπόν ο data driven πρωθυπουργός που προφανώς γνωρίζει πως στη χώρα μας όλοι αυτοί οι δείκτες έχουν υποχωρήσει δραματικά, πρώτον, ανοίγει το επικίνδυνο θέμα της “ευτυχίας”; Προφανώς πρόκειται για το νέο δυτικό πλαίσιο πρόκλησης πολιτικού ενθουσιασμού (διάβαζε “χειραγώγησης”) στους πολίτες που συνίσταται στο να πεισθούν και να αγκαλιάσουν το νέο καταμερισμό των έργων της “πράσινης ανάπτυξης” και της ραγδαίας υποκατάστασης της εργασίας από τα ενισχυμένα με τεχνητή νοημοσύνη ρομπότ και τους αλγόριθμους.

Δηλαδή, θα φτιάξουμε την ατμόσφαιρα με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τις ΑΠΕ, θα αντικαταστήσουμε τη χειρωνακτική εργασία με τα ρομπότ και εσείς θα απολαμβάνετε ελεύθερο χρόνο βλέποντας Netflix. Βέβαια, για το ποιος θα πληρώσει όλα αυτά και τί αμοιβές θα παίρνει ο εργαζόμενος για να έχει χρόνο για τον εαυτό του, δεν έχει λυθεί, αλλά προφανώς θα συμβεί το αυτονόητο.

Προφανώς όταν έδινε την εν λόγω συνέντευξη ο πρωθυπουργός, υποθέτουμε, δεν ήξερε το περιεχόμενο της συνέντευξης του Εμανουέλ Μακρόν στον Γιώργο Αλιάγα.  Εκεί μεταξύ των άλλων σημαντικών που είπε, ο Γάλλος πρόεδρος που διαθέτει ισχυρή φιλοσοφική παιδεία, αναφέρθηκε στον Αριστοτέλη, ο οποίος μας δίδαξε ότι πρέπει να επιδιώκουμε να γίνουμε αυτό που οφείλουμε να είμαστε.

Για να εξηγήσει στη συνέχεια ότι το μεγάλο πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών είναι ότι «για να κάνουμε μεγάλα πράγματα χρειαζόμαστε χρόνο. Φτιάξαμε μεθοδικά όλα τα μέσα για να τον κλέψουμε από τους εαυτούς μας, όντας σε μόνιμη επείγουσα ανάγκη, με αποτέλεσμα να είμαστε συνεχώς σε προθεσμίες. Νομίζω ότι πρέπει να ξαναβρούμε μια αίσθηση της διάρκειας του χρόνου. Τα σημαντικά χρειάζονται χρόνο».

Ο χρόνος ως πολιτικό κριτήριο

Προφανώς! Προφανώς, μόνο που όπως λέει ο λαϊκός βάρδος “μια ζωή την έχουμε” και ως εκ τούτου, και κατόπιν των όσων μας δίδαξε η πανδημία του κορονοϊού, δεν έχουμε περιθώρια να περιμένουμε ένα αιώνα για να γίνουμε ευτυχισμένοι. Το άτομο έτσι όπως το εκτόξευσε σε ιλιγγιώδη εγωιστικά ύψη το σύστημα του καταναλωτισμού, θα γίνει πολιτικά πολύ απαιτητικό.

Το “εδώ και τώρα”, το hic et nunc που λέγαν οι Ρωμαίοι θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην διαμόρφωση της πολιτικής στο εξής. Η υπομονή των μαζών έχει εξαντληθεί όπως προκύπτει από τις πολιτικές τους αντιδράσεις τα τελευταία χρόνια. Ειδικά, μετά την ιστορική διάψευση της μαρξιστικής ουτοπίας από το σοβιετικό καθεστώς και τις θάλασσες αίματος με τις οποίες πληρώθηκε ο μελλοντικός παράδεισος, οι μάζες δεν πρόκειται να ξαναπέσουν εύκολα στην παγίδα του μελλοντικού παραδείσου.

Ο χρόνος που ζητάει ο Μακρόν και η “ευτυχία” που ευαγγελίζεται σεμνά ο Μητσοτάκης αποτελούν τη νέα μεταφυσική του συστήματος. Είναι η κατασκευή του νέου πολιτικού θεάματος, δηλαδή η μόχλευση της ελπίδας. Ο Μακρόν μάλιστα ανακοίνωσε πως στο β΄ εξάμηνο του 2021 που η Γαλλία θα έχει την προεδρία της ΕΕ θα εργαστεί για την επαναφορά της ελπίδας.

Η “ευτυχία” λοιπόν και ο ελεύθερος χρόνος είναι τα ζητούμενα και εδώ φαίνεται πως οι ηγέτες ψωνίζουν ιδέες και ιδεολογήματα από τα ίδια μαγαζιά, το World Economic Forum, τον Economist, τους Financial Times, το Forbes κ.ο.κ. Έχουν, φαίνεται, αποφασίσει οι ηγέτες πως είναι καιρός, μετά από όσα τραβήξαμε από την πανδημία, να μας απαλλάξουν από την ύφεση και την ανεργία και να μας προσφέρουν “ευτυχία”, χρόνο (διάβαζε ανεργία και 300-400 ευρώ το μήνα) και “πράσινη” ανάπτυξη.

Πρόκειται για τη νέα παραμυθία των σωτήρων του πλανήτη που αφού τον κατέστρεψαν, έρχονται τώρα να τον σώσουν. Το green φοριέται ως νέα λεοντή του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος ετοιμάζεται να αρπάξει μυθώδη κρατικά κονδύλια από τον θηριώδη δανεισμό των κυβερνήσεων, οι οποίες με τη σειρά τους θα ρημάξουν τους λαούς στη φορολογία και τη λιτότητα…

Η κατασκευή του πολιτικού θεάματος

Ο σκεπτικισμός δεν είναι ντροπή, είναι η λογική του μορφωμένου ανθρώπου. Και βέβαια θέλουμε την ευτυχία! Αλλά ποια από όλες; Γιατί και το τζάνκι όταν η ηρωίνη ρέει μέσα του ευτυχισμένο είναι… Κάπως έτσι κατάλαβα γιατί η υπουργός Παιδείας κατάργησε το μάθημα της Κοινωνιολογίας από τα Λύκεια. Δεν ήταν ότι η Κοινωνιολογία μπορεί να οδηγήσει το νεαρό παιδί στον κομμουνισμό. Ήταν κάτι πολύ βαθύτερο. Η Κοινωνιολογία μελετά την πολυπλοκότητα των κοινωνιών, των ανθρωπίνων σχέσεων, των εθίμων και των μύθων.

Αυτό δεν το θέλει η κ. Κεραμέως, γιατί η κυβέρνηση στην οποία μετέχει έχει επιλέξει την απλούστευση, την κοντή ματιά, την επικοινωνιακή ατάκα αντί της πολιτικής, τη μετά-αλήθεια του λόγου αντί για την αλήθεια του γεγονότος. Αυτή η απλούστευση είναι πολύ επικίνδυνη. Στη μεταπολεμική έκδοση του “Αγώνα” του Αδόλφου Χίτλερ που συνοδεύτηκε από εξαιρετικά δοκίμια από πολιτικούς, ιστορικούς, κοινωνιολόγους και ψυχαναλυτές, υπάρχει ένας αποκαλυπτικός χαρακτηρισμός του “Αγώνα” που ήταν στην ουσία ένα γεωπολιτικό σενάριο και του ίδιου του συγγραφέα του.

Γράφει ο σχολιαστής, ίσως ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, πως ο Χίτλερ ήταν ο μεγαλύτερος απλουστευτής της ιστορίας και ότι η απλούστευση οδηγεί ευθέως στον ολοκληρωτισμό. Την ερμηνεία αυτή είδαμε άλλωστε να επιβεβαιώνεται και στο σταλινικό μοντέλο… Ο Murray Edelman στο βιβλίο του “Η κατασκευή του πολιτικού θεάματος” (εκδ. Παπαζήση, 1999) επιχειρεί να υπονομεύσει τον φετιχιστικό χαρακτήρα του πολιτικού θεάματος, αποκωδικοποιώντας τους επικοινωνιακούς και εξουσιαστικούς όρους της συγκρότησής του, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην αναμόρφωση της κριτικής κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας στο περιβάλλον της ύστερης νεωτερικότητας.

Ειδικότερα κατά τον Edelman, «το πολιτικό θέαμα είναι μια διαρκής εναλλαγή εκφοβισμών και διαβεβαιώσεων, αγωνίας και εφησυχασμού, έντασης και χαλάρωσης, ασάφειας και ακρίβειας, άγχους και ελπίδας. Συντελείται μέσα από την κατασκευή πραγματικών και φανταστικών εχθρών, συμμαχιών, ηγετών, κοινωνικών προβλημάτων, καθώς και μέσα από την καθημερινή ειδησεογραφία. Λειτουργεί ως φετίχ, είναι μια κατασκευή που αυτονομείται και εκ των υστέρων επηρεάζει τη σκέψη και τη δράση των κατασκευαστών της».