Πως η Αριστερά κατέληξε παράρτημα του νεοφιλελευθερισμού

Η Αριστερά έχει ενταχθεί χρόνια στον καπιταλισμό ο οποίος απορροφά ή «μιξάρει» θα λέγαμε καλύτερα όλες τις συμπεριφορές και στάσεις και τις ενσωματώνει στη μετριότητα της νέο-δημιουργημένης τεχνοδημοκρατίας. Ένας απολίτικος μικροαστισμός με τους βαρβαρισμούς του, καταπίνει και την Αριστερά στο όνομα μιας νέας προοδευτικότητας που λέγεται ανοιχτή κοινωνία.

Έτσι η Αριστερά, αντί να προσφέρει ένα όραμα συλλογικού μετασχηματισμού, ασχολείται με ένα είδος ατελείωτης αυτοθεραπείας. Η οποία (αυτοθεραπεία) καλεί τους αριστερούς να γίνουν συμπεριληπτικοί, χαλαροί και ποτέ επιθετικοί. Ταυτόχρονα ο καπιταλισμός τους επιβάλλει να αυτολογοκρίνονται όπως τους επιτάσσει επίσης να ακολουθούν το political correct. Την ίδια στιγμή ο καπιταλισμός αναδιοργανώνεται όλο και περισσότερο με μια περαιτέρω βάναυση αποτελεσματικότητα.

Η Αριστερά παγιδευμένη σε υστερία

Έτσι, ο οπαδός της Αριστεράς έχει καταστεί σαν εκείνο που ο Ζακ Λακάν αποκαλούσε υστερικό υποκείμενο. Δηλαδή ο αριστερός συνεχώς παραπονιέται, απαιτεί, διαμαρτύρεται, αλλά ποτέ δεν τολμά να πει: «Ιδού η νέα τάξη πραγμάτων και εμείς αγωνιζόμαστε ενάντια σ’ αυτήν». Το καθήκον του οπαδού της Αριστεράς δεν είναι να αποτελεί ένα ολίγον από όλα, μια πολυλογία χωρίς νόημα και να εκφράζει μια πολιτική τέχνη του εφικτού που γίνεται πάντα ανέφικτο. Το καθήκον της Αριστεράς είναι να ξανασκεφτεί τι είδους καθολικό χειραφετητικό έργο μπορεί να διεκδικήσει σ’ έναν κόσμο όπου η ιδεολογία λειτουργεί καλύτερα όταν είναι πέρα από την ιδεολογία.

Και το ερώτημα πλέον που τίθεται είναι μπορεί να ξεπεράσει αυτή τη κρίση της; Η απάντηση είναι ότι μπορεί. Αλλά μόνο όταν αν η Αριστερά παραδεχτεί πρώτα από όλα ότι η κρίση της δεν είναι ένα σφάλμα, αλλά ο ίδιος ο τρόπος της ύπαρξής της. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Αριστερά σήμερα συμπεριφέρεται σαν κάποιος που συνεχίζει να πηγαίνει σε ψυχοθεραπεία, πεπεισμένος ότι αν απλώς επιλύσει ένα ακόμη τραύμα του (για παράδειγμα εκείνο της πολιτική της ταυτότητας, της οικολογίας, της τεχνολογική αποξένωσης) τότε όλα ξαφνικά θα λειτουργήσουν. Όμως η αλήθεια είναι ότι η Αριστερά είναι παγιδευμένη σε αυτό που ο Χέγκελ θα ονόμαζε «σύνδρομο όμορφης ψυχής». Δηλαδή ότι θέλει να αλλάξει τον κόσμο μέσα από την εργαλειοθήκη του νεοφιλελευθερισμού.

Η Αριστερά όμως πρέπει να σταματήσει να είναι μια πολιτική δύναμη έχοντας μια «απριοριστική» ηθική, ή μια ψευδεπίγραφη ανθρωπιστική και προοδευτική έννοια γύρω από τα σύγχρονα προβλήματα. Και αυτό γιατί ο καπιταλισμός αγαπά αυτή την «ηθικοποιητική» άποψη της Αριστεράς επειδή κάνει την κριτική ανώδυνη και εντάσσεται σε ένα μεταμοντέρνο πνεύμα εξομολογητικού ορθολογισμού.

Ανάγκη για στρατηγική αντεπίθεση

Για να ξεπεράσει την κρίση, η Αριστερά πρέπει να κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό. Να απαρνηθεί την άνεση της ηθικής ανωτερότητας που την κράταγε ως λάβαρο και να ξαναμάθει την τέχνη της στρατηγικής σκληρότητας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει βία. Σημαίνει αποδοχή ότι τα πραγματικά πολιτικά εγχειρήματα, απαιτούν δυσάρεστες αποφάσεις, πειθαρχία, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και το σπουδαιότερο ένα καθολικό όραμα που υπερβαίνει τον ατελείωτο κατακερματισμό των συγκεκριμένων ταυτοτήτων που επιβάλλει ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός.

Πέραν τούτου η Αριστερά θα πρέπει επίσης να ανακτήσει ό,τι έχει παραχωρήσει. Για παράδειγμα το ζήτημα του μέλλοντος (που τώρα μονοπωλείται από τον τεχνοκαπιταλισμό), το ζήτημα του συλλογικού ανήκειν (που τώρα μονοπωλείται από τη Δεξιά), το ζήτημα της οικονομικής φαντασίας (που σήμερα γίνεται μια θετικιστική ερμηνευτική της οικονομοτεχνικής).

Μόνο διατυπώνοντας ένα νέο όραμα για την κοινωνία το οποίο δεν θα ακουμπά σ’ έναν «πιο ανεκτικό καπιταλισμό», αλλά που θα είναι κάτι δομικά διαφορετικό από εκείνο που προτείνει σήμερα ο νεοφιλελευθερισμός, μόνο τότε η Αριστερά μπορεί να ξεφύγει από τον καταθλιπτικό κύκλο διαμαρτυριών της και τις ατελείς φωνασκίες της που δεν κομίζουν κανένα αποτέλεσμα.

Αναμφισβήτητα μπορεί να ξεπεραστεί η κρίση της Αριστεράς σήμερα. Αλλά μόνο αν εκείνη τολμήσει να προδώσει αυτό που σήμερα θεωρεί «αριστερή κοινή λογική». Με άλλα λόγια, θα πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό της, όχι επιστρέφοντας σε παλιά δόγματα (με παλιά παραδείγματα «παλαιοίς πράγμασιν ελέγχειν»), αλλά παράγοντας έναν νέο καθολικό απελευθερωτικό ορίζοντα που θα πάει πέρα από τις υπολογιστικές λογικές της δύναμης και τους ψευδο-ουμανισμούς της νέας νεοφιλελεύθερης πολιτισμικής ηγεμονίας.