Ψυχολογικός πόλεμος και άμυνα – Το “γεράκι” και το “περιστέρι”

Ψυχολογικοί εκβιασμοί, πρόκληση ενοχών, μικροδολοπλοκίες, χειρισμοί των μειονεκτημάτων αγαπημένων σου προσώπων, δεν μπορείς να ισχυριστείς πως ο “ψυχολογικός πόλεμος” σου είναι άγνωστος. Ως στόχο έχει να σε κάνει να αμφιβάλλεις για την κρίση σου, τη μνήμη σου και γενικότερα τον εαυτό σου και σιγά σιγά θα ακολουθήσουν και οι γύρω σου να σε αμφισβητούν εξίσου. Κοινώς, μεταφράζεται στο “πώς να τρελάνεις κάποιον”. Για να στο κάνει κάποιος, χρησιμοποιεί τον χειρότερο εχθρό σου εναντίον του καλύτερου συμμάχου σου!

Η ιστορία αυτή κρατάει από πολύ παλιά, όταν το χρησιμοποιούσε στις πολεμικές τακτικές του ο Αννίβας. Φτάνει  μέχρι τον Αμαζόνιο ως τους “καλοκάγαθους” Iνδιάνους. Ο πιο επιτυχημένος πολεμιστής θα λέγαμε είναι αυτός, ο οποίος θα πετύχει τον στόχο του, χωρίς να εμπλακεί άμεσα ή και καθόλου με τον εχθρό, θα κινηθεί αθόρυβα εναντίον του αντιπάλου, θα δράσει αθέατα και αποτελεσματικά και με τον ίδιο αθόρυβο και αθέατο τρόπο θα επιστρέψει στην βάση του.

Τα επιθετικά μέσα μπορεί να είναι διάφορα (καθαρά στρατιωτικά, οικονομικά, κοινωνικά, διπλωματικά, βιολογικά, ψυχολογικά, πολιτικά, μετάδοσης πληροφορίας και θρησκευτικά) με σκοπό να επηρεαστεί το σκεπτικό και η συμπεριφορά του στόχου. Χρησιμοποιούνται επίσης για να καταστρέψουν το ηθικό του στόχου.

Οι ψυχολογικές επιχειρήσεις συνιστούν σημαντικό πολλαπλασιαστή ισχύος και απευθύνονται σε εχθρούς, φίλους και ουδέτερους. Επιχειρήσεις που στόχευαν τη λογική και τα συναισθήματα του πλήθους, τον επηρεασμό τους μέσα από εξειδικευμένες τεχνικές επίδρασης, όπως είναι η προπαγάνδα, έχουν καταγραφεί αμέτρητες φορές στην ιστορία του πολέμου.

Πολύ μεταγενέστερα, και ενώ οι ψυχολογικές επιχειρήσεις συνέχισαν να αποτελούν “φαρμακερά βέλη στη φαρέτρα” των κατά καιρούς αντιπάλων, η περίοδος της κλασικής αρχαιότητας έγινε το πρότυπο για την εξέλιξή τους. Ο στρατηγός όφειλε να γνωρίζει τον τρόπο που θα παρουσίαζε τον αντίπαλο στο στράτευμά του, εμφανίζοντάς τον κυρίως σαν αδύναμο (χωρίς να τον εκμηδενίζει) και ποτέ ως φοβερό και επιβλητικό. Έτσι ενέπνεε και εμψύχωνε, αλλά και κατά κάποιον τρόπο δημιουργούσε ισορροπία στα συναισθήματα των ανδρών του.

Ψυχολογικός πόλεμος και κινήσεις επηρεασμού

Ένα μήνυμα, ψεύτικο ή αληθινό, συνήθως περιλαμβάνει λέξεις-κλειδιά που φορτίζουν συναισθηματικά και αποσκοπούν στην άμεση αντίδραση των αποδεκτών. Μεταξύ των λέξεων αυτών (π.χ. πατρίδα, ελευθερία, κ.λπ.), δύναται να υπάρχουν και έντονες λέξεις, οι οποίες προκαλούν αρνητικά συναισθήματα (π.χ. ύβρεις), ώστε η μετάδοση ενός μηνύματος να γίνεται περισσότερο προσωπική.

Το κλειδί που λειτουργεί ως άμυνα εδώ είναι η σωστή πληροφόρηση, ότι έχουν ειπωθεί στον αντίπαλο αυτά που ήθελε να ακούσει. Ένας τρόπος επίθεσης είναι να τροφοδοτήσει την υπεροψία του, να  ικανοποιήσει τον εγωισμό του και να τον παρασύρει να αναμετρηθεί σε μη ευνοϊκό τόπο και χρόνο. Κανόνας: Ο φόβος κάνει δειλούς τους γενναίους και προνοητικούς τους θρασείς.

Κινήσεις που επηρεάζουν τη βούληση του αντιπάλου είναι όσες:

1. Συμβάλουν στο να μειωθεί η βούληση του αντιπάλου να πολεμήσει.
2. Διατηρούν το ηθικό και κερδίζουν τη συμμαχία ομάδων που είναι εχθρικές προς τον αντίπαλο και οι οποίες βρίσκονται στον χώρο του αντιπάλου.
3. Επηρεάζουν το ηθικό και τη στάση ουδέτερων ομάδων στο περιβάλλον του αντιπάλου.
4. Οπτικοακουστικά μέσα (τηλεόραση, ταινίες, ραδιόφωνο) που επηρεάζουν το φαντασιακό-νοητικό επίπεδο του αντιπάλου, αλλά και φυλλάδια, εφημερίδες, βιβλία, περιοδικά, αφίσες κλπ.
5. Κίνηση που μπορεί να επηρεάσει είναι και η επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο.

Βασικές αρχές άμυνας

Βασικές αρχές άμυνας μεταξύ άλλων είναι να είστε χαλαροί. Αν κάποια επίθεση σας πονέσει και σφίγγεστε, ο πόνος θα πολλαπλασιαστεί. Αν κάποιος ή κάποιοι θέλουν να σας βλάψουν με οργανωμένες καθημερινές επιθέσεις στο υποσυνείδητο και στο συνειδητό εαυτό σας, πρέπει να μειώσετε την αλληλεπίδρασή σας με το περιβάλλον. Να παρατήσετε προσωρινά όλες τις άλλες ασχολίες σας.

Κάποιος κακεντρεχής μπορεί να σας πει κάτι πολύ άσχημο. Προσπαθήστε να εξασκήσετε τον νου σας, ώστε να είστε σε θέση να μην σκέφτεστε τίποτα για λίγο. Η ενημέρωση και ο ψυχολογικός πόλεμος συνεχίζονται πάντα και παντού, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου, μεταξύ χωρών και μεταξύ ανθρώπων, ακόμα και σε επιστημονικές συζητήσεις και σε καθημερινές συζητήσεις στο δρόμο.

Ακόμα κι αν ένα άτομο κατανοήσει ότι οι εχθροί του έχουν πληροφοριακή επιρροή πάνω του, ακόμα κι αν έχει την επιθυμία να αρνηθεί την άποψή τους, είναι ευάλωτος εάν οι εχθροί κάνουν την προπαγάνδα τους πειστική. Εάν ένα άτομο δεν γνωρίζει 100% ότι οι επιβαλλόμενες ιδέες του αντιπάλου είναι λανθασμένες, αβάσιμες και έχουν μια προφανή εναλλακτική, μπορεί άθελά του να αρχίσει να υποκύπτει και να αντιλαμβάνεται τα πράγματα από τη θέση του αντιπάλου.

Μια αποτελεσματική τεχνική για την κρυφή επιβολή ιδεών είναι η παρουσίασή τους μέσα από πληροφορίες που μοιάζουν ουδέτερες, η διατύπωση ορισμένων ιδεών, η εξέταση των πραγμάτων ως κάτι φυσικό, χωρίς εναλλακτική και από μόνο του. Τέτοιες τεχνικές χρησιμοποιούνται ευρέως. Η αυτοπεποίθηση στην έκφραση θέσεων και η αποφασιστικότητα είναι αποτελεσματική τεχνική στην ψυχολογική αντιπαράθεση.

Σπόρος αμφιβολίας

Εάν ο εχθρός είναι ηθικά σταθερός και έχει μια αρκετά σταθερή θέση, χρησιμοποιείστε άλλου τύπου προπαγάνδα, που μπορεί να εκφραστεί με φιλικό τόνο. Στόχος σας να φυτέψετε απαλά έναν σπόρο αμφιβολίας. Η αντιπροπαγάνδα μπορεί να είναι διαφορετική στις μορφές της. Εάν υποτεθεί ότι ο εχθρός μπορεί να σπάσει ηθικά, μπορεί να διαλυθούν οι ελπίδες του, μπορεί να υπογραμμιστεί η ασυνέπεια των ιδεών του, τότε η αντιπροπαγάνδα μπορεί να είναι άμεση, επιθετική και ακόμη και εκφοβιστική και προσβλητική.

Οποιαδήποτε πληροφοριακή και ψυχολογική επιρροή είναι άχρηστη εάν δεν υποστηρίζεται από πραγματικές προθέσεις, ενέργειες και ετοιμότητα για τη διάπραξή τους. Η ασυμφωνία μεταξύ αυτού που λέει κι αυτού που κάνει ένας άνθρωπος καταστρέφει την αποτελεσματικότητα κάθε προπαγάνδας. Η μέθοδος αντιμετώπισης των ψεμάτων είναι προφανής. Χρειάζονται αλήθειες, έστω και μισές.

Ένα σοβαρό κράτος επεξεργάζεται και συνδυάζει τις πληροφορίες που λαμβάνει. Προστατεύει τα κανάλια πληροφοριών από τη διείσδυση του εχθρού. Προσφέρει έγκαιρη και υψηλής ποιότητας πληροφόρηση στους πολίτες του, ενώ παραπληροφορεί τον εχθρό σε κρίσιμα ζητήματα. Εμποδίζει κατά το δυνατόν τη λειτουργία των συστημάτων λήψης, επεξεργασίας και διάδοσης πληροφοριών του εχθρού, παραμορφώνει πληροφορίες που φτάνουν σ’ αυτόν και φροντίζει να αναπτύσσει αποτελεσματικότερους μηχανισμούς άντλησης αξιόπιστων πληροφοριών από τους αντίστοιχους του εχθρού.

Ψυχολογικός πόλεμος

Ένας πόλεμος πληροφοριών μπορεί να γίνει κατανοητός ως ο αγώνας των μερών να επιτύχουν υπεροχή έναντι του εχθρού στην επικαιρότητα, την αξιοπιστία, την πληρότητα της απόκτησης πληροφοριών, την ταχύτητα και την ποιότητα της επεξεργασίας και της επικοινωνίας του στους ερμηνευτές. Οι ψυχολογικές επιχειρήσεις αποτελούσαν ανέκαθεν καίριο στοιχείο των πολέμων και έχουν αναχθεί σε επιστήμη.

Στις μέρες μας χρησιμοποιούνται διάφορες ονομασίες, όπως ψυχολογικός ή επικοινωνιακός πόλεμος, δημόσια διπλωματία, προπαγάνδα. Όπως και να ονομαστεί στόχος είναι με τη χρήση σύγχρονων εργαλείων επικοινωνίας και επηρεασμού της κοινής γνώμης, να κερδίσουν τις ψυχές και τα μυαλά φίλων και εχθρών.

Είναι ενδεικτικό το εξής παράδειγμα όπου αντιπαρατίθενται αντίθετες απόψεις:

– “Γεράκι”: «Πρέπει να παραμείνουμε στην πορεία μας».

– “Περιστέρι”: «Ο πόλεμος απέβη καταστροφικός και απέτυχε».

– “Γεράκι”: «Στον πόλεμο τα πράγματα σπάνια πηγαίνουν ομαλά, και δεν πρέπει να επιτρέπουμε σε ένα κώλυμα να μειώνει την αποφασιστικότητά μας».

– “Περιστέρι”: «Τα κωλύματα είναι κωλύματα και οι αποτυχίες είναι αποτυχίες».

Ένας αποφασισμένος άνθρωπος, έστω και μόνος του, μπορεί ενίοτε να επιφέρει πολύ πιο δραστικά αποτελέσματα από μια ομάδα πολιτών, η οποία συνήθως αποτυγχάνει από το να οργανωθεί και να δράσει αποτελεσματικά. Ο μόνος τρόπος για να αντισταθεί το θύμα στον ψυχολογικό πόλεμο, είναι να αντιληφθεί ότι είναι στόχος ψυχολογικών επιχειρήσεων. Άρα, ενημέρωση και πληροφόρηση…