ΡΚΚ, ο κουρδικός καρκίνος της Τουρκίας

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός  – 

Με τους Κούρδους του YPG (παρακλάδι του ΡΚΚ στη Συρία) να ελέγχουν ολόκληρη τη βορειοανατολική Συρία και το καντόνι του Αφρίν στη βορειοδυτική Συρία, ο εφιάλτης της Τουρκίας άρχισε να γίνεται πραγματικότητα. Έτσι αποφάσισαν το 2016 να εισβάλουν στη βόρειο Συρία (επιχείρηση “Ασπίδα του Ευφράτη”) για να εμποδίσουν την ενοποίηση του Αφρίν με τα ανατολικά κουρδικά καντόνια. Και όταν οι Αμερικανοί ανακοίνωσαν τη συγκρότηση στρατιωτικής δύναμης με κορμό τους Κούρδους του YPG για τη φύλαξη των συνόρων, ο Ερντογάν δρομολόγησε την εν εξελίξει επίθεση στο Αφρίν (επιχείρηση “Κλάδος Ελαίας”).

Το Κουρδικό ζήτημα είναι βασικός λόγος που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις έχουν περιέλθει στα όρια της ρήξης. Για την ακρίβεια, το Κουρδικό είναι ο καταλύτης για τη γεωπολιτική ρευστοποίηση στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, που εκ των πραγμάτων εγείρει ζήτημα για την ίδια την εδαφική ακεραιότητά της. Μπορεί ο πόλεμος στη Συρία να έφερε στην πρώτη γραμμή το εκεί σκέλος του κουρδικού έθνους, αλλά το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα των Κούρδων πάει πολύ πίσω.

Όταν στις αρχές της δεκαετίας 1990 ο Οζάλ με ανατολίτικη κομπορρημοσύνη μιλούσε για την αναδυόμενη τουρκική ζώνη επιρροής, που θα εκτεινόταν από την Αδριατική μέχρι το Σινικό Τείχος, η Τουρκία ήταν ήδη καρκινοπαθής. Το εθνικοαπελευθερωτικό αντάρτικο του ΡΚΚ, που ξεκίνησε το 1984, δεν κατάφερε μόνο να αποσταθεροποιήσει την τουρκική κυριαρχία στις νοτιοανατολικές επαρχίες. Άσκησε και διαβρωτική επιρροή συνολικά στο μετακεμαλικό καθεστώς.

Επιδιώκοντας στρατιωτική λύση

Για χρόνια το τουρκικό Γενικό Επιτελείο έδινε στον εαυτό του διαδοχικές διορίες για να επιτύχει στρατιωτική λύση. Παρότι σε αυτό το μέτωπο χρησιμοποίησε ό,τι καλύτερο διέθετε στο στρατιωτικό επίπεδο, παρότι δεν τσιγκουνεύθηκε ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους, δεν κατάφερε να συντρίψει τη ραχοκοκαλιά του αντάρτικου, όπως επανειλημμένως είχε εξαγγείλει.

Δεν το κατάφεραν ούτε οι αλλεπάλληλες εισβολές του τουρκικού στρατού στο βόρειο Ιράκ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990. Ας σημειωθεί ότι το 1994 είχαν εισβάλει 40.000 Τούρκοι στρατιώτες υπό τον στρατηγό Τσεβίκ Μπιρ (επιχείρηση Ατσάλι), χωρίς και πάλι να επιτύχουν τον αντικειμενικό σκοπό τους.

Παρά τις σημαντικές απώλειες που κατά καιρούς έχει υποστεί, το ΡΚΚ έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιβιώνει ως αντάρτικο και να προκαλεί σημαντικά πλήγματα στις τουρκικές δυνάμεις. Τα θύματα αυτού του ασύμμετρου πολέμου ξεπερνούν κατά πολύ τις 40.000. Ένα σημαντικό ποσοστό είναι Τούρκοι στρατιώτες, ενώ πολλαπλάσιοι είναι οι τραυματίες.

Τεράστιο είναι και το οικονομικό κόστος. Το κόστος για την Τουρκία έχει υπολογισθεί αθροιστικά από τουρκικές πηγές σε πολύ πάνω από 300 δισ. δολάρια. Σ’ αυτά θα πρέπει να προστεθούν το μεγάλο κόστος των καταστροφών που προκαλούσαν τόσο οι επιθέσεις των ανταρτών όσο και η δράση των δυνάμεων ασφαλείας, καθώς και το κόστος από την παρακώλυση της οικονομικής δραστηριότητας στις νοτιοανατολικές επαρχίες.

Εγκλωβισμένη σε φαύλο κύκλο

Η Τουρκία έχει εγκλωβισθεί σ’ έναν φαύλο κύκλο. Η εμμονή στην επιδίωξη στρατιωτικής λύσης και η καλλιέργεια της αντίληψης του κράτους-οχυρού αποδείχθηκαν εξόχως αντιπαραγωγικές. Το Κουρδικό ζήτημα έχει μετατραπεί σε καρκίνωμα. Η κεμαλική στρατογραφειοκρατία θεωρούσε την αναζήτηση πολιτικής λύσης παραδοχή ήττας, που εκ των πραγμάτων θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου, με ανεξέλεγκτες συνέπειες για την ίδια την ακεραιότητα του τουρκικού κράτους.

Θεωρούσε ότι, εάν σπάσει ο κουρδικός κρίκος, αργά ή γρήγορα θα ακυρωθεί συνολικά το δόγμα “ένα έθνος, ένα κράτος, μία γλώσσα, μία θρησκεία”. Το πουλόβερ θα αρχίσει να ξηλώνεται και μέσα από την κρίση θα αναδυθεί σιγά σιγά το μωσαϊκό των μικρασιατικών εθνοτήτων που ισοπεδώθηκαν από τον κεμαλισμό. Στην πραγματικότητα, αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει, έστω κι αν ο εθνικιστικός πυρετός δεν αφήνει περιθώρια ανοικτής εκδήλωσής του.

Εάν ξύσουμε την επιφάνεια, η Τουρκία είναι ένα πολυεθνικό κράτος που δηλώνει ότι είναι μονοεθνικό. Στην πραγματικότητα, οι Τούρκοι αδυνατούν να συμβιβασθούν με την ιστορία τους. Σύμφωνα με εκτεταμένη επιστημονική έρευνα του πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν (Γερμανία) με τίτλο Εθνικές Ομάδες στην Τουρκική Δημοκρατία, στη χώρα αυτή υπάρχουν τουλάχιστον 52 εθνικές ομάδες, με ξεχωριστά γλωσσικά, θρησκευτικά και εθνολογικά χαρακτηριστικά.

Η οριστικοποίηση του κουρδικού εθνισμού

Το κουρδικό αντάρτικο δεν έφερε στην επιφάνεια μόνο το Κουρδικό ζήτημα. Ρηγμάτωσε πολλαπλά την τουρκική κρατική ιδεολογία. Οι συμπιεσμένες μικρασιατικές εθνικές και θρησκευτικές ομάδες (όπως οι αλεβίτες) επαναδιεκδικούν την αναγνώριση και προβάλλουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους. Μπορεί να μην αμφισβητούν ακόμα την τουρκική ταυτότητά τους, αλλά οι διεργασίες έχουν αρχίσει να κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της στρατοχωροφυλακής, η χωρίς κανόνες δράση των παρακρατικών ομάδων στις νοτιοανατολικές επαρχίες και οι βρόμικες επιχειρήσεις δημιούργησαν από το αίμα βαθύ χάσμα ανάμεσα στη μεγάλη πλειονότητα των Κούρδων και στο τουρκικό κράτος. Προκαλώντας με τη δράση του τη βίαιη και συχνά τυφλή κατασταλτική αντίδραση των κρατικών και παρακρατικών μηχανισμών, το κουρδικό αντάρτικο λειτούργησε σαν καταλύτης για τη δυναμική ανάδυση του κουρδικού εθνισμού στην επικράτεια της Τουρκίας.

Πρόκειται για μια διαδικασία που δεν έχει επιστροφή. Απ’ αυτή την άποψη, το PKK έχει επιτελέσει το σημαντικότερο σκέλος της ιστορικής αποστολής του. Μέσα από τον πολυετή ένοπλο αγώνα του σφυρηλατήθηκε οριστικά και αμετάκλητα η ξεχωριστή εθνική συνείδηση των Κούρδων.