Πώς το 1975 βρετανικό τεθωρακισμένο σκότωσε Ελληνοκύπριο μαθητή

Σε εκείνη τη μαχητική διαδήλωση των μαθητών στη βάση του Ακρωτηρίου (17 Ιανουαρίου 1975) το τεθωρακισμένο παρέσυρε, κτύπησε και σκότωσε τον 17χρονο μαθητή του Λανιτείου, Πανίκο Δημητρίου, πρόσφυγα από την Αμμόχωστο. Οι Βρετανοί είχαν βγάλει στην πρώτη γραμμή τα τεθωρακισμένα για να σταματήσουν την οργή των νέων. Οργή που είχε προκαλέσει η απόφασή τους να στήσουν αερογέφυρα για να μεταφερθούν στην τουρκική ενδοχώρα (και από εκεί στα Κατεχόμενα) οι Τουρκοκύπριοι που είχαν παραμείνει στις ελεύθερες περιοχές. Υπολογίζονταν 12.000 και ένας μεγάλος αριθμός είχαν μετακινηθεί για προστασία στις βρετανικές βάσεις.

Εκείνη την ημέρα, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση μπροστά από το Διοικητήριο, στην πλατεία Γρηγόρη Αυξεντίου στη Λεμεσό. Η πλατεία είχε γεμίσει μαθητόκοσμο. Τότε είχε ακουστεί μια φωνή από τον τηλεβόα: «Όλοι στις Βάσεις». Αυθόρμητα, απρογραμμάτιστα. «Στις Βάσεις, στις Βάσεις», ακούστηκε από κάτω σαν έγκριση δια βοής, της βραχνιασμένης προτροπής που εκφράσθηκε από την ντουντούκα. Σε λίγο βρέθηκαν λεωφορεία, φορτηγά που γέμιζαν τις καρότσες τους με μαθητές και ξεκίνησαν για το Ακρωτήρι.

Η πορεία στο Ακρωτήρι δεν είχε αρχή και τέλος. Μαζική, με παλμό και προπαντός οργή. Ένα ξέσπασμα κατά των Εγγλέζων, που ακόμη μια φορά έβαζαν τρικλοποδιά στην Κύπρο. Ακόμη και τώρα, που οι Τούρκοι μπήκαν και κατείχαν έδαφος του νησιού. Στη θέα των βρετανικών τεθωρακισμένων η οργή φούντωσε, οι φωνές πιο δυνατές και η πορεία δεν σταματούσε. Οι οδηγοί των τεθωρακισμένων μόλις και φαινόντουσαν βυθισμένοι στις θέσεις τους. Ήταν η πρώτη φορά που οι περισσότεροι διαδηλωτές μαθητές έβλεπαν από κοντά τροχοφόρα άρματα, τα οποία γνώριζαν μόνο από τις ταινίες…

Ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή. «Τον κτύπησαν, τον κτύπησαν». Το μουγκρητό από το τεθωρακισμένο ακούστηκε σαν τον τροπαιοφόρο που κατάφερε να νικήσει τον «εχθρό»! Φάνηκε το άρμα να κάνει μουγκρίζοντας και όπισθεν ξανακτυπώντας τον Πανίκο Δημητρίου. Το κακό νέο διαδόθηκε αστραπιαία. Βροχή οι πέτρες κατά των Βρετανών στρατιωτών, ένα πεδίο μάχης εξελίχθηκε στην περιοχή.

Ο Πανίκος Δημητρίου, μαθητής του Λανιτείου από τον Άγιο Μέμνονα Αμμοχώστου, έχασε τη ζωή του. Ένας ακόμη μαθητής νεκρός. Η ανηφορική πορεία αυτού του νησιού γεμάτη από τέτοιες θυσίες, που παραμένουν αδικαίωτες, καθώς θριαμβεύει στην κοινωνία ο ατομικισμός και το βόλεμα. Οι θυσίες… θυσιάζονται στον βωμό άλλων προτεραιοτήτων. Χρήμα και δόξα.

Πάντα στη μνήμη μας

Εκείνες τις ημέρες, λίγους μήνες μετά την εισβολή της Τουρκίας, με τους πρόσφυγες, τους αγνοούμενους, το χάος του πολέμου, όπλο στα χέρια των νέων οι διαδηλώσεις, οι διαμαρτυρίες. Ακόμη και αυτά είναι ξεχασμένα και ξεπερασμένα. Γιατί οι διαδηλώσεις ήταν τότε αντιβρετανικές; Σε ένα τηλεγράφημα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, της CIA, με αποδέκτη τον Χένρι Κίσινγκερ (τίτλος εγγράφου: Διακοινοτικές συγκρούσεις και της περαιτέρω παρέμβασης της Τουρκίας στην Κύπρο), γίνεται αναφορά στο περιστατικό.

Σύμφωνα με το έγγραφο, Έλληνες Κύπριοι διαδηλωτές έσπασαν την περίμετρο του Ακρωτηρίου (στρατιωτική βάση). Όπως αναφέρεται, οι Έλληνες Κύπριοι διαδηλωτές κατάφεραν να μπλοκάρουν τον δρόμο που οι (Τουρκοκύπριοι) «πρόσφυγες» θα έπρεπε να ταξιδέψουν για να φτάσουν στο σημείο επιβίβασης για την αερογέφυρα που είχε στηθεί.

Οι διαδηλωτές, όπως αναφέρεται, συγκρούστηκαν με τα βρετανικά στρατεύματα που χρησιμοποιούσαν μάνικες με νερό και δακρυγόνα, «σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τον όχλο». Ένας Έλληνας Κύπριος σκοτώθηκε όταν χτυπήθηκε από τεθωρακισμένο όχημα. Μέχρι στιγμής, όπως αναφέρεται στο έγγραφο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι Έλληνες Κύπριοι θα στρέψουν την οργή τους στις περίπου 12.000 Τουρκοκύπριους που εξακολουθούν να ζουν σε περιοχές του νησιού που ελέγχονται από τους Έλληνες».

Αυτά για την ιστορία. Ο Πανίκος Δημητρίου, τέτοιες ημέρες, είναι πάντα στη μνήμη μας.