Πως από συνονθύλευμα φατριών το ΠΑΣΟΚ μπορεί να γίνει Κίνημα

Ο Γιάννης Σουλαδάκης σε ανάρτησή του στο Facebook καταγράφει τα χαρακτηριστικά που φέρουν ορισμένα πολιτικά κόμματα, με στόχο να ξεχωρίσει τα αριστερά κρατικίστικα κόμματα από τα αριστερά κόμματα της κοινωνίας. Τα κρατικίστικα κόμματα ταυτίζουν τα συμφέροντα του κράτους με τα συμφέροντα της κοινωνίας και καθιστούν το κράτος συντεχνιακό υπερασπιστή των δικών του δομών και συμφερόντων που αντιδρά σε κάθε καινοτομία.

Κατ’ αρχήν θεωρώ πως η μαρξιστική συνταγή δεν οδηγεί σε αριστερό κόμμα της κοινωνίας, με την έννοια που δίνει ο Σουλαδάκης. Το αριστερό προφίλ του ΠΑΣΟΚ αρχικά είχε στόχο να προσελκύσει αριστερούς πολίτες, αλλά δεν εκφράζονταν από τα τότε παραδοσιακά αριστερά κόμματα. Η προσπάθεια αυτή αλλοιώθηκε τελικά, λόγω αντιγραφής της οργάνωσης σχεδόν κατά τα πρότυπα της κομμουνιστογενούς Αριστεράς, χωρίς αλλαγές σε ό,τι αφορά ιδίως τη διαδικασία ανάδειξης των αξιωματούχων στα διάφορα όργανά του. Ήταν μια παγίδα που μετέτρεψε το ΠΑΣΟΚ σε μηχανισμό των συντεχνιών, όπως και ο Σουλαδάκης –με πιο ήπιο τρόπο– αναφέρει.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και ο θεσμός των σοβιέτ λειτούργησε στην αρχή μια χαρά και στη συνέχεια μετατράπηκε σε Σοβιετική Ένωση! Οι συντεχνίες είναι δημιούργημα της καπιταλιστικής “δημοκρατίας”. Για να αντιμετωπίσουν τους κεφαλαιοκράτες, οι εργαζόμενοι οργανώθηκαν για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Έτσι, διαχρονικά, το καπιταλιστικό σύστημα συμβιώνει με τα συνδικάτα σε μια βάση όπου βασιλεύει η κάθε μορφής πολιτική, κοινωνική και οικονομική ανισότητα.

Σε αντιστοιχία λειτουργούν και κεφαλαιοκρατικές συντεχνίες. Η μια συντεχνία θρέφει την άλλη. Αυτή η κατάσταση άλλωστε αποδεικνύει περίτρανα πως το καθεστώς δεν είναι δημοκρατικό. Δημοκρατικό σημαίνει ισοπολιτεία, ίσοι μπροστά στο νόμο, ίσες ευκαιρίες. Σημαίνει επίσης ύπαρξη κοινωνικής ελευθερίας, όπου ο κάθε πολίτης μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του με την προϋπόθεση ότι αυτές δεν περιορίζουν την ελευθερία των συμπολιτών του.

Τα κόμματα στον καπιταλισμό

Όλα τα κόμματα στην Ελλάδα, όπως και αλλού, υπηρετούν διαχρονικά το καπιταλιστικό καθεστώς. Στις καπιταλιστικές δημοκρατίες η πολιτική είναι επάγγελμα κι αυτό γιατί το καπιταλιστικό σύστημα θέλει να τους ελέγχει. Προωθεί με τον τρόπο αυτό αρχηγικά κόμματα, όπου οι ηγεσίες τους, διαχρονικά, πασχίζουν για τη διατήρηση της εξουσίας. Με τον τρόπο αυτό οι ηγεσίες δημιουργούν την αγορά για επενδύσεις στον τομέα των ΜΜΕ και συγχρόνως την παγίδα εξάρτησής τους από τα ΜΜΕ τα οποία ανήκουν στο μεγάλο κεφάλαιο.

Για τον ίδιο λόγο τα κόμματα, αντικειμενικά, δεν διακρίνονται για την δημοκρατική τους ευαισθησία. Παρ’ όλα αυτά δεν παύουν να διακηρύττουν ότι όλα τα κάνουν εν ονόματι της δημοκρατίας, δηλαδή δια των εκλογών, όπου συνωστίζονται οι δυναμικές των διαφόρων φατριών. Η εκλογική διαδικασία σημαίνει απλά “με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια”: και την διατήρηση της εξουσίας και την εξάρτηση της καρέκλας από τα ΜΜΕ και από το κεφάλαιο παρασκηνιακά για να τηρούμε και τα προσχήματα. Είναι η μόνη ιστορία που επαναλαμβάνεται διαχρονικά χωρίς να είναι φάρσα. Και ύστερα ο τσομπάνος εξανίσταται: «Τι έχουν τα έρμα και ψοφούν…».

Τα έρμα ψοφούν γιατί το μέσο που αποκαλούν δημοκρατικό, δηλαδή την εκλογική διαδικασία, έχει ερμαφρόδιτη φυσιογνωμία. Είναι κατ’ αρχήν ένα μη δημοκρατικό μέσο αλλά υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να είναι και δημοκρατικό κι αυτό σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων. Δεν είναι κατάλληλο για όλες τις περιπτώσεις και συγκεκριμένα είναι αυστηρώς ακατάλληλον για την ανάδειξη πολιτικών αξιωματούχων, όταν οι ψηφοφόροι που τους εκλέγουν έχουν τα χαρακτηριστικά διαπλεκόμενων.

Ο Σουλαδάκης σημειώνει επίσης ότι: «Βασικό στοιχείο της φυσιογνωμίας των πολιτικών κομμάτων είναι η πραγματική συμμετοχή της κοινωνίας στις λειτουργίες και στις αποφάσεις τους». Μόνον που αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται στη φυσιογνωμία κανενός κόμματος. Οι τοπικές οργανώσεις από κάποιο λόγο που είχαν στην αρχή εξελίχθηκαν σε εξαρτήματα ενός κομματικού μηχανισμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη φθίνουσα με το χρόνο συμμετοχή των μελών της κοινωνίας σε αυτές.

Όταν η Φώφη Γεννηματά εκλέχτηκε πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ μια από τις δηλώσεις που έκανε ήταν: «τέρμα στα φέουδα και τις φατρίες». Από ό,τι διαβάζω και ακούω τα φέουδα και οι φατρίες ζουν και βασιλεύουν! Και έτσι για μια ακόμη φορά παρατηρούμε πως δεν αρκούν οι καλές προθέσεις των προέδρων. Αυτές πιάνουν τόπο στην πράξη όταν ενισχύονται και από νέους θεσμούς εκδημοκρατισμού.

Ο ρόλος των τοπικών οργανώσεων

Ωραία, καλές είναι οι διαπιστώσεις. Δεν θα πρέπει να προτείνουμε προς τα πολιτικά κόμματα και κάποια θεραπεία; Επί παραδείγματι εν όψει της εκλογής προέδρου του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ δεν θα ήταν χρήσιμο να ακούσουμε από τους υποψήφιους ποια είναι η θέση τους σε ό,τι αφορά τον εκδημοκρατισμό οργάνωσης και λειτουργίας του Κινήματος. Αυτό το αίτημα μπορεί να θεωρείται δευτερεύον και απλώς διαδικαστικό θέμα, όμως οι συγκεκριμένες διαδικασίες παράγουν πολιτικά αποτελέσματα. Το εξηγώ αναλυτικά στο βιβλίο μου “Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας” (εκδόσεις Άμμων), στο οποίο εισηγούμαι συγχρόνως τους εκσυγχρονιστικούς θεσμούς εκδημοκρατισμού που αφορούν στα πολιτικά κόμματα που διακηρύττουν την προσήλωση τους στις αρχές της δημοκρατίας.

Σημαντικός θεσμός είναι ο εξοστρακισμός της διαπλοκής που παράγεται αυτομάτως δια του μέσου της εκλογικής διαδικασίας. Συγχρόνως η ανάδειξη, στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, των πιο έμπειρων, άξιων και των πιο αντιπροσωπευτικών, σε ό,τι αφορά την προέλευση, αξιωματούχων για όλα τα όργανα του Κινήματος. Γι’ αυτό προτείνεται η κλήρωσή τους από ομάδα εθελοντών που πληρούν τα προβλεπόμενα προσόντα (ικανοποίηση της αρχής της πολιτικής ισότητας), πλην του προέδρου που εκλέγεται από νομαρχιακές συνελεύσεις, όπου οι ψηφοφόροι είναι οι κληρωτοί αξιωματούχοι του νομού.

Αυτοί είναι τα μέλη των διοικήσεων των τοπικών οργανώσεων, τα μέλη των επαρχιακών γραφείων, τα μέλη της νομαρχιακής επιτροπής και τα τοπικά μέλη του Εθνικού Συμβουλίου. Σε αυτά μπορούν να προστεθούν και απλά μέλη των τοπικών σε αριθμό που δεν καθιστά τις διαδικασίες της νομαρχιακής συνέλευσης μη λειτουργική, τα οποία προκύπτουν επίσης με τη διαδικασία της κλήρωσης. Αυτοί οι ψηφοφόροι δεν μπορούν να επηρεαστούν με υποσχέσεις διορισμών από τους υποψήφιους προέδρους γιατί κανείς πρόεδρος δεν θα μπορεί πλέον να καθορίζει τη σύνθεση των οργάνων του Κινήματος, ακόμα και τη σύνθεση του βουλευτικού, περιφερειακού ή δημοτικού ψηφοδελτίου που προκύπτει με την ίδια διαδικασία.

Ο φόβος του Ανδρέα Παπανδρέου

Με την κατάργηση δε του σταυρού προτίμησης οι βουλευτές, οι περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι που θα αναδεικνύονται θα προκύπτουν με κλήρωση που θα διενεργείται μετά τις εκλογές. Με βάση αυτά οι υποψήφιοι για την ηγεσία του Κινήματος, περιφερειάρχες και δήμαρχοι πρέπει να διαθέτουν προσόντα ανάλογα των απαιτήσεων του αξιώματος για να ψηφιστούν από ανεξάρτητους πλέον από κάθε φατρία και διαπλοκή ψηφοφόρους.

Για την αύξηση της συμμετοχής των πολιτών στις τοπικές οργανώσεις πρέπει αυτές να έχουν αποφασιστικό λόγο για τη σύνταξη του τοπικού προγράμματος ανάπτυξης και όλα αυτά τα προγράμματα να αποτελούν σε εθνικό επίπεδο το ευαγγέλιο του Κινήματος. Μόνον τότε θα υπάρχει ουσιαστικό κίνητρο συμμετοχής των πολιτών. Βασικά κάθε τοπική οργάνωση πρέπει να λειτουργεί και να διαθέτει εξουσία, κατά το πρότυπο της εκκλησίας του δήμου που λειτούργησε στην αθηναϊκή δημοκρατία.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου στις συνεδριάσεις του 11μελούς Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΚ, του οποίου υπήρξα μέλος, πάντοτε αναφερόταν στον φόβο που τον διακατείχε το Κίνημα να ενσωματωθεί στο κατεστημένο. Από αυτό που φοβόταν δεν γλύτωσε. Γιατί ο τρόπος ανάδειξης των πολιτικών αξιωματούχων του ΠΑΣΟΚ είχε μέσα του το σπέρμα το οποίο σταδιακά μετέτρεψε τη φυσιογνωμία του Κινήματος σε μηχανισμό αντιμαχόμενων φέουδων και φατριών με στόχο την διατήρηση της καρέκλας της εξουσίας.