Πως ο Καραμανλής ήθελε μεταπολεμικά να περιορίσει την επιρροή της Αριστεράς
15/02/2025
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το – αγγλικά γραμμένο – βιβλίο μου “Ευημερία εναντίον Κομμουνισμού. Η ελληνική εμπειρία”. Αφορμή συγγραφής του βιβλιδαρίου αυτού υπήρξε ἠ πριν όχι από πολύ καιρό αποκάλυψη, σε απομνημονευματικού χαρακτήρα έργο, που δημοσιεύθηκε από το Μουσείο Μπενάκη, το ποσοστό αποχής στις εκλογές του 1946.
Τότε, ως γνωστόν, το ΚΚΕ είχε κηρύξει: “Αποχή”. Το ποσοστό όμως της εν λόγω αποχής μόνο τώρα έγινε γνωστό: 50%! Κατά συνέπεια, έμπαινε θέμα νομιμότητας τόσο της κυβέρνησης που προέκυψε από εκείνες τις εκλογές καθώς και του δημοψηφίσματος μέσω του οποίου ο Γεώργιος Β΄ ανέκτησε τον θρόνο του και επέστρεψε στην Ελλάδα.
Πώς εξηγείται αυτή η τόσο μεγάλη επιρροή του ΚΚΕ στους Έλληνες ψηφοφόρους; Με το ζήτημα είχε ασχοληθεί και ο Σπύρος Μαρκεζίνης που, σε ένα από τα τελευταία έργα του, κατηγορηματικώς δήλωσε πως η κατά το β΄ μισό της δεκαετίας του 1940 παλινόρθωση της Βασιλείας ήταν – θεωρητικώς έστω – ανέφικτη, λόγω της μαζικής εισροής στον ελλαδικό χώρο Μικρασιατών προσφύγων. Και πάλι όμως… το τόσο μεγάλο ποσοστό λογικώς δεν εξηγείται.
Όπως και να είναι, εκείνες οι περιβόητες εκλογές σε συνδυασμό με την κατά το 1948 δολοφονία, στη Θεσσαλονίκη, του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζωρτζ Πολκ κατέδειξαν στη διεθνή κοινή γνώμη τα δύο κύρια χαρακτηριστικά του πολιτικού βίου των Νεοελλήνων: Βαθύτατη διαφθορά και εκπληκτική επιρροή γενικώς της Αριστεράς. Οπότε τεχνηέντως οι ιθύνοντες των ΗΠΑ προώθησαν στην εξουσία τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Ο Καραμανλής ήταν ό,τι λέει το επώνυμό του: Καραμανλής, δηλαδή ελληνοορθόδοξος ο οποίος καταγόταν από τους τουρκόφωνους Χριστιανούς της Καραμανίας (= σε γενικές γραμμές, της κεντρικής Μικρασίας). Στην οιονεί καλή εκδοχή τους οι άνθρωποι αυτοί διακρίνονται από την εντιμότητα και πρακτική τους σκέψη. Έτσι ο Κ. Καραμανλής, μόλις ανέλαβε την εξουσία, έκανε το εξής συλλογισμό: Εφόσον η χώρα μας είχε – τουλάχιστον στην Ευρώπη! – το μεγαλύτερο ποσοστό ψηφοφόρων που επηρεαζόταν από την Αριστερά, η ισχύς αυτής της τελευταίας καθώς και οι αρνητικές στο εν λόγω φαινόμενο αντιδράσεις των Δυτικών μας συμμάχων θα μπορούσαν να καμφθούν, εάν δραστικώς βελτιωνόταν το βιοτικό επίπεδο του Ελληνικού Λαού.
Πώς κινήθηκε ο Καραμανλής
Συστηματικώς λοιπόν επιδόθηκε στην καταπολέμηση της φτώχειας (εξ ου και το περίφημο σύνθημα: “Η ΕΡΕ κάνει έργα”), στον ακροθιγή εκδημοκρατισμό του πολιτικού μας βίου καθώς και στη βελτίωση του οδικού δικτύου της χώρας μας που μειονεκτούσε από την εποχή του Όθωνος. Παράλληλα, στο πλαίσιο αυτής ακριβώς τής κατά την “Οκταετία της ΕΡΕ” εθνικής ανασυγκρότησης έγιναν και προσπάθειες καθιέρωσης μορφής αναλογικού εκλογικού συστήματος.
Παραδόξως, τα Ανάκτορα είχαν αντιρρήσεις. Και σύμφωνα με τις πηγές που έως τώρα έχουν ερευνηθεί, “εγκέφαλος” των αντιρρήσεων ήταν η Φρειδερίκη. Αυτή – ασαφές κατά πόσον συνειδητώς ή μη – ασπαζόταν την αρχή που είχε διατυπώσει ο Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ, δικτατορικών διαστάσεων πρωθυπουργός της Πορτογαλίας από το 1932 έως το 1968. Αυτός, πράγματι, φρονούσε ότι “η αλόγιστη άνοδος του βιοτικού επιπέδου επιφέρει στροφή της λαϊκής μάζας προς την Αριστερά και γενικευμένη διαφθορά”.
Το αξίωμα αυτό η Φρειδερίκη το είχε ενστερνιστεί από μόνη της ή το είχε μάθει – εμμέσως έστω – από τον Σαλαζάρ; Η δεύτερη εκδοχή δεν είναι δυνατόν να αποκλειστεί, επειδή το τότε βασιλικό ζεύγος της χώρας μας είχε στενές σχέσεις με τον Φρανθίσκο Φράνκο της Ισπανίας, ο οποίος θεωρούσε τον Σαλαζάρ περίπου ως «Δάσκαλό του». Αυτό όμως δεν έχει μεγάλη σημασία. Ιδιαιτέρως σημαντικό όμως είναι το ότι στις βουλευτικές εκλογές του 1958 ως αξιωματική αντιπολίτευση αναδείχθηκε η “Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά”/ΕΔΑ, ενώ σε εκείνες του 1961 η “Ένωσις Κέντρου” με την οποία η ΕΔΑ, έχοντας ρίξει στο “χρονοντούλαπο της Ιστορίας” τις οξύτατες επικρίσεις της κατά του Γεωργίου Παπανδρέου, ουσιαστικώς συνέπλεε.
Τα ανάκτορα τορπιλίζουν την πολιτική
Η συνέχεια ήτανε πια ευχερώς προβλέψιμη. Τις εκλογές του 1961 τις είχε κάνει υπηρεσιακή κυβέρνηση, τα βασικά πρόσωπα της οποίας είχαν επιλεγεί από το Στέμμα. Επιπλέον, αυτό το τελευταίο ολοένα και περισσότερο στρεφόταν προς τον Στρατό, αναζητώντας είδος προχώματος κατά της απειλητικής πρόθεσης του Καραμανλή να προχωρήσει σε «συνταγματική μεταρρύθμιση» που οπωσδήποτε θα μείωνε τις δικαιοδοσίες του Θρόνου. Συνακολούθως, οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1963 κερδήθηκαν από την “Ένωσιν Κέντρου”. Και από την πλευρά του ο Καραμανλής, καταλαβαίνοντας ότι η δολοφονία του Λαμπράκη ήταν “απλό επεισόδιο” στην προσπάθεια, από το ΝΑΤΟ, ανάσχεσης της ανόδου στις χώρες της Μεσογείου των δυνάμεων της Αριστεράς, αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι.
Έτσι προέκυψε το στρατοκρατικού χαρακτήρα αυταρχικό καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967. Και βέβαια το ερώτημα αιωρείται: Πού οφείλεται η μεγάλη ισχύς της Αριστεράς στον τόπο μας; Η εν προκειμένω απάντηση θα είναι μάλλον φιλοσοφικού και θεολογικού παρά αυστηρώς ιστορικού χαρακτήρα. Οπότε ας την αφήσουμε για άλλη φορά…
Dimitris Michalopoulos, Prosperity against Communism. The Greek Experience, Αθήνα: Ηρόδοτος 2024, 137 σελ. (ISBN : 987-960-485-646-6).
