“Πρέσπες”: Όταν οι “πεφωτισμένοι” επιβάλλονται στον λαό για το καλό του!

Μια χώρα αποτελεί ομάδα ανθρώπων με χαρίσματα, ροπές και ψυχολογική προσαρμοστικότητα σε διαφορετικές συνθήκες ανά άτομο. Όλοι, ισορροπημένα, μπορούν να συμβάλλουν με τις κλίσεις τους (και τις ανάλογες προσκολλήσεις τους), στην επιτυχία της ομάδας. Συνήθως, οι πιο “κοσμοπολίτες”, είναι αυτοί που προάγουν τις ανταλλαγές της χώρας με τον κόσμο και συνήθως οι πιο “εθνικόφρονες” προάγουν την εσωτερική της συνοχή και την προστασία της.

Η Ελλάδα μας έχει όλους ανάγκη.  Εκείνο που δεν έχει ανάγκη και που εξελίχθηκε κατά κόρον κατά τη διαχείριση αυτού που θα αποκαλέσω “το πρόβλημα των Πρεσπών”, είναι η πάγια απόπειρα κάποιων (συνήθως των εκάστοτε κυβερνώντων) να επιβάλλουν τη γνώμη τους στους άλλους και η απόπειρα κάποιων άλλων (συνήθως των εκάστοτε αντιπολιτευομένων) να κάνουν κριτική, χωρίς ουσιώδη αντιπρόταση.

Πρόκειται για μια εσφαλμένη προσέγγιση, η οποία όσο εδραιώνονται η αναξιοκρατία και η οικογενειοκρατία στο πολιτικό σύστημα, μόνον επιδεινώνεται. Το δράμα της διχοτόμησης της πραγματικότητας, στην περίπτωση του προβλήματος των Πρεσπών, το βίωσαν ακόμη πιο έντονα έντονα δυο (το γράφω κάπως απλουστευτικά) τύποι ανθρώπων:

• Πρώτον, πρόσωπα με διττή νοοτροπία, κοσμοπολίτικη αλλά και βαθιά εθνική.
• Δεύτερον, άνθρωποι που ακολούθησαν τη μία ή την άλλη οπτική του ακραίου διλήμματος (Ναι-Όχι) της συμφωνίας και ανέλαβαν ανάλογη ευθύνη, χωρίς οι ίδιοι να έχουν μετάσχει ενεργά ή στη διαμόρφωση της, ή στις ομάδες πλήρους απόρριψής της.

Η διάσπαση των πνευματικών πόρων

Αυτή η διάσπαση των πνευματικών πόρων της χώρας και η διάσχιση της συλλογικής ψυχολογίας με στόχο την αναπαραγωγή των κομματικών διλημμάτων, δεν μπορεί να συνεχιστεί: Εάν ως κοινωνία δεν καταπολεμήσουμε δραστικά και γοργά την ανώριμή μας έφεση στην διαίρεση, η οποία ακινητοποιεί τη συνθετική και παραγωγική σκέψη, δεν θα προσαρμοστούμε σε έναν κόσμο αυξανόμενης πολυπλοκότητας.

Η μη προσαρμογή, συνεπάγεται με μαθηματική ακρίβεια την αναζήτηση επιφανειακών, γρήγορων ικανοποιήσεων και τη φθοροποιό αστάθεια. Ακόμη και μεγάλες οντότητες, όπως η ΕΕ, οι ΗΠΑ και η Κίνα, καταβάλλουν εναγώνιες προσπάθειες απλά για να σκιαγραφήσουν στρατηγικές για το προβληματικό κλιματολογικό, πληθυσμιακό, πλουτοπαραγωγικό και κοινωνικό μέλλον με μικρή επιτυχία. Πόσο μάλλον η Ελλάδα…

Μια καλή ατομική αρχή είναι να αποστασιοποιηθούμε από τα εκατέρωθεν ακραία στοιχεία. Πρώτον, από όσους στιγμάτισαν το 70% των διαφωνούντων με τη Συμφωνία σαν ακροδεξιό, αναχρονιστικό, πεζοδρομιακό ή αγράμματο. Δεύτερον, από όσους είτε προέβαλαν εθνική ανησυχία, χωρίς να παράγουν αντιπρόταση, είτε είναι πράγματι ακροδεξιά στοιχεία με γνωστό παρελθόν που θέλουν να αναδειχθούν μέσα από τον κλονισμό της χώρας. Η προσωπική αποστασιοποίηση, χωρίς “κοντή μνήμη”, είναι η δικλείδα ασφαλείας για τη δημιουργία νέων ομάδων ασφαλών από τις τοξικές επιρροές του παρελθόντος.

Η εύκολη ασπρόμαυρη διαίρεση

Επειδή συνεπώς, οι λαοί προχωρούν καταρχήν σε επίπεδο ατομικό και συλλογικό και όχι μέσω των ηγεσιών, είναι καθήκον όλων όσων παρακολουθούμε τις διαδοχικές υποχωρήσεις του κράτους μας στην εξωτερική πολιτική, στην οικονομία και πάνω από όλα στην κοινωνική του συγκρότηση, να εμπεδώσουμε ατομικά ότι η εύκολη, ασπρόμαυρη διαίρεση, αναπαράγεται μέσω της δικής μας συμμετοχής σε αυτήν. Αναπαράγεται κοινωνικά ως νοοτροπία που θα αυξήσει και δεν θα ελαττώσει τις αποτυχίες και τους επόμενους διχασμούς.

Αν θέλουμε να αποφύγουμε άλλες “Πρέσπες” αυτό θα γίνει μόνο με έναν εντατικό, μακροχρόνιο επανασχεδιασμό πολιτικών για την πρόβλεψη κινδύνων (από το Μάτι ή την οικονομική ζωή ως έναν πόλεμο), για την προβολή των ελληνικών θέσεων και για την κατοχύρωση όρων, ονομάτων, εννοιών, αντικειμένων και στόχων της εθνικής κληρονομιάς (π.χ. στο Μακεδονικό όρων όπως Macedon αλλά και, στα αγγλικά τουλάχιστον, Makedon, Makedonia, Makedonian με k). Στόχος, είναι η πλήρης αξιοποίηση των υπαρχουσών και μελλοντικών ευκαιριών της όποιας διεθνούς συνθήκης και της όποιας διεθνούς αλλαγής, υπέρ της χώρας μας.

Μια μεταβολή νοοτροπίας τέτοιας κλίμακας ξεκινά πάντοτε από τον τρόπο του διαλόγου σε μικρές ομάδες που επιτέλους οφείλουν να κινηθούν σε κάθε επίπεδο της κοινωνίας, ώστε να δημιουργήσουν πυρήνες προβληματισμού, ιδεών και επικοινωνίας. Επίσης, από την ομαλή αλληλεπίδραση με διαφορετικούς άλλους στο Διαδίκτυο, από την κινητοποίηση, αναζωογόνηση και επανίδρυση πνευματικών συλλογικοτήτων, ιδρυμάτων και θεσμών της Ελλάδας, σε όλα τα επίπεδα.

Η ανασυγκρότηση σε ατομικό και κατόπιν σε ομαδικό επίπεδο δεν θα γίνει με τη συνεχιζόμενη, ακόμη και από εξαιρετικά σοβαρούς και άξιους ανθρώπους κάθε πλευράς, διαίρεση των πολιτών –ειδημόνων και μη– σε αντιθετικές κλάσεις, δηλαδή σε νοήμονες και ανόητους, σε προδότες και πατριώτες, σε ξενόδουλους και ανυπότακτους. Όντως κάποιοι χαρακτήρες ανέχονται περισσότερο μια συγκεκριμένη πίεση και κάποιοι άλλοι όχι. Όντως κάποιοι χαρακτήρες πορεύονται στα ανθρώπινα (άρα και στην πολιτική) κυρίως με την ψυχολογικά αποδεκτή διαίσθηση (χωρίς μυστικισμό) και κάποιοι άλλοι με το επίσης αναγκαίο by the book.

Όλες αυτές οι ιδιότητες αποτελούν προσόντα η ελαττώματα αναλόγως της στιγμής και όχι “καλά” ή “κακά” χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Ούτε μπορεί να υπάρξει εξέλιξη, με το να θεωρούμε δίκαιη τη διάσταση της κάθε φορά ηγεσίας με τον “απλό λαό”, ο οποίος συχνά διαθέτει από τεράστια πείρα ζωής μέχρι διδακτορικά στις επιστήμες.

“Πεφωτισμένοι” και ναρκισσιστικός αυτοεγκλεισμός

Η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί ένα συμβιβασμό επάνω σε μια χρονίσασα αποτυχία. Αν ήταν απόλυτα αναγκαίος υπάρχει ευθύνη όλων των παραγόντων του τόπου για το ότι η πληγή κακοφόρμισε. Επίσης, ο λαός έπρεπε να έχει προετοιμαστεί για τον πολιτισμικό κραδασμό και η κοινωνία να είχε ενημερωθεί για τη δυνατότητα πνευματικής και πρακτικής συμβολής της στην καλύτερη δυνατή διαχείρισή της Συμφωνίας στο μέλλον. Αν πάλι ο συμβιβασμός δεν ήταν αναγκαίος, θα είναι η δεύτερη (μετά τα Μνημόνια) ή η τρίτη (μετά το Σχέδιο Ανάν) φορά που ο απλός λαός βρέθηκε σε μέγιστη αντίθεση με την ηγεσία και τα συστημικά ΜΜΕ και είχε αυτός το δίκιο.

Η ισχύς της χώρας κατακρημνίζεται και δεν φαίνεται να υπάρχει ηγεσία ικανή να ανακόψει την απώλεια ηθικού, διανοητικού και οικονομικού δυναμικού. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχουν περιθώρια για διαιρέσεις, για ναρκισσιστικούς αυτοεγκλεισμούς σε πύργους “ποιότητας” και για την ιδεολογικοποίηση της προσπάθειας των λίγων “οραματιστών” να επιβληθούν στους πολλούς “για το καλό τους”.

Υπάρχει πρόβλημα δημοκρατίας και η πραγματική δημοκρατία είναι η μόνη διέξοδος τόσο ως προς τη φθοροποιό και αδρανοποιητική ολιγαρχία, όσο και ως προς τη δημαγωγία, η οποία καπηλεύεται τις ζωντανές δυνάμεις του λαού. Τα προβλήματα δημοκρατίας δεν τα λύνει η μοίρα, αλλά ο λαός: Το 1843, το 1862, το 1875 (εφαρμογή της δεδηλωμένης), το 1909, το 1910 (Κιλελέρ) δεν θα είχαν υπάρξει, εάν ο τότε κατά κανόνα αγράμματος λαός δεν τα είχε στηρίξει με την ψυχή του. Τώρα, ο λαός διαθέτει και γνώση.