Πολιτική κερδοσκοπία με το “νέο”

του Ελευθέριου Τζιόλα  – 

Κάθε φορά που στο πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται κάποια κινητικότητα, συνδυασμένη ιδιαίτερα με ρόλους, το ζήτημα που αναδεικνύεται σε επαναλαμβανόμενη βάση είναι αυτό της ανανέωσης. Οι έννοιες “νέο”, ”νέοι”, ”ανανέωση” αποτελούν όχημα κριτικής, επιθυμιών, επιδιώξεων. Άλλοτε, γνήσιων, άλλοτε παραπλανητικών, άλλοτε πλαστογραφημένων, άλλοτε πλασαρισμένων. Παρά τη συσσωρευμένη πείρα, οι πολίτες, όπως ολοκάθαρα πλέον δείχνουν οι εξελίξεις, παγιδεύονται (και δις και τρις).

Πώς, λοιπόν, να ξεχωρίσεις την ήρα από το στάρι, πώς να διακρίνεις έγκαιρα και αξιόπιστα το αληθινό απ’ το κάλπικο μέσα στον ακατάσχετο πληθωρισμό; Ιδιαίτερα στον πληθωρισμό των social media, όπου οτιδήποτε μπορεί να λεχθεί, να πεταχτεί στην ”πιάτσα”, να καταναλωθεί, να αναιρεθεί, να χωνευτεί, να ξεχασθεί…

Σύστημα αναφοράς

Χωρίς αρχές, στέρεα κριτήρια, και συγκεκριμένη οπτική δεν είναι δυνατό ούτε εφικτό να αξιολογηθεί οτιδήποτε. Απαιτείται πάντα, από τα μαθηματικά μέχρι και τις κοινωνικές διεργασίες, ένα αρθρωμένο σύστημα αναφοράς. Είναι ένα τέτοιο σύστημα, σε συνδυασμό με το αποτύπωμα των δρώντων υποκειμένων στην πολιτική κονίστρα, που μπορεί να οδηγήσει στην εξαγωγή αξιόπιστων κρίσεων και χρήσιμων πορισμάτων.

Ακόμα και για δυνάμεις, ή στελέχη που δεν έχουν ασκήσει οποιαδήποτε μορφή πολιτικής, συνδικαλιστικής, ή θεσμικής εξουσίας, η πρακτική τους σε συσχέτιση με ένα ορισμένο σύστημα αξιών, μπορεί να είναι πολλαπλά διαφωτιστική και αποκαλυπτική. Με αυτήν την έννοια, π.χ. έχει σημασία η ζωή και οι στάσεις στο εσωτερικό των κομμάτων, των οποίων η δημόσια θέα είναι ελλειμματική.

Σε ιστορικές καμπές, τα συστήματα αναφοράς αναιρούνται. Αλλά όταν ένα σύστημα αναφοράς αναιρείται, ή ανατρέπεται, τότε συντελείται μια επανάσταση, μέσω της οποίας ένα άλλο προωθείται και κυριαρχεί. Και ο τελευταίος πολίτης μπορεί να αντιληφθεί τα κύματα της σεισμικής ενέργειας μιας τέτοιας αλλαγής. Προφανώς, στην ελληνική δημόσια σκηνή δεν συντελείται κάτι ανάλογο κι ούτε η τρέχουσα συζήτηση περί το ”νέο” αφορά σε μια τέτοια κατάσταση.

Τι υποδύεται το νέο

Ας ξεμπλέξουμε, λοιπόν, με ό,τι δεν είναι νέο, με τη δέσμευση να σταθούμε απέναντι σε κάθε σκόπιμη θόλωση και παραπλανητική νόθευση του νέου.

Δεν είναι νέο το νέο σελοφάν, το νέο περιτύλιγμα, η νέα συσκευασία των υφιστάμενων, παλιών  ”προϊόντων”. Κι όμως, αυτή είναι η συνηθέστερη συνταγή.

Δεν είναι νέο η εξαπάτηση μιας ιλουστρασιόν εικόνας που προβάλουν τα media στη θέση και αντί της ποιότητας. Κι όμως, αυτή είναι η τρέχουσα, απόλυτη αξία.

Δεν είναι νέο ό,τι μας ακινητοποιεί, μας παθητικοποιεί, ό,τι μας αποξενώνει από το διαρκές γίγνεσθαι, από τις  διεργασίες, δηλαδή, που παράγουν και αναπαράγουν το νέο. Κι όμως, αυτή είναι η κυρίαρχη συμπεριφορά.

Δεν είναι νέο ό,τι έχει μικρή βιολογική ηλικία, αλλά γερασμένα πρότυπα ή παρασιτικές πρακτικές. Γιατί τα πρότυπα καθοδηγούν τη δράση και φέρνουν τις συνέπειες, γιατί οι πρακτικές σφραγίζουν την εξέλιξη. Ο ηλικιακά νέος που λειτουργεί σαν παλαιοκομματικός, που σκέφτεται κλικαδόρικα, ή που ενεργεί σαν καθεστωτικός είναι χειρότερος από τον γερασμένο. Γιατί, στο κάτω-κάτω, ο ηλικιωμένος φεύγει και βιολογικά είναι αδύναμος, ενώ ο νεότερος είναι εδώ, είναι εμπόδιο, και θα είναι για μισόν ακόμα αιώνα εμπόδιο για το νέο, ισχυρότερο εμπόδιο για την αλλαγή. Παραφράζοντας ένα σλόγκαν είναι εύστοχο να πούμε πως «πιο γέρος από τέτοιους νέους πεθαίνεις».

Τόσο αναγκαίο, αλλά και τόσο απαιτητικό

Νέο συνθηκολογημένο, άνευρο, κηδεμονευόμενο δεν υπάρχει.

Νέο, χωρίς ρίζα, χωρίς ιστορία, χωρίς ταυτότητα, χωρίς αξιακό σύστημα, δηλαδή νέο σαν φτερό στον άνεμο δεν υπάρχει.

Νέο, χωρίς έρωτα, χωρίς δόσιμο, χωρίς δημιουργία και πάθος δεν υπάρχει.

Νέο, χωρίς παντιέρες που συγκινούν, που τα συνθήματα τους λάμπουν και τα τραγούδια τους συνεπαίρνουν, δεν υπάρχει.

Νέο, χωρίς νέο στυλ δεν υπάρχει. Αλλά και το νέο στυλ από μόνο του δεν είναι το νέο.

Νέο, χωρίς κοινωνικό Κίνημα (στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στους επαγγελματικούς χώρους, στον πολιτισμό) δεν υπάρχει. Και αντίστροφα, το κοινωνικό Κίνημα είναι συνήθως η μήτρα που δημιουργεί το Νέο.

Απέναντι στο κατεστημένο

Το παλιό δεν θα παραδοθεί, πρέπει να ανατραπεί. Το παλιό θα μοιραστεί τα προνόμια του, αν ξέρει ότι το νέο απλώς ζητάει ρόλο και προνόμια. Με άλλα λόγια, αν το νέο χωράει στο πλαίσιο του Παλιού, εάν ουσιαστικά είναι  συνεχιστής του Παλιού. Αλλά, τότε, δεν μιλάμε για Νέο, αλλά για το νέο του Παλιού, για την διαιώνιση του Παλιού.

Τα παρακάλια των καλοθελητών («αφήστε τόπο για τα νέα παιδιά», «δώστε ευκαιρία στα νέα παιδιά») είναι ακριβώς μια τέτοια υποκριτική και ξινισμένη ικεσία. Ας δοθεί, λένε, κάτι και στους “απ’ έξω”.

Το κατεστημένο δεν θα αυτοκαθαιρεθεί, πρέπει να εκθρονιστεί και οι κενοί θρόνοι να μην γίνουν λεία. Το κατεστημένο θα ανοίξει τις πόρτες. Πρέπει το Νέο να τις εκπορθήσει για να είναι νικητής. Το κατεστημένο, όμως, έχει μέσα, δυνάμεις και πείρα. Δεν είναι εύκολος αντίπαλος. Τί διαθέτει το Νέο απέναντι στο κατεστημένο; Η ορμή και η αποφασιστικότητα είναι αναγκαία συνθήκη, αλλά όχι και ικανή. Χωρίς σχέδιο και ηγεσία δεν μπορεί να προκύψει τομή. Το κοινωνικό Κίνημα είναι το όχημα που οδηγεί στον προθάλαμο της Ιστορίας, αλλά δεν αρκεί από μόνο του.