ΑΠΟΨΗ

Πελοποννησιακός και ουκρανικός πόλεμος – Μία προφητική διάλεξη του Λιαντίνη

Πελοποννησιακός και ουκρανικός πόλεμος – Μία προφητική διάλεξη του Λιαντίνη, Στέφανος Αβακιάν

Η επίτευξη ριζικών κοινωνικών αλλαγών ιδιαίτερα σε μια εποχή κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων μπορεί να υφίσταται ως μία διακαής επιθυμία, αλλά, δυστυχώς ταυτόχρονα υπάρχει και ως μία οδυνηρή ανεκπλήρωτη ουτοπία. Στο πλαίσιο των πολλαπλών κρίσεων που αντιμετωπίζουμε σήμερα υπάρχει μία ενδιαφέρουσα αναφορά ως προς τη σημασία της συγκεκριμένης κοσμοθεωρίας που δημιουργεί εκπλήξεις. Σε ένα αναρτημένο βίντεο από παλαιότερη βιντεοσκοπημένη διάλεξη του καθηγητή Δημήτρη Λιαντίνη, βλέπουμε να γίνεται μια ενδιαφέρουσα αναφορά για την σημασία των πολιτικών διενέξεων μεταξύ των κρατών για παγκόσμια οικονομική και πολιτική ισχύ.

Ο Λιαντίνης θα μπορούσε να θεωρηθεί “προφητικός” ως προς την εποχή της διάλεξης του. Ιδιαίτερα, όσον αφορά τον τρόπο που με γλαφυρότητα παρουσιάζει την αντιπαλότητα μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής. Συγκεκριμένα, αναφέρεται με συγκριτικό τρόπο στους Πελοποννησιακούς Πολέμους και ιδιαίτερα στη μακρόχρονη πολεμική διένεξη μεταξύ των Σπαρτιατών και των Αθηναίων. Αναφερόμενος στον κοινωνικό και πολιτισμικό χαρακτήρα των πόλεων-κρατών διαφορετικών κοινωνιών στην Αρχαία Ελλάδα ο καθηγητής Λιαντίνης παρουσιάζει τη σημασία της διατήρησης της διαφορετικότητας μεταξύ των αντιτασσόμενων δυνάμεων, όπως αυτή εμφανίζεται εκείνη την εποχή.

Η ιστορική του αναφορά είναι καίριας σημασίας. Παραμένει σημαντική ως προς το τι είχε ειπωθεί από τον ιστορικό Θουκυδίδη. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης των ιδεών του, ο Λιαντίνης μιλάει για την ένταση μεταξύ των κοινωνικών και πολιτισμικών διάφορών. Αναφέρεται στη σημασία της συγκριμένης “κοσμοθεωρίας” των Σπαρτιατών και των Αθηναίων. Ιδιαίτερα, στην λιτότητα που χαρακτήριζε τους Δωριείς στο μεγάλο διάστημα των Πελοποννησιακών Πολέμων και που δεν ήταν απλά γνωρίσματα ενός παροδικού τρόπου συμπεριφοράς, αλλά είχε στερεωθεί σε σημαντικό βαθμό μέσα τους για τις αξίες που περιείχε.

Η σύντομη αναφορά του Λιαντίνη στο ρόλο και τη σημασία της κοσμοθεωρίας, στην οποία ο ίδιος αναφέρεται με πάθος, παραμένει αξιοσημείωτη ιδιαίτερα όταν συγκρίνεται με την παρούσα παγκόσμια σύρραξη μεταξύ της Ρωσίας και των χωρών της Δύσης, όπως συντάχθηκαν με, και για, την υποστήριξη της Ουκρανίας. Ο Λιαντίνης σχετίζει τις πολιτισμικές αξίες των Δωριέων με την ιδεολογία τους που παρέμεινε καταλυτική ως προς το “πως” και το “γιατί” που αφορά στην ανεύρεση πνευματικών αντοχών να πολεμήσουν ενάντια στα άλλα ελληνικά γένη.

Ο Λιαντίνης για τον φόβο των Δωριέων

Φτάνουμε να συμπεράνουμε ότι χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει στη χρονική στιγμή της εκφώνησης της διάλεξής του, η αναφορά στην κοσμοθεωρία ήταν προφητική. Συγκεκριμένα, ο φόβος των Δωριέων από την επιβολή μιας ανώτερης οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης να επιβληθεί στα άλλα κράτη γίνεται το σημαντικό ορόσημο για τον συσχετισμό δράσης των πόλεων.

Οι Δωριείς δεν είχαν να αντιμετωπίσουν έναν εχθρό με μία συγκεκριμένη στρατιωτική πολιτική, αλλά πολλές πολιτείες, οι οποίες υπήρχαν ως ξεχωριστά αυτόνομα κράτη και που πορεύονταν σε ένα κοινό μέτωπο. Ο Λιαντίνης κάνει αναφορά για το πως οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι έφτασαν στο σημείο εκείνο, ώστε να ζητήσουν ακόμα να καταστραφεί η Αθήνα και οι κάτοικοι της να γίνουν δούλοι. Το οξύμωρο είναι πως τελικά οι ίδιοι οι Σπαρτιάτες το αρνήθηκαν αυτό, σεβόμενοι την προσφορά της Αθήνας στους Περσικούς Πολέμους.

Ο Θουκυδίδης αναφέρει πως η βασική αιτία για την έναρξη της σφοδρής σύγκρουσης των συγκεκριμένων πόλεων-κρατών «υπήρξε η ολοένα αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας που προκάλεσε φόβο στους συμμάχους της Σπάρτης και κατέστησε τη σύρραξη ανάμεσα στις δύο πόλεις αναπότρεπτη.» (Θουκυδίδης. 1, 23.6) Έτσι, η αντιμετώπιση των Αθηναίων από τους Σπαρτιάτες δεν αντιμετωπίζεται μόνο ως κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη. Ο Θουκυδίδης αναφέρει πως οι Αθηναίοι είχαν την δυνατότητα για μεγαλύτερη πρόσβαση σε οικονομικά εφόδια και στρατιωτικό υλικό. Ο επαναλαμβανόμενος ισχυρισμός της δυνατότητας των Σπαρτιατών να επιβληθούν στον εχθρό ένεκεν της διαφορετικής τους προσέγγισης στα μεγαλύτερα ζητήματα της ανθρώπινης κοινωνίας παραμένει –και είναι– αξιοσημείωτος.

Η ανατρεπτική δύναμη ενός πολιτισμού περιλαμβάνεται σε ένα ευρύτερο αφήγημα, που αφορά την αντίληψη του κόσμου και αφορά στη σημασία που δίνει κάποιος στις αξίες ενός πολιτισμού. Αν και οικονομικά υποδεέστερη δύναμη, η συμμαχία της Δήλου, είχε την ικανότητα να αντιληφθεί πως οι πιθανότητές της για νίκη δεν μπορούσαν να στηρίζονται μόνο στη στρατιωτική ισχύ, αλλά και σε μία κοινή ιδεολογία που έχει να κάνει με την ευρύτερη ιδιοσύσταση ενός πολιτισμού.

Οι συγκρούσεις των κοσμοθεωριών

Η αναφορά του Λιαντίνη η οποία περιλαμβάνει την σύγκρουση διαφορετικών “κοσμοθεωριών” στο κέντρο της περιέχει την αντίληψη της πολιτικής ισχύος, αλλά και την ύπαρξη μιας κοινής πολιτικής που χαρακτηρίζει τις διάφορες κοινωνικές τάξεις που εναντιώνονται στον κοινό φυσικό αλλά πνευματικό “εχθρό”. Για παράδειγμα, η κοσμοθεωρία για τη σημασία της “ελευθερίας” δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη για τους πολέμους που διήρκησαν 27 χρόνια. Οι Δωριείς διακατέχονταν από το έντονο αίσθημα αυτοσυντήρησης, αλλά και από τις βαθύτερες κοινωνιολογικές επιταγές. Αφορούσαν στο μέλλον ενός πολιτισμού, για τον οποίο οι πολίτες θα άξιζε να δώσουν την ζωή τους στη μάχη.

Η σύγκριση που παρουσιάζει ο Λιαντίνης μοιάζει κάπως σουρεαλιστική, παραβάλλοντας σήμερα την Ρωσία με τους Δωριείς και την Αμερική με την Αθηναϊκή Συμμαχία. Η λιτή στάση ζωής που έχει συντηρήσει η Ρωσία τα τελευταία χρόνια, ως κράτος, φαίνεται να διαφέρει σημαντικά από την πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη της Δύσης. Η υπεροχή της στρατιωτικής της ισχύος φαίνεται πως εξαρτάται από την πολεμική της ικανότητα μόνο μέσα στο πεδίο της μάχης. Όμως, στην πραγματικότητα η έννοια της “υπεροχής” για την Ρωσία ήταν στενά συνδεδεμένη με πρακτικές εκπαίδευσης και επιμόρφωσης που αφορούν την πολιτεία και τον πολιτισμό της.

Η αναφορά της Ρωσίας για την έντονη και αδικαιολόγητη εχθρική στάση των δυτικών κρατών απέναντί της τα τελευταία 30 χρόνια παραμένει σημαντική αναφορά που εσκεμμένα δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Η αγανάκτηση του ρωσικού πολιτικού κόσμου για την επαναλαμβανόμενη, ενσυνείδητη, περιφρόνηση των ρωσικών συμφερόντων φαίνεται πως είναι το “καζάνι που βράζει” όπου η συνεχής εσωτερική πίεση –μιλώντας συμβολικά– γίνεται ο Προκρούστης του εν λόγω συνασπισμού κρατών, τα οποία οδήγησαν την Ρωσία στο ξαφνικό στρατιωτικό ξέσπασμα.

Η ιδιοσυστασία της ρωσικής κοινωνίας

Η αλληγορική αναφορά του Λιαντίνη για την αξία τής κοσμοθεωρίας φαίνεται να επιβεβαιώνει πως το ρωσικό γίγνεσθαι με την μακρόχρονη αποστασιοποίηση και διαφοροποίησή του από τα δυτικά μοντέλα συμπεριφοράς, τον συντηρητικό τρόπο ζωής των πολιτών της, προς διασφάλιση μια οικονομίας, η οποία δεν έχει ανάγκη δανεισμού από άλλες χώρες και κατά συνέπεια δεν δημιουργεί χρέη, αποδίδει τώρα καρπούς. Μια τέτοιου είδους πολιτική μορφώνει μία συμπαγή ιδιοσυστασία ενός κοινού φρονήματος της “κοινωνίας” και των συμφερόντων της.

Αν η Ουκρανία είναι πραγματικά το πρότυπο για την έλευση μιας εναλλακτικής κοσμοθεωρίας –όπως συχνά αναφέρεται από τα ΜΜΕ– όπου τα δυτικά στερεότυπα θα μπορούσαν να κυριαρχήσουν ανενόχλητα μέσα από μια πιθανή νίκη, τότε, η αντιμετώπιση των νατοϊκών δυνάμεων από την Ρωσία αφορά το πιο ουσιαστικό υπαρξιακό θέμα για την υπόσταση και τον πολιτισμό της. Χωρίς την έγκαιρη καλλιέργεια αυτών των στόχων, που φαίνεται τώρα να στερεώνουν το ρωσικό πνεύμα απέναντι στο μεγαλόπνοο σχήμα των 42 δυτικών χωρών, είναι σίγουρο πως δεν θα μπορούσε να υπάρξει το σθένος για ρωσική αντίσταση.

Αν υποθέσουμε πως το δωρικό πνεύμα γνώριζε πραγματικά αυτή την ανώτερη κατανόηση της αξίας της ελευθερίας ενός έθνους που δεν βασίζεται μόνο στην οικονομική υπεροχή, τότε είναι βέβαιο πως τα φυλετικά και εθνικά ιδεώδη, που έδωσαν κουράγιο στους στρατιώτες να πολεμήσουν για το λαό τους, παραμένουν αξιακά ένα ανώτερο ιδεολογικό φρόνημα από εκείνο των αθηναϊκών δυνάμεων.

Ο Λιαντίνης αναφέρει πως η νίκη της Σπάρτης, η οποία οφείλεται σε όσα παραθέσαμε πιο πάνω, όχι μόνο δεν είναι τυχαία, αλλά και θα επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο όταν οι συγκεκριμένοι ρόλοι επανέρχονται στο διάβα των μελλοντικών χρόνων. Ιδιαίτερα μάλιστα, όταν ισχυρά κράτη, των οποίων επιδίωξη είναι να επιβάλουν παγκόσμια κυριαρχία, έχουν ξεχάσει να στηρίζονται σε εκείνες τις αόρατες δομές που τυχαίνει να λειτουργούν με καταλυτικό τρόπο για την ανάπτυξη ενός κοινού εθνικού φρονήματος.


*Το βίντεο από τον σύνδεσμο https://www.youtube.com/watch?v=hrFzL60HpRw

Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του SLpress.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του SLpress.gr. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των 2-3 πρώτων παραγράφων με την προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο SLpress.gr. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν νομικά μέτρα.

Ακολουθήστε το SLpress.gr στο Google News και μείνετε ενημερωμένοι